Гьар са касдивай зегьметдал рикI хьуналди, чирвилералди, гьакъисагъвилелди, алакьунралди жемятдин патай гьуьрмет къазанмишиз жеда. Ахцегьви Абдурагьманов Гьидайдин Абдулфатагьовични вирида гьуьрметзавай ксарин жергедай я. Эгер чун адан зегьметдин ва уьмуьрдин рекьихъ галаз мукьувай таниш хьайитIа, анай дикъет гуниз ва чешне къачуниз лайихлу делилар гзаф жагъида. Гьидайдин Абдулфатагьовичаз са шумуд чкада кIвалахун кьисмет хьана ва ада гьамиша сифте чкадал намуслувал, жавабдарвал, низамлувал эцигна.
Ахцегьрин 2-нумрадин школада кIелзавай йисара ам агъайна, чIехидан чIалаз килигдай, хуш къилихрин аял тир. ЧIехи бубади ва бязи мукьва-кьилийри чпин уьмуьр лежбервилихъ ва малар, лапагар хуьнихъ галаз алакъалу авурвиляй Гьидайдинани вичин гележегдин кIвалах малдарвилихъ галаз алакъалу авун патал ветеринарный духтурвилин пеше къачун кьетIна.
Юкьван школа хъсан къиметралди куьтягьайдалай гуьгъуьниз ам Махачкъалада хуьруьн майишатдин институтдин ветеринарный факультетдик экечIна. 1969-йисуз ада и вуз агалкьунралди акьалтIарна. И чIавуз жегьил пешекар чи райондин “Луткунский” совхоздиз ветдухтурвиле ракъурна. Ада совхозда малдарвал вилик тухуник, гьайванрин жинс хъсанаруник, санлай къачурла, майишатдин экономика мягькемаруник еке пай кутуна. Ветдухтур яз, ам пакамахъ фад фермадиз къведай. Калерин емдал гуьзчивал тухун ва ам девлетлу авун адан гьар йикъан къайгъуйрик акатзавай кар тир. Гьавиляй совхоздин фермада калерин бегьерлувални датIана хкаж жезвай. Майишатда гьар са каликай ацазвай некIедин кьадар 1500-1600 килограммдилай алатнавай. И нетижа районда виридалайни виниз тир. ХъуьтIуьз ам мукьвал-мукьвал лапагрин гьал ахтармишун патал Мугъандин къишлахрал фидай, абуруз азаррин вилик пад кьадай гьар жуьредин рапар ядай. Ятахар, санитариядин къайдайрал амал авуналди, дезинфекция ийидай.
ЦIуд йисуз “Луткунский” совхозда ветдухтурвиле кIвалахайдалай гуьгъуьниз ам Ахцегьрин заготинспекциядин кьилин ветдухтурдин заместителвилин везифаяр тамамаруниз эгечIна. 1982-йисуз Гь.Абдурагьманов Ахцегьрин ветуправленидин начальниквиле тайинарна. А йисара ам кьиле акъвазай ветуправлениди неинки са чи, гьакI Докъузпара ва Рутул районрин мал-къарадизни къуллугъзавай. Гьайванрик азарар акат тавун патал гьар йисуз тайинарнавай вахтара абуруз рапар ягъун, гьамиша гуьзчивал тухун, гьайванрин жинс хъсанарун, абурун бегьерлувал хкажун таъминардай менфятлу рекьер жагъурун ва кардик кутун иллаки важиблу тир.
Ада неинки вичи жавабдарвилелди кIвалахдай, гьакI амай къуллугъчийривайни и кар кIевелай истемишдай. Адан къайгъударвилик кваз пуд райондин МТФ-рин зооветпунктар а чIавуз малдарвилин рекьяй кIвенкIвечи тежриба ва илимдин агалкьунар пропаганда ийидай ва кардик кутадай центрайриз элкъвенай. А йисара райветуправленидин хъсан кIвалах партиядин Ахцегь райкомди ва республикадин гьукуматдини къейднай. КIвалахда агалкьунар авай жегьил пешекар 1969-йисалай КПСС-дин член тир Гьидайдиназ партиядин райкомдин патай Гьуьрметдин грамота ва республикадин ветуправленидай коллективдиз пулдин премия гана.
А вахтунда райондин бязи майишатрин нехирра гзаф калер чIуруз амукьзавай. Нетижада бес кьадар данаяр къачуз жезвачир, гьакI хейлин некни квахьзавай. Гьавиляй Ахцегьа гьайванар гъилелди тумламишдай станция кардик кутунай. Ам ачухуник Гьидайдин Абдурагьманован ва гзаф масабурун лайихлу пай ква. Чи майишатрин ва гьакI агьалийрин хсуси гьайванар тумламишдай а станцияда кар алакьдай коллектив арадал атана. Ада гьа сифте йикъалай бегьерлудаказ кIвалахиз башламишна. Нетижайрини чеб гуьзлемишиз тунач. Куьруь са вахтунда фермайра неинки гьайванрин сан, гьакI калерикай ацазвай некIедин кьадарни артух хьана. Гьайиф хьи, гила и станция амач.
Винидихъ тIвар кьунвай идарада къад йисуз гьакъисагъвилелди кIвалахайдалай гуьгъуьниз, 2003-йисуз, Гьидайдин Абдулфатагьовичаз “РД-дин лайихлу ветеринарный духтур” лагьай гьуьрметдин тIвар гана. Гьа йисалай са кьадар вахтунда ада райондин эпизоотический центрадин начальниквиле кIвалахна. Гила ада лайихлудаказ ял язава.
Гуьруьшмиш хьайи вахтунда чна Гьидайдин Абдулфатагьовичавай пехъивилин (бешенство) ва маларин туберкулездин азаррин гьакъиндай куьрелди суьгьбет авун тIалабна.
— Пехъивал — им вирусди арадал гъизвай хци ва хаталу азар я, — лагьана ада. — Пехъивал акатнавай гьайвандин ва я инсандин нервийрин къурулушдиз еке хасаратвал жезва. И азар арадал гъизвай ва чукIурзавай асул чешме иесисуздаказ куьчейра, багълара, вацIун кьере ва масанра гьатнавай кицIер, кацер ва гьакI чуьлда жедай вагьши гьайванар — сикIер, жанавурар, чакъалар, вагьши кацер я.
И азар квай гьайванри инсанрал вегьезвай дуьшуьшарни тIимил авач. Пехъивилин вилик пад кьун патал азар квай кицIерал ва гьакI маса гьайванрал шак атай, абуру кIасай вири дуьшуьшра, энгел тавуна, ветуправленидин пешекарриз, ЦРБ-диз хабар гун лазим я. Чарасуз дуьшуьшра рапар ягъунни рикIелай ракъурна жедач.
Маларин туберкулез садакай масадак акатдай хронический азар я. Ам гьам инсанрик, гьамни гьайванрик акатзава. И азардик ири карч алай ва маса гьайванар мукьвал-мукьвал начагъ жезва. Азарлу гьайванар вахтунда тайинарун ва туберкулездихъ галаз нетижатлудаказ женг чIугун патал галай-галайвал махсус ахтармишунар тухунихъ еке метлеб ава. Дуьшуьшдикай менфят къачуналди, заз, мал-къара хуьзвайбурухъ элкъвена, лугьуз кIанзава хьи, ветдухтурри кьиле тухузвай профилактикадин серенжемрикай са вахтундани кьил къакъудмир…
Хъсан пешекар хьиз, Гь.Абдурагьманов къайгъудар бубани я. Ада вичин уьмуьрдин юлдаш Резиядихъ галаз санал чпин 2 веледдиз хъсан тербия гана, уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Абур эвленмиш хьанва. Гадади, ДГУ-дин экономический факультет куьтягьна, вичин пешедай кIвалахзава. Абурун хцин свас Сегьерназ райондин УСХ-дин юрист я.
Къуй Гьидайдин Абдулфатагьовичахъ гележегдани чандин мягькем сагъвал, уьмуьрда хушбахтвал хьурай!
Рагьидин Эминов
