Гьаким Къурбан заз зи буба Абдурагьманан лап халисан дуст, стха кьван, сад-садахъ галаз сих алакъайра авай кас яз чида. Абуру 50 йисалай виниз вахтунда, зи буба рагьметдиз фидалди, чпин дуствал мягькемдиз хвена. ГъвечIи чIавуз зун адахъ галаз “Къурбан халу” лугьуз рахадай. ЧIехи хьайила, “Зун халу туш, зун ви ими я, чан хва. Ви буба заз фадлай стха хьанвайди я!” лагьана, Къурбан имиди заз туьнбуьгь авунай. Гьадалай кьулухъ заз ам ими кьван багьа я.
Гьаким Къурбанан яратмишунар заз гьеле школада амаз, ахпа техникумда кIелдайла, адалай гуьгъуьниз университетда кIелдайла ва алай вахтундани чешне хьайиди я. Адан гьич са гьикаяни, гьич са повестни, са романни зи гуьзчивиликай хкатнач. Кирамди зи адресдиз чими гафар кхьена, къулар эцигна, заз багъишай ктабар вири зи ктабханада, виридаз аквадай ва герек атанмазди къачуна кIелиз жедай чкадал ала.
И йикъара Къурбан имиди заз “Гьулдандин лекь” тIвар алай, цIийиз чапдай акъатнавай вичин роман авай ктаб багъишна. Роман кIелайла, адан зигьин, чирвилерин деринвал акурла, зун генани гьейран хьана амукьна.
Кьушунрин жергейра вичи къуллугъ авуначтIани, ада аскеррин, офицеррин, кьушунрин арада жезвай суьгьбетар, гузвай буйругъар — вири, вичи гьа вакъиайра иштирак авурда хьиз, ачухзава. КIелзавайдан фикирар, гьа декьикьайра михьиз романдин игитри чпел желбзава: жезвай крар вичин кьилел къвезвайбур хьиз гьиссзава. Дяведин цIухъ галаз барабар яз, кирамди каш, мекь ва маса четинвилер авай хуьруьн агьвалат къешенгвилелди ачухарзава. Са гъвечIи хуьруьнвияр гьа дяведин цIай авай вахтара гьакьван зурба уьлкведа сад- садал дуьшуьш хьуни кIелзавай кас къарсурзава. Кирамди Къудратан къудратлувал, игитвал гегьеншдиз ачухарнава. Дяведа иштиракна игитвал къазанмишайдалай кьулухъ кьве сеферда есирдай катун — имни игитвал тирди къалурзава.
Ватан душмандикай азад авур, гъалибвал къазанмишай кас, гьихьтин игит тиртIани, есирда гьатайдалай кьулухъ ам хаиндиз элкъвезвайдаз, Ватандикай магьрум яз амукьзавайдаз кирамди зурба фикир ганва. Ам кIелзавайбуруз, дяве куьтягь хьайидалай кьулухъ, Къудрата Египетдай, Туьркиядай яна Ватандиз хтун патал ийизвай чалишмишвилерай, ада чIугвазвай хажалатдай аквазва.
Чаз Гьаким Къурбанан “Гьулдандин лекь” романдай гзаф зурба, дагъдин кьилел элкъвезвай лекь хьтин, гьулдандин лекь хьтин, лезги намус хуьзвай дагъвидин къамат ачухдиз аквазва. Кирамди инсанрин арада авай инсанпересвал, михьи муьгьуьббат, диде-бубадин веледрихъ кузвай рикIин чимивал ва гьакIни, гъвечIи-чIехи талгьана, вирибурун рикIера душман терг ийидай къаст авайди къалурзава. Гьелбетда, хаинарни ада вичин гуьзчивиликай хкуднавач.
Романдикай мад зун рахадач. Лезгидал кIелиз жезвайбуруз за ам кIелун меслят къалурзава. Гьелбетда, урус чIалаз таржума авунайтIа, амай миллетризни кIелдай мумкинвал жедай. Гьа югъни къведайдак за умуд кутазва…
Зи гафарин къуват генани гужлу хьун патал и куьруь суьгьбет заз зи рагьметлу бубади Гьаким Къурбаназ кхьей “Мубаракрай” шиирдай къачунвай цIараралди куьтягьиз кIанзава:
Азиз дустар, мубаракрай
Зайиф тежер рагъ Къурбанан.
Вич писатель, илимдани
КуькIвенвай чирагъ Къурбанан!
“Ракъин мука”, “Къацу цуьквер”,
Лепеяр гуз сегьер-сегьер,
Гьар са юкъуз артух бегьер
Гъидайди хьуй багъ Къурбанан…
“Хазинадин суракьда” вун
Гьатна, стха, тежез юргъун,
Лап ачухдиз за квез лугьун,
Мерд я къанажагъ Къурбанан!
Баркалладин михьи гелер,
Къумрал чина мили тир хъвер,
Гьуьрмет, хатур, хъсанвилер —
Ачух я ужагъ Къурбанан…
Сардар Абил
