Нариман Салманович (кхьидай гъил къвезвач) амач лагьай чIулав хабар… рикIиз тIал акъуддай туькьуьл хабар. Жуван далудихъ галай дагъ — Шалбуз дагъдин са къаяб хьиз акваз хьайи, буба авачирдаз бубавал, стха авачирдаз — стхавал, хва авачирдаз — хвавал, чаз виридаз архавал авур Нариман Салманович Рамазанов чи арада амач лугьур залан хабардихъ чIалахъ жез кIанзавач. Бес вучиз дуьнья ичIи хьанвай хьиз я, лал кьенва кьуд пата, тарал алай пешни юзазвач? Гатун кузвай ракъинин нурарни зайиф хьанва, цаварал чIулав циф акьалтнавай хьиз.
Юлдашри вичиз Аллагь Тааладин патай пай ганвай хирург лугьузвай Нариман Салмановича агъзурралди инсанар ажалдин къармахрай акъудна. Гьайиф, вичи вич къутармишнач. Урусрин машгьур писатель Антон Чехован келимаяр ишлемишуналди лагьайтIа, Нариман Салмановича, Гиппократан кьинез вафалувал хвена, халис игитвал авуна. Ада вичин тIвар лезгийрин тарихда къизилдин гьарфаралди кхьена. Неинки тек-туьк жедай хьтин надир хирург хьуналди, гьакIни халкьдиз къуллугъ ийиз, общественный крара иштирак авуналдини. Чаз, чIехи ватанперес Нариман Салмановичан дустариз, акI я хьи, ада вичин сагъламвални, кьисметни, уьмуьрни лезги халкьдин крариз къурбандна.
Шалбуз дагъдин ценерив гвай Къурушрин хуьре дидедиз хьайи адаз бубадин къужах, тавазвилер ва насигьатар акунач. Нариманан кьве варз тирла, буба Салман Рамазанов Ватандин ЧIехи дяведин сифте кьилера игитвилелди телеф хьана. Къурушвийрин камалдин тарсар, инсанвилин, ватанпересвилин тербия адаз кьве девир акур чIехи буба Рамазана гана. Дарвилер, четинвилер гзаф акуна. Диде Гуьлнабат гьамиша кефсус жезвай, 100 йис яш хьанвай чIехи бубадин вилериз экв ахквазмачир. Абурун мурад чпиз масан хва, дерин зигьин авай Нариманакай духтур хьун тир. Мурад кьилиз акъатна.
Хасавюртдин медучилище вадралди куьтягьай Нариман Рамазанова Дагъустандин мединститутни яру диплом къачуналди акьалтIарнай. Москвада кIвалахзавай духтур-алим, Дагъустанда машгьур инсан, аварви Мегьамед Абдулхабирова рикIел хкизва: “Чи арада Нариман виридалайни хъсандиз кIелзавай, виридалайни бажарагълу студент тир. Чна адалай чешне къачузвай”. “Гьеле 4-5 лагьай курсара кIелзавай чIавуз Нариманал, маса хирургрин куьмек галачиз, кьилди операцияр авун ихтибарнавай”, — рикIел хкизва адахъ галаз санал кIелай юлдашри.
Амма, Аллагьдиз хъсандиз чида, курсуна виридалайни хъсандиз кIелай, общественный уьмуьрдани чешнелуди хьайи студент Нариман Рамазанов, “и жегьилдихъ медицинадин илимда чIехи гележег авайди я” лугьузвай кафедрадин заведующийдин ва хирургиядин профессоррин тIалабунризни килик тавуна, ректорди вучиз ятIани институтда илимдин кIвалахдал ординатурада тунач, Хасавюртдин духтурханадиз хирургвиле рекье туна. Им гьахълувал туширди виридаз чизва. И карди Нариманан рикIиз тIарвал тагана тунач.
Гьа и больницада, гуьгъуьнлай Огнида отделенидин заведующийвиле, больницадин кьилин духтурвиле, Дербентдин больницадин отделенидин заведующийвиле кIвалахдайла, Нариман Салмановича вич чIехи бажарагъ авай хирург, халис духтур ва алим тирди субутна. Ада Ставрополда аспирантурани куьтягьна, медицинадин илимрин кандидатвилин дережани къачуна, яхцIурдалай виниз илимдин кIвалахарни кхьена, операцияр кьиле тухунин карда цIийивилерни туна. Профессорар мягьтел жезвай.
1976-йисуз Нариман Салманович вичин уьмуьрдин юлдаш, аялрин духтур Эльмира Гьуьсейновна Рамазановани галаз Мозамбик республикадиз рекье туна. Ина кьве йисан вахтунда бажарагълу хирургди 1500-далай гзаф операцияр авуна.
Мозамбикдай хтайла, Нариман Салманович Дербент шегьердин цIийиз эцигнавай духтурханада хирургиядин отделенидин заведующийвиле тайинарна. Виридаз чизвайвал, и отделение Нариман Салмановичан гьунар я. Вичин уьмуьрдикай ада 20 йис гьаниз гана, 40 кас хирургар гьазурна. Хирургвиле кIвалахай 35 йисуз Н.Рамазанова 8 агъзурдалай гзаф муракаб операцияр авуна.
Нариман Салмановича директорвиле кIвалахай йисара Дербентдин медучилище республикада лап хъсанбурун жергедиз экъечIна. Гуьгъуьнлай ам Дагъустандин Президентдин советниквиле къуллугъдал эцигна. Амма гьахъсузвилер къвердавай гзаф аквазвай Н.Рамазанова и чIехи пост инкарна, вичин вири къуватар общественный краралди халкьдиз къуллугъ авуниз бахшна.
Гьеле советрин девирда Н.Рамазанов партиядин горкомдин бюродин членвиле, горсоветдин депутатвиле хкягъиз хьана. Гуьгъуьнлайни ам гьар сеферда шегьердин Собранидин депутатвиле хкяна. Дагъустандин Верховный Советдин депутатвиле сечки авурла, Н.Рамазанова халкьдиз къуллугъ авунин карда чалишмишвилер мадни артухарна. Гзафбурун рикIел аламач жеди, 1992-йисуз Дагъустандин Верховный Советди “Лезги халкь кьве патал чара ийизвай сергьят эцигун герек авачирвилин гьакъиндай” къарар кьабулун эвелни-эвел Нариман Салмановичан алахъунрин нетижа я. Гьайиф хьи, Ельцина а къарардиз яб ганач.
Дагъустанда ФОМС туькIуьрунин кьиле хьайиди Н.Рамазанов я. Ам и тешкилатдин сад лагьай председателвилени хкянай. Н.Рамазанов Дагъустандин Конституционный Собранидин делегат тир. Конституция туькIуьрунин карда ада активдаказ иштиракна. Рагьметдиз фидай йикъалди Нариман Салманович шегьердин Общественный палатадин председателдин заместитель тир.
Нариман Салмановичаз СССР-дин Верховный Советдин Гьуьрметдин грамота, “Дагъустандин лайихлу духтур” лагьай гьуьрметдин тIвар, РФ-дин ва РД-дин талукь министерствойрин гьуьрметдин гзаф грамотаяр ганва. Амма ада виридалайни чIехи къимет вичи азаррин есирдай азад авур, ажалдин къармахрай акъудай агъзурралди инсанрин, абурун багърийрин чиниз хтай бахтунин хъвер яз гьисабзавай.
Нариман Салманович чи халкьдихъ, багърийрихъ, дустарихъ рикI кудай инсан тир. Лезгидикай чIуру ихтилат ван атайла, ам туьнт жедай, адаз хъел къведай. Гьар са лезгидин агалкьунрал ада шадвалдай. “Лезги газет” адан виридалайни рикI алайди тир. Бязибуру адаз “миллетчи” лугьудай. Ваъ, ам миллетчи тушир. Жуван халкь адаз гзаф кIандай, амма лезгийрин бахт гьа сад хьтин ихтиярар авай вири халкьарихъ галаз дуствиляй аквазвай. Нариман Салманович камаллу инсан тир. Ам чи рикIера гьамишалугъ амукьда.
Хажалат чIугвазвай дустарин десте
