Гьар йисуз Печатдин йикъан вилик чна суварин тарихдиз вил вегьезва, журналистдин пеше дуьньяда виридалайни къадимлубурукай сад тирди ва сифте газетар пайда хьайи вахт рикIел хкизва. Тарихдин чарх хейлин вилик фенва, девирар, асирар гзаф алатнава. Къенин юкъуз дуьньядин шикилар, кьилди къачуртIа, журналистикадин еришар масадбур я…
Муракаб шартIара ава
Са шумуд йисан вилик чи уьлкведин школайра кIелзавай аялрин арада кьиле тухвай ахтармишунрин нетижайри зун са кьадардин тажубарнай. «Квез гьи пешедин сагьибар жез кIанзава?» суалдиз 6 йисалай 17 йисал кьван яшда авай гьар пуд лагьай аялди чпиз «блогер» жез кIанзава лагьана жаваб ганай. Муаллим — ваъ, духтур — ваъ. Аялриз и пеше бегенмиш хьунин себеб, са шакни алач, интернет гегьеншдаказ пайда ва гьар са агьалидин тIем акакьдайди хьунихъ галаз алакъалу я.
Информациядин асул чешмедиз элкъвенвай интернетди къенин юкъуз чи уьмуьрда кьилин чка кьунва. Машгьурвилин жергеда кIвенкIвечияр хьун патал гьам социальный сетра авай блогерар, гьам «хъипи» изданияр, гьамни государстводин газетар ва журналар гьуьжетра ава. Яни къенин юкъуз Россиядин печатдин массовый информациядин такьатар са кьадардин муракаб шартIара ава.
«Россиядин печатдин СМИ-рин вилик къенин юкъуз квай четин месэлайрикай яргъалди рахаз жеда, амма, санлай къачурла, чарчин пресса “рекьизва” лагьай чIал туш. Адал чан алазва, ам алай аямдин информациядин алемда чка хуьз алахънава. Гьелбетда, чун рекъемрин асирдиз гьахьзавайди ва контент яваш-яваш интернетдиз авахьзавайди, чарчин СМИ-рин тиражар лагьайтIа, жегьилар хабарар басма авунвай чарчелай ваъ, электронный экрандилай кIелиз вердиш хьун себеб яз, агъуз аватзавайдини якъин я. Гьа са вахтунда печатдин изданияр кьиле физвай гьерекатрик «къулайдаказ экечIиз», цIийи жуьредин форматар жагъуриз алахъзава”, — вичин фикирар раижзава Россиядин журналистрин Союздин председатель Владимир Соловьева. Ада къейдзавайвал, кьилди къачуртIа, США-да эхиримжи вахтара регионрин прессадин тиражар артух жез башламишнава. И кардин себеб ам я хьи, яшайишдин дережа хкаж хьунихъ галаз сад хьиз, инсанри чеб яшамиш жезвай, чпин ери-бине тир чкайра вуч хабар аватIа, гьадаз къвердавай артух итиж ийиз башламишнава. «Мумкин я, фад ва я геж чунни гьа чкадал къведа», — гьисабзава уьлкведин кьилин журналистди.
Чунни и кардихъ умудлу я. Инанмишвал ийиз кIанзава, блогерар жез кIанзавай чи жаванрин арада (гьар пуд лагьайди тахьайтIани) «михьи къуьл» — са, «палар» маса патахъ ийиз чидай, ватанэгьлийрин ихтиярар хуьнин рекье къелем хци ийидай, милли чIал ва ирс хуьдай бажарагълу журналистар садни-кьвед ваъ, гзафбур жеда. «Лезги газетдихъ» галаз датIана алакъа хуьзвай, хайи чIалаз ва культурадиз итиж ийизвай чи мухбиррин, амадагрин арадани жегьилар, гьатта мектебра кIелзавай аяларни хьуни чаз гележегдиз умудлудаказ килигдай мумкинвал гузва. РикIин сидкьидай чухсагъул квез — “Лезги газетдихъ” галаз алакъа хуьзвай виридаз! Акур крарикай кхьизвайбуруз, шиирар, макъалаяр рекье твазвайбуруз, камаллу меслятар гузвайбуруз, чIалан михьивиликай рахазвайбуруз, и ва я маса крарилай разибуруз ва гьакIни наразибуруз, газет кIелзавай гьар садаз — куьн я хайи чIалан дестекар!
Печатдин йикъан вилик чаз чи газетдин мухбирризни, мукьвал-мукьвал кхьизвай авторризни, чи газетдин ветеранризни саламар рекье тваз, сувар мубаракиз кIанзава. Гь.Гашаров, Гь.Къурбан, А.Эседов, Ф.Гъаниева, Х.Хаметова, Абд.Исмаилов, А.Къардаш, К.Казимов, Сажидин, А.Камилов, С.Пашаев, А.Мирзебегов, Ф.Нагъиев, А.Исмаилов, М.Исмаилов, Н.Насруллаев, А.Гьажимурадов, Ф.Вагьабов, Ж.Желилов, М.Гьасанов, Т.Мегьамедов, Н.Къарибов, С.Абил (Межидов), Э.Багъишев, С.Ибрагьимов, Р.Набиев, Л.Энвер, И.Жаватов, Ш.Багъиров, К.Ферзалиев, Х.Кьасумов, Н.Шихнебиев, Б.Шихмурадов, Т.Гьабибов, Гь.Ильясов, Э.Заирбегова, Р.Эминов, Х.Мамедова, В.Жамалдинов, А.Семедов, А.Рамазанова, С.Шагьпазов, Р.Велибегов, А.Рамазанов, Гь.Къазиев, Х.Кьасумов, Ш.Шабатов, Д.Шерифалиев, Къ.Ибрагьимов, А.Ашурагъаев, Э.Ашурагъаев, Л.Рамазанов, С.Абдурашидов… — виридан тIварар кьаз хьанвачтIани, сагърай куьн вири!
Жасмина Саидова
