Саки пудкъад йис идалай вилик, 1960-йисуз, Махачкъалада лез­ги передачайрин диктор патал конкурс малумарнай. И конкурсда къад касди иштиракнай. Абурун арада Бакуда театральный институт куьтягьнавай чи районэгьли рагьметлу Айдунбег Камиловни авай.

Гележег авай жегьилди а чIавуз конкурсда сад лагьай чка кьунай ва адакай Дагъустандин радиовещанидин лезги передачайрин диктор хьанай. Гьар ислен юкъуз радиодай гудай “Истивут” передачадихъни чна иллаки дикъетдивди яб акалдай. Артист Ризабала  Агъабалаевахъ галаз санал тухузвай (Харубегни ЦIарубег) и зарафатрин передачадихъ яб  акалун чаз лап хуш кар тир. Гьа са вахтунда абуру чпин везифайрив рикI гвачиз эгечIзавай карханайрин руководителарни  пешекарар и передачада зарафатрин къайдада критика ийидай. И рекьяй чун чи районэгьли Айдунбег Камилован сесини гьейранардай.

Къе за инал вучиз рагьметлу А.Камилов рикIел хкизва?

Адет яз, гьар йисуз февралдин вацра, райондин образованидин от­делдин руководстводин ва пешекаррин, гьакI чпихъ яратмишунрин рекьяй бажарагъ авай райондин школайрин муаллимрин иштираквал аваз, школьникрин арада шаиррин художественный эсерар хуралай кIелдай конкурс тешкилзава. Ингье и йикъара райондин 11-классра кIелзавай аялрин арада лезги чIалай конкурс кьиле тухвана, ана юкьван вири школайрин аялри иштиракна.

— Гьуьрметлу аялар, муаллимар, — лагьана конкурс башламишдалди вилик рахай райондин  образованидин отделдин начальник Катибов Рамазан муаллимди, — къе хайи дидед чIалаз талукьарнавай и мярекат икI тешкиллувилелди кьиле тухунал чун шад я. Чна  ди­дед­ чIалаз бегьем фикир гузвач лагьана са касдини фикир тавурай. Чна дидед чIал­ни амай вири предметрихъ  галаз са жергеда эцигзава. ЧIалаз талукь яз гьамиша школайра жуьреба-жуьре мярекатар кьиле тухузва. Ингье къенин чи и мярекатдани юкьван вири школайрин аялри икI активнидаказ иштирак авунни тIебии кар я. Виликамаз кьетIендаказ къейд ийин хьи, конкурсда анжах кIвенкIвечивал патал иштиракун кар алай месэла туш. Къуй чи акьалт­завай несилди дидед чIалал рикI алайди аннамишрай. Чун кIе­велай инанмиш я хьи, и рекьяй чи аялри гележегда республикада кьиле фидай ихьтин мярекатра алакьунар къалурда. Квехъ агалкьунар хьурай, гьуьрметлу ая­лар!

Конкурсдин эхирдай и месэладиз талукь яз рахай Шимихуьруьн юкьван школадин муаллим Рамазанова Наимата ингье вуч лагьа­натIа:

— Зун и конкурсдин иштиракчи хьунал кьадарсуз шад я. Ни лу­гьу­да­, чахъ бажарагълу аялар авач?  Чи, муаллимрин, кьилин везифа акьалтзавай  несилдиз дидед чIал кIанаруникай ибарат я. Жув и рекьяй пешекар яз, за ара да­тIана аялрихъ галаз школада жуьреба-жуьре мярекатар тешкилзава, гьакI жу­вахъ галаз кIвалах­за­вай маса му­алли­марни и важиблу кардал желбзава. Чна чи чIал хуьн лазим я.

Школайрин арада чип вегьи­нал­ди, конкурс башламишна. Сифте­ нубатда Кьурагьрин сад лагьай  нум­радин юкьван школадин ученица Бабаева Жемиляди шаир Абдул Муталибован “Гьайиф къведа заз” шиир хуралай кIелна. Вири аялри конкурсда иштиракайдалай гуь­гъуь­низ, абуру тамамарай яратмишунрин хъсан ва пис терефар фикирда кьуналди, конкурсдин нетижайрикай гьарда вичин фикир ачухна­.

ИкI, жюридин членри сад лагьа­й чка Аладашдин юкьван школадин ученица Мамеева Маизатаз (му­аллим Рамазанова Зилфира) гана. Ада Седакъет Керимовадин “Зи лезги чIал” шиир акьван устад­ви­лелди кIелна хьи,  жюридин членри адан алакьунар кьетIендаказ къейдна.

Дагъви дишегьлидин алатай вахтарин (гьатта свасвилин либасриз ухшар тир) парталарни алаз, гьа­кьван яргъи шиир хуралай  кIе­лу­нин устадвал, гьелбетда, гьар са касдихъ жедач. Лугьудайвал, артистди вич къамат ачухарзавай касдин хамуна тун лазим я. И рекьяй рушахъ кьетIен алакьун авайди аквазвай.  Маизата гьакI дидед чIалаз талукьарнавай са манини лагьана, кIватI хьанвайбуру тIалаб хъувуналди, и мани гьатта кьвед лагьай сефердани тамамарна. Къуй чи рушахъ гележегда еке агалкьунар хьурай.

Кьвед лагьай чкадиз Малла­кент­дин юкьван школадин ученица (му­аллим Омарова Джульетта) Ра­малданова Тамила лайихлу хьана. Ада Фейзудин Нагъиеван “Ди­де” шиир кIватI хьанвайбурун фикир вичел желбдайвал хуралай кIелна.

Пуд лагьай чкадиз Шимихуьруьн юкьван школадин ученик (муаллим — Наимат Рамазанова) Гьасретов Салманни Кьуьчхуьррин юкьван школадин ученица ( муаллим — Мурадов Мислимуллагь) Селимова Амина лайихлу хьана. Къейд ийин хьи, адет яз, конкурсда поэзиядин яратмишунрикай менфят къачун лазим я. Амма С.Гьасретова чи районэгьли рагьметлу Ляметов Абдурагьман муаллимдин “Уьзуьмар незани?” новелла хуралай  кIелна. Прозадин эсер, поэзиядин эсердив гекъигайла, хуралай кIелун четин я. Амма С.Гьасретов конкурсдиз акьван мукьуфдивди гьазур хьанвай хьи, зарафатдин къайдада кхьенвай и эсер ада устадвилелди тамамарна. Гьа ихьтин хуш келимаяр Кьуьчхуьррин юкьван школадин 11-классдин ученица  Селимова Аминадин алакьунрикайни лугьуз жеда. Ада Фейзудин Нагъиеван “Квахьзава чIал” шиир хуралай кIелна.

Конкурсда кIвенкIвечи чкаяр хьанач лагьана, къуй садни бейкеф тахьурай, -къейдна конкурсдин нетижаяр кьурдалай кьулухъ иштиракчийрин вилик  рахай жюридин членри. — Са жерге школайрин,  ая­лар бегьемвилелди гьазур тахьанвайди аквазвай. Шиир чарчяй кIе­лун, шиирдин са чка рикIелай алатна, паталай куьмек гуьзлемишун, эсер кIелунин карда дикция ква­хьун ва ихьтин маса  нукьсанар тахьун па­тал чалишмиш хьана кIанда.

Гележегда аялар гьазурзавай муаллимрин, гьакI аялрин фикирни и кардал желбзава. Къуй гележегда ихьтин нукьсанар мад тикрар тахьурай.

Инал заз райондин методический центрадин начальник Абдулхаликьов Кьасум муаллимди са школада инспекторвилин ахтармишун тухвайдалай гуьгъуьниз хьайи педсоветдал лагьай келимаяр рикIел хкиз кIанзава. Ада лагьанай: “Чна кIвалахда къейднавай татугайвилер школадилай къецез акъатун ла­зим туш. Гележегда, яргъал тевгьена, чи гъалатIар  чна туьхкIуьр хъувуна кIанда…”

Конкурсдин нетижаяр кьурдалай гуьгъуьниз кIвенкIвечи чкаяр кьур аялриз гьуьрметдин грамотаяр гана. Грамотайриз аялар конкурсдиз гьазурай муаллимарни лайихлу хьана. Мярекатда иштиракай ви­ри аяларни ашкъиламишна.

Абдулла Семедов