Алукьнавай йисан эвелдилай “Лезги газетдин” редакциядиз хуьрера яшамиш жезвай чи агьалийрилай и ва я маса месэлайриз талукь арзайрин чарар мукьвал-мукьвал къвезва, зенгер ийизвай ксарин кьадарни тIимил туш. Асул гьисабдай, арзаяр пенсийрин, мажибрин кьадаррихъ, бязи категорийрин агьалийриз авай кьезилвилерихъ, налогрин ва коммунальный пуларин кьадардихъ галаз алакъалубур я. Дугъри я, эхиримжи йисара агьалийрин яшайишдин шартIар са кьадар четин хьанва. Идахъ галаз алакъалу яз, наразивилерни гзаф жезва. Алукьнавай йисалай башламишна, шейэрин ва коммунальный къуллугърин къиметарни хкаж хьуни халкьдик са кьадар къалабулух кутунва.
Кьилди къачуртIа, цIийи йис алукьайла, яшайишда ишлемишзавай газдин, электроэнергиядин къиметар хкаж хьунин себеб вуч ятIа, гьадан патахъай гъавурда тун чавай Кьасумхуьрелай тир, кIвалахунин саки зур асирдин тежриба авай муаллим Али Агьмедова тIалабна. “ЖКХ-дин къуллугърай къиметар гьар йисуз дегиш жезвайди чаз чизва, амма абур йиса садра — июлдин вацралай — дегиш жедай къарар авайди тир. Гила январдизни дегиш жезвани? Гьа са вахтунда чаз, кIвалахзавай ксариз, мажибдин винел пул хквезвач эхир…”, — хабар кьазва Али муаллимди.
Кар ана ава хьи, 2019-йисан январдилай башламишна, дугъриданни, са кьадар маса шейэрин къиметар хьиз, коммунальный тарифрин кьадарни хкаж хьанва. И кардин себеб уьлкведа НДС-дин кьадар хкажун я.
НДС (налог на добавленную стоимость) — алава тир къиметдал илитIзавай кирсеба налог. МасакIа лагьайтIа, и ва я маса шей маса гудайла, адал, адет яз, кьил эхцигзава (бязи вахтара шейинин сифтегьан къимет, ам мадни хъсанарун патал ийизвай харжияр себеб яз, дегиш жезва). Нетижада жезвай къиметдал (хийирдал) илитIзавай налогдиз НДС лугьузва. Им, къейд ийин, гьисабунар авун патал виридалайни муракаб налог яз гьисабзава.
Россияда НДС 1992-йисалай кардик кутунва, 2002-йисалай адахъ юридический къуват ава. 2004-йисалай инихъ Россияда НДС-дин кьадар 18 процентдиз барабар тир.
2019-йисан 1-январдилай РФ-дин Налогрин кодексдик НДС-дин ставкадиз талукь яз кухтунвай дегишвал къуватда гьатнава. Гила адан кьадар 20 процентдиз барабар хьанва, яни 2 процентдин хкаж хьанва. Талукь яз, уьлкведин мулкунал маса гузвай шейэрин ва тамамарзавай къуллугърин къиметарни гьа и 2 процентдин виниз хьанва. Къейд ийин, кирсеба налогри государстводиз вири къазанжийрин пудан са пай гъизва.
2019-йисан январдилай НДС-дин кьадар хкаж хьунихъ галаз алакъалу яз, коммунальный къуллугърин тарифрин кьадар гьикI дегиш хьанватIа, гьадакай чаз Дагъустан Республикадин тарифрин къуллугъдин (РСТ) ЖКХ-дин отделдин пешекар Гьабиб Гьайдарбегова суьгьбетна. ИкI, январдин вацралай июлдалди тайин хьанва:
тIебии газдин са кубометрдин къимет (республикадин вири мулкунал сад хьиз) — 5 манатни 31 кепек;
электроэнергиядин са кВт-дин къимет: а) шегьердин чкада — 2 манатни 52 кепек; б) хуьруьн чкада — 1 манатни 76 кепек.
Алай йисан июлдин вацралай, пешекарди хабар гузвайвал, и къиметар, адет тирвал, дегиш жеда. ИкI, виликамаз туькIуьрнавай пландин бинедаллаз (им анжах гуьзлемишзавай кьадар я, мумкин я, къиметрик дегишвилер жеда) йисан кьвед лагьай паюна электроэнергиядин са кВт-дин къимет шегьердин чкада — 2 манатни 58 кепекдиз, хуьрера 1 манатни 81 кепекдиз барабар жеда.
Гьабиб Гьайдарбегова гъавурда турвал, амай къуллугърин, месела, цин къиметар и ва я маса районра гьар жуьрединбур я: Кьасумхуьрел 1 кубометр цин къимет — 3 манатни 87 кепек, Мегьарамдхуьруьн райондин кьуд хуьре 7 манатни 82 кепек я.
Амай чкайра гьина гьихьтин къуллугъар тамамарзаватIа ва абурай гьихьтин гьакъи къачузватIа, квевай, РСТ-дин сайт — www. rst.e-dag.ru — ачухна, ахтармишиз жеда. Эгер коммунальный къуллугърай къачузвай гьакъи дуьздаказ тайинарнаваз тахьунихъ галаз алакъалу суалар арадал къвезватIа, сайтда къалурнавай “кузвай линиядин” нумрадиз зенг ая — +7 (8722) 67-23-92.
Эхирдайни къейд хъийин, Россиядин Гьукуматди 2019-йисуз коммунальный къулллугърин тарифар хкажун мумкин тир вини кьилин кьадардин индексар тайинарнава. Дагъустан патал и индекс 3,8 процентдилай виниз хьун лазим туш.
Жасмина Саидова
