ЦIийи ктаб акъатун яратмишзавай гьар са кас патал цIийи савкьат хьиз я. ЦIийи альманах акъатун, зи фикирдалди, генани башкъа месэла я. Ада гзаф авторар санал агудзава, гзафбуруз чеб чпив рахадай, куьрелди, чебни къалурдай, масадбурни аквадай мумкинвал гузва.
Лезги литературадин тарихда им акъатнавай сад лагьай альманах туш. Ихьтин кIватIалар лезги кIелзавайбуруз гьеле алатай асирдин эвел кьилера Гьажибег Гьажибегов, Алибег Фатахов, Агъалар Гьажиев хьтин алимри, шаирри, фольклористри багъишна. Абурулай гуьгъуьниз чина “Дуствал” альманах чапзавай, вичини гьам лезгийрин, гьамни Дагъустандин маса халкьарин векилрин эсерарни чапзавай. Яни ихьтин тежриба ва адетар фадлай арадал атанва. “Марвардин” кьетIенвал квекай ибарат я? Зи фикирдалди, сад лагьай кьетIенвал ам я хьи, вичин сифте камар къачузвай “Алам” журналди Азербайжан Республикада, Баку шегьерда ихьтин кIватIалдиз уьмуьр гун тебрикдай кар я. КIелзавайбуру “Аламдин” сагьибриз, сифте нубатда, Къурбаналийрин Камраназ сагърай лугьузва. Ахьтин михьи цIалцIам чарарал чапнавай эсерар (62 автор санал) гьакьван гуьрчег чIехи жилдера туна майдандиз гъун гъвечIи харжийрихъ галаз алакъалу туширди гьар сада гьиссзава.
Кьвед лагьай кьетIенвал ктаб туькIуьрнавай тартибдихъ галаз алакъалу я. Ана, сифте гафунани къейднавайвал, Бакуда “Алам” журналдин патав тешкилнавай шаирринни гьикаятчийрин “Марвар” кIватIалдик квай ва адахъ галаз алакъа хуьзвай ксарин эсерар гьатнава.
Чин кьун тавуна лугьун лазим я: ктаб туькIуьриз зегьмет чIугур шаир ва “Марвар” тешкилатдин регьбер Гуьлалийрин Эйваза вичин редакторвилин устадвални къалурнава. Ктабда гьатнавай 62 автордини (абур яшариз килигна сад-садан гуьгъуьнал эцигнава) шикилар гунихъ галаз сад хьиз, гьардакай куьруь таржумагьални ганва. Чаз авторрин яшар, абурун сеняткарвилер, яшамиш жезвай чкаяр, литературада къачунвай камар чир жезва. Авторри еке география арадал гъанва. Неинки Азербайжанда ва Дагъустанда яшамиш жезвайбуруз, гьакI дуьньядин хейлин шегьерриз кьисметди акъуднавай ксаризни ина майдан ганва. Ихьтин мумкинвилер гьинай атана лагьайтIа, абур гилан аямдин Интернетди ачухна.
Пуд лагьай кьетIенвал, ина чеб кIелдайбуруз фадлай машгьур хьанвай авторрихъ (Сажидин, Гьаким Къурбан, Бажиханум Исаева, Фейруз Беделахтул, Фейзудин Нагъиев, Арбен Къардаш, Ризван Ризванов, Нариман Ибргьимов ва мсб.) галаз санал еке десте жегьилризни чка ганва.
Месела, чпин яшар гьеле 30-йисалай алат тавунвай Сархан Ярагьмедов, Равиддин Шамилов, Лале Садирова, Камалдин Ильясов, Тачир Аташов, Эсмира Бейбутова, Гулфия Пиругъланова, Зарина Мустафаева, Омар Къазиханов, Раджи Гуьламиров хьтин авторри чахъ чпик умуд кутаз жедай жегьил къуватар авайди субутзава.
Кьуд лагьай кьетIенвал ам я хьи, ктабдай чаз са шумуд несилдин авторри алай аямда чеб гьикI гьиссзаватIа, квел абур артух бенд ятIа, куь абурук артух къалабулух кутазватIа хъсандиз чир жезва. Санлай абуру кьуд темадиз артух майилвал ийизва: ватан, диде, кIанивал, хайи чIал. Ватандинни дидедин, хайи чIалан темайрин эсерра иллаки къалабулух кутадай гьиссер гьатнава. Вири гьисабиз жедач, абур гзаф я: “Зуьгьре гъед” — романдин чIук (Гь.Къурбан), “Кьулухъ лезги эл хьана” (Бажиханум Исаева), “Тарашхана” — къемедаяр (Фейруз Беделахтул), “Етим Эмин”, “Зун хтанва хайи хуьруьз” (Пакизат Фатуллаева), “Яран цIаяр” (Фейзудин Нагъиев), “Са чими гатуз” (Нариман Ибрагьимов), “Чан алай мейит” (Шихжамал Шихметов), “Зи рикIин цIаяр” (Вакъиф Муьшкуьрви), “Шарвилидин мехъер”, “СтIур Далагь” — драмаяр (Ризван Ризванов), “Чун цIаярин уьлкведай я” (Зарифа Кьасумова), “Зи лезги чIал” (Римма Гьажимурадова), “Гъурбатда” (Сейфудин Шагьпазов), “Кьуру кьил” — риваят (Арбен Къардаш), “Марвар булах”, “Хайи чIал” (Шагьмардан Агъакишиев), “Лекьрез” (Билал Адилов), “Дагълар”, “ГьикI хъфида?” (Эйваз Гуьлалиев) ва маса эсерар чпин чIалан фасагьатвилелди, туькIуьр хьунин устадвилелди, фикиррин деринвилелди, паквилелди кIелзавай гьар са кас гьейранардайбур я.
Ватан ва гъурбат, кIанивални такIанвал, садвални къакъатун, вафалувални хаинвал, мукьвавални яргъавал сад-садаз къарши месэлайри саки вири авторрин эсерриз кьетIен рангар, гьиссер багъишнава.
Къалурнавай темаяр чпи яргъал тир шегьеррай кхьизвай Гьилал Аскерован (Волгоград), Гуьлжагьан Мисрихановадин (Голландия), Намик Ферзалиеван (Екатеринбург), Гуьзеля Гьасановадин (Гатчина, Ленинграддин область), Элмар Саруханован (Москва), Вадим Адилован (Ростов), Равиддин Шамилован (Новгород), Камалдин Ильясован (Санкт-Петербург), Омар Къазиханован (Волгоград) ва масабурун эсерра цIийидаказ, лугьудайвал, верцIидаказ ачухарнава.
Гьар са цIар, зи фикирдалди, таза цуьк хьиз, назикни я, гуьзелни. КIанзавайди абур кIелун ва рикIивай кьабулун я. Куьре, Къуба, Ахцегь нугъатар санал ала, са лезги чIал девлетлу ийизва. Адан алемдал ашукьарзава.
Рехнейрикай зун рахазвач. ЦIийи кавалдай чIутар жагъуруни жегьил авторриз бажагьат куьмекда.
Драмадани хейлин ксари кIвалахзава (Фейруз Беделахтул, Ризван Ризванов).
Чна “Марвар” альманахдиз хъсан рехъ хьурай лугьузва. Яратмиша, женг чIугу! “Лезги газетди” куьн гьамиша тебрикзава. Майданни гуз гьазур я.
