Алай вахтунда гьава, незвай фу, гьар са майва, бахчайрин няметар михьи я лагьайтIа, чун ягъалмиш жеда, вучиз лагьайтIа, цазвай техил, тарар, бустанар, бахчаяр вири химикатралди зегьерламиш хьанва — им виридаз ашкара я. Абурулай гъейри чна, инсанрини, гьава, чил, чуьл, ацукьзавай ким, чиркинарзава, нетижада гьар жуьредин азарар арадиз къвезвайдини чаз чизва, ятIани, а кIвалахдиз эсиллагь фикир гузвач. Мукьварал чи Къурушдал марф къвана, вични — яру марф. А ярувилин лишанар гилани сад-кьве чкадал алама, ам галукьай пекериз яру тав янава. Чун гъавурда гьатайвал, марфадик яру къум квай. Амма Къурушрин яйлахра, дагълара, уьруьшра яру къум гьич хьайиди туш, низ чида ам гарари гьинай гъанатIа. Бес им тIебиат чиркин хьун тушни?!
Къурушрин виридан рикIел аламай мад са дуьшуьш ава. Чи хуьруьн кьилихъ “Къулла” лугьудай чкадал гъвечIи вир алайди я. А вире гьамиша хъипер авайди тир, гьар гатфар алукьай вахтунда абурун сесер гьар патахъ чкIидай Чернобылдин АЭС хъиткьинай йисалай башламишна абур михьиз терг хьана. Бес а хъиперихъ галукьай Чернобылдин цIай чахъ, чи уьруьшрихъ, чар булахрихъ галукьначни?!
Чун аялар тир вахтара чи дидейри, рагьмет хьурай чпиз, тIанурда фу чрадайла, хуьруьвай къерехда акъвазайлани фан ни къведай. Гила тIанурда фу чразвайла ни гьатта гьаятдиз къвезвач, де лагь вуна икI вучиз ятIа. Вучиз лагьайтIа, а вахтунда фу чразвай гъуьр чи хуьрера регъвезвайди тир, къуьлни патарив гвай хуьрерин никIера цазвай. Чаз аквазва пепсин кутуна ийизвай нисидинни жува мая кьуна ийизвай нисидин тIям гьикьван тафаватлу ятIа. Жува гьазурзавай маядик кутазвайди гьайвандин чIуру ратар, шардан, чичIек, дуьгуь, ихьтин маса шейэр я. Низ чида а пепсин квекай гьазурзаватIа.
Фу чрун патал къуьл Филерин, Хважайрин, Гъепцегьрин, Калун хуьрерай гъизвай, а гуьнейрин, яд гун тийизвай никIерин къуьлуькай регъвей гъуьруьн тIям масад тир.
Миграгъа кIелдай йисара школадин сала пара зурба ва тIямлу келемар жедай. Я селитра, я маса миянардай шейэр абуруз гузвайди тушир, ахьтин келемар вучиз хъжезвачтIа, аламатдин кIвалах я.
Чна чи гьавадин, чун къекъвезвай чилерин, хъвазвай ятарин, чIурарин михьивал хуьзвач. ЦIинин 2017-йис чи республикада Каспий гьуьлуьн кьер михьидаказ хуьнинди яз малумарнава. Амма, ам республика вич михьидаказ хуьнинди тиртIа мадни хъсан жедай. Заз лугьуз кIанзава, чна, инсанри, акьул аваз акьулсуз кIвалахар пара ийизва. Вучиз лагьайтIа баклажкаяр, гьар жуьредин маса затIар, целофандин, пластикадин турбаяр — вири кIамариз — хвалариз гадарзава. Чизвач хьи абурун виридан эхиримжи чка чи гьуьл тирди, — кIамар вацIариз авахьзава, вацIарни вири гьуьлериз, гьакI хьайила чи гьуьлер гзаф чиркин жезва.
Гьуьрметлу инсанар, ватанэгьлияр, ша чна вирида, къуватар сад авуна, чи хуьрер, шегьерар, кIамар, хвалар, чи гьуьл чиркин тахьун патал женг чIугван!
Бес космос муьтIуьгъарай, еке пароходар, БАМ-дин рекьер чIугур, пехъи Гитлерал гъалибвал къачур СССР-диз, адан инженерриз, акьван зурба техникаяр арадиз гъайи алимриз пластикдин турбаяр туькIуьриз чир хьаначни? Хьана, амма ам гзаф чиркинвални тирди чир хьана. ГьакI хьайила туьквенрай гузвай шейэр анжах чарчик кутаз гузвай, чарни са тIимил кьеж галукьнамазди вич-вичелай терг хъжезвай.
Исятда чна тукIвазвай маларин — саки виридан хуквара целофандин турбаяр ава, вучиз лагьайтIа, абур хуьзвай чуьллерни кваз целофанрин турбайри кьунва.
Заз эхирдай, зи хуьруьнвияр къаншарда кьуна, вири хуьрерин агьалийривай ийидай са тIалабун ава. Гьуьрметлубур, ша чна чи яйлахрин михьивал хуьн. Зун хиперин, кIелерин рачарик хъфин тийиз са шумуд йис я. Мукьварал зун, жува лапагар, кIелер хуьз хьайи уьруьшар рикIел акьалтна, анра са вил экъуьриз фенай. А уьруьшар, яйлахар, чуьллер акурла зи гуьгьуьл чIур хьана. Чка-чкадал кIелер тваз гадарнавай сар алай. Бес сар къачудай кас амач лугьуз, къацу махпур чIугунвай чи гуьлуьшан яйлахар, чуьллер а жуьреда чиркинарун дуьз жезвани? Зи фикирдалди, им эсиллагь дуьз кIвалах туш.
И кардикай газетдин чиниз гузва лагьана, пара тIалабзава, закай садни инжиклу жемир ва багъишламиша. Заз чиз, ихьтин гьал акур гьар са касдин гуьгьуьл чIур жеда, вучиз лагьайтIа, сад лагьайди, чиркинвал жезва, кьвед лагьайдини, бес гьам гьа хипер, кIелер патални зиян тушни. И гьал давам хьайитIа, абуру недай векьин чкаяр йисалай-суз тIимил жеда. Ша чна, виликрай хьиз, сар гьаятдал твана, ахпа ам гьиниздатIа, са чара жагъурин. Бес Россияда виридалай пара хипер хуьзвай республика яз, хиперин сар къачудай са кархана тахьун дуьз жезвани? Мисал яз, лап 3-4 манатдай къачуртIани, агъуз къимет ятIани, гьа хьайи пулдихъ, малдин иесидивай вичин са дерди ийиз жеда, недай гъуьр, шекер къачуда. Заз чиз, чна и кардин вилик пад кьуна кIанзава. Гьуьрметлубур, Аллагьди гайитIа, бубайри лагьайвал, яд хьайи вириз яд хкведайди я. Сар, як, нек, ниси къачудай вахтарни белки, виликрай хьиз, хквен.
Шихали БАГЪИРОВ
