(Эвел — «Лезги газетдин» 2025-йисан 35-нумрада)
1-жуз: Аллагьдин расулдиз (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) «вагьй» ракъурун эгечIун.
1—кьил: Аллагьдин расулдиз (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) «вагьй» ракъурун башламиш хьайи тегьер.
- А́йишади — муъминрин дидеди — (Аллагь рази хьурай вичелай) ахъайзава: «Аллагьдин расулдиз (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) «вайгь» атун башламиш хьана эвела хъсан (салигь) ахварар акунилай: гьар сеферда адаз ахвар акурла, ам пакаман экв хьиз алукьзавай (гьакъикъатда кьилиз акъатзавай). Ахпа адаз [Пайгъамбардиз (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз)] хелвет (кьилди) хьун кIан хьана — гьавиляй ам Гьира́ъ-дагъдин магъарада хелветвиле амукьдай: бес, ада ана (Аллагьдиз) ибадат ийизвай са кьадар йифера, ам вичин хизандин патав хкведалди ва вахчузвай ада (недай) суьрсетар а кар патал. Ахпа ам хкведай Хадижадин патав — бес, ада цIийиз (аниз) недай суьрсетар (герек затIар) вахчузвай ахьтин йифер патал. Гьа икI адаз Гьахъ атана, ам Гьира́ъ-дагъдин магъарада аваз: адан патав малаик атана ва лагьана (мана): «КIела!» Ада жаваб гана (мана): «Зун кIелиз чидай кас туш!» Ада [Пайгъамбарди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз)] лагьана: «Бес, ада [малаикди] зун кьуна кIевна, акI чуькьвена хьи, заз лап четин (жафа) гьал хьана, ахпа ада зун ахъай хъувуна ва мад лагьана: «КIела!» За мад лагьана: «Зун кIелиз чидай кас туш!» Бес, ада зун кьуна кIевна, акI чуькьвена хьи кьвед лагьай сеферда, заз лап четин (жафа) гьал хьана, ахпа ада зун ахъай хъувуна ва мад лагьана: «КIела!» За мад лагьана: «Зун кIелиз чидай кас туш!» Бес, ада зун кьуна кIевна, мад акI чуькьвена хьи пуд лагьай сеферда, ахпа ада зун ахъай хъувуна ва лагьана: «КIела ви Раббидин тIварцIелди — Вичи (вири алемар) халкьнавай. (1) Халкьнава (Ада) инсан (ивидин) лахтадикай! (2) КIела, ви Рабби Лап Жумартлуди я (3) …» (96-сура, 1-3-аятар).
Ахпа хтана Аллагьдин расул (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) а кар (кьиса) гваз, рикIикни зурзун акатнаваз ва гьахьна ам (вичин паб) Хувайлидан руш Хадижадин (Аллагь рази хьурай вичелай) кIвализ ва лагьана (мана): «Зун галчукна кIева, зун галчукна кIева!». (Абуру) ам галчукна кIевна ва алатна адалай кичI. Ахпа ада Хадижадиз лагьана ва хабар гана адаз а хабардикай (мана): «Дугъриданни, заз жуван чандин гьакъиндай кичIе хьана!» Хадижади лагьана: «Ваъ эхир! Кьин хьурай Аллагьдал, Аллагьди вун гьич са чIавузни уьзуькъара ийидач! Дугъриданни, вуна мукьва-кьиливилин алакъаяр хуьзва, четинвиле авайдан пар жувал къачузва, магьрум касдиз къазанмишиз куьмекзава, мугьмандиз гьуьрметзава ва гьахъ (дуьз) крара татугайвилер алудиз куьмекзава!». Гуьгъуьнлай Хадижа ам (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) галаз Варакъа ибн Навфал ибн Асад ибн Абд-уль-Узза́ лугьудай вичин имидин хцин патав фена. Ам «жа́гьилиййадин» (авамвилин) девирда «насра́ниягь» (хашпаравал) кьабулнавай кас тир ва ада къадим чувуд чIалал кIел-кхьин ийидай, ада Инжилдай бязи шейэр кхьидай — Аллагьдиз кIан хьайи кьадар. Тир ам лап кьуьзуь кас, са кьадар буьркьуь хьанвай. Бес, Хадижади лагьана: «Я зи имид хва! Ви стхадин гададихъ яб акала!» Варакъади адаз лагьана: «Я зи стхадин хва, ваз вуч акуна?» Ахъайна адаз Аллагьдин расулди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) вичиз акур кардин хабар. Варакъади адаз лагьана: «Ам — ан-На́му́с (Джибриль малаик) я, вич Аллагьди Мусадин патавни (авудна) ракъурай. Агь, тиртIа зун жегьил! Агь, зун чан аламаз амукьнайтIа вун ви халкьди чукурдай вахтунда!». Аллагьдин расулди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана): «Абуру зун чукурдани кьван?!» Ада лагьана: «Эхь, вуна гваз атанвай хьтин шей гваз гьи итим (вуж) атанатIани, адаз (дугъриданни, жемятди) душманвалнай. Эгер гьа ви йикъалди зун чан аламаз амукьайтIа, за ваз пайгардаказ куьмек гуда». Амма Варакъа яргъалди амукьнач ва ам кечмиш хьана ва «вагьй» атун акъваз (кьатI) хьана». (Бухарий: 3)
- Жа́бир ибн Абдуллагь аль—Анса́рий асгьабди (Аллагь рази хьурай чпелай кьведалайни) хабар гузва: — вичиз Аллагьдин расулди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) «вагьй» акъваз хьунин кардикай ахъайдайла, ада вичин ихтилатда лагьана (мана): «Зун (рекьяй) фидайла, садлагьана заз цавай са ван атана, за кьил хкажна ва ана заз виликдай зи патав Гьира́ъ-дагъда атай малаик цавунни чилин арада — тахтунал ацукьнаваз акуна. Бес, заз адакай гзаф кичIе хьана ва (гьавиляй) зун элкъвена хтана (хизандин патав) ва лагьана за (мана): «Зун галчукна кIева, зун галчукна кIева!». Ахпа, Аллагь-Таалади (авудна) ракъурна (74-сура, 1-5 аятар, мана): «Эй галчукнавайди (галчукна жув кIевнавайди)! (1) Къарагъ, игьтиятвал авунин хабар це! (2) Ва (анжах) Раббидиз ви — чIехивал талукьара! (3) Жуван парталар михьи ая (чиркдикай)! (4) Ва «мурдар шейэрикай» (бутарикай, ширкдикай) (вун) яргъаз хьухь! (5)» Ва гужлу (къати) хъхьана «вагьй» атун ва давам (артух) хъхьана». (Бухарий: 4)
- Ибн Аббас асгьабди (Аллагь рази хьурай чпелай кьведалайни) Аллагь-Тааладин гафарин (75-сура, 16-аят, мана): «Юзурмир (вуна) (эй Пайгъамбар) жуван мез адалди (ваз Къуръандин аятар авуддайла, абур тикрар ийимир) тади ийиз вуна адалди (тадиз рикIел хуьн патал ам)» — гьакъиндай хабар гузва.
(КьатI ама)
Таржумачи — диндин алим
Ямин Мегьамедов
