Каш гьакъикъатдани инсан патал еке мусибат тирди заз жуван дидедин ихтилатрай чир хьанай. Ватандин дяведин вахтунда миллионралди инсанар гишила кьейиди виридаз малум я, гьа жигьетдай яз зи багъри вахни, стхани. Гьар кIваляй сад-кьве кас гишила текьей дуьшуьш тек-бир ава. Гьажибугъдадин тварар алудайла амукьзавай кIашар регъвена, гьабурук хъчар какадарна, чIиргъин авуна, ам аялрин вилик эцигдай дидеди…
Фаз гьуьрмет авуникай халкьдихъ мисалар, риваятар гзаф ава. Ингье абурукай сад. Муса пайгъамбар (с.а.с.) лап еке девлет авай кас яз хьана кьван. Адан девлет акьван зурбади тир хьи, пайгъамбардивай мад ам идара ийиз хъжезмачир. Нефсиниз вич кьери инсан тирвиляй, ада Аллагь-Тааладивай тIалабда: “Я Аллагь, зи девлетдин тум-кьил авач, и фана дуьньядал акьван девлетар заз герек туш. И девлет заз ви кьадарди ганвайди я, гьавиляй зи тIалабун ам тIимиларун я”.
Худадин жаваб ихьтинди хьана: “Эгер ваз ви девлет тIимил хьана кIанзаватIа, вуна къекъведай рекье фу неъ”. Пайгъамбар гьакI авунив эгечIна. Амма девлетдин кьадар тIимил хьанач, акси яз, генани гзаф жез башламишна. Амма са кар авай: ада фу недайла, гардандиз са еке багълама вегьезвай ва, адан пипIериз тIвалар яна, ченедик кIватIна, аватай гъвелер гьа яйлухдиз аватзавай.
“За гьа вуна лагьайвал авуна, Аллагь, анжах зи девлет генани артмиш жезва”.
Адаз гайи жаваб: “Вуна гарданда авай яйлух акъуд”.
ГьакI хьунни авуна. Пайгъамбарди яйлух гардандай акъудна къекъведай рекьера фу нез хьана, адан девлетни акваз-акваз тIимил хьана, вучиз лагьайтIа фан гъвелер чилел аватзавай… Фахъ галаз девлетни квахьна.
Зи рикIел Уьзенда жувахъ галаз кIвалахай урус устIар Никитычан суьгьбет хквезва.
— Садра зун паркуна ацукьнавай, тротуардал сагъ булка аватнавай. Садани ам чилелай вахчузвачир. Гьайиф чIугвазвай за. Эхир са жегьил пайда хьана. Ада девирдин лап эхиримжи муддалди алукIнавай: чIулав костюмри, гьахьтин туфлийри, лацу жив хьтин перемди ва адан винелай кутIуннавай галстукди итимдик мадни дамах кутазвай. Булка алай чкадал агакьайла, ам акъваз хьана, юкь кьезилдаказ агъузна, фу къачуна.
Зи рикIикай гар кIвахьна, икьван гагьда фаз итиж тийизвай инсанрикай атанвай хъилер квахьна.
Амма са легьзедилай а касдикай авур къени фикирар, цIайлапандин цIелхемар хьиз, куьтягь хьана. Гила зи вилериз аквазвайди мусибатдин шикил тир. Жегьилди вичин гъилевай булкадалди тахтадин аскIан жугъундал эцигнавай кIвачел алай туфлияр михьна. Зи вилерал мичIивал акьалтна, заз зун гьина аватIа чиз амукьначир. Зун жув-жувал хтайла, а угърашдин гелни амачир, — суьгьбет куьтягьна Никитыча.
Фад авур и суьгьбетар гила рикIел хтунихъ себебар авачиз туш. Фу пара хьанва, амма адаз гьуьрметзавайбур къвердавай тIимил жезва. Тахкурай чаз дявеярни кашар…
Мирземет Салманов
