14-июлдиз Рутул райондин Хъуь­луьд­рин хуьре «Фулфандин авазар» лишандик кваз фестиваль, ина кардик квай Россиядин халкьарин медениятдин центрадин ди­ректор, РД-дин медениятдин ла­йихлу къуллугъчи Рамазан Нес­рединович Кьа­сумован 70 йисан юбилейдиз ва ада яратмишунрин алемда зегьмет чIугваз 50 йис тамам хьуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена.

Мярекатда Рутул райондин жемиятдин палатадин председатель Надир­ Акимова, райондин администрациядин кьилин меслятчи Фидель Акимова, Москвадай, Махачкъаладай, Кьиб­лепатан Дагъустандин районрай атанвай мугьманри иштиракна. Абурун арада СтIал Сулейманан райондин ин­­формациядин агентстводин регьбердин заместитель Гуьлера Камилова, Лезги радиодин векил Нарима Жамалова, КТВ-дин мухбир Мизамудин Магьмудов, РД-дин медениятдин ла­йихлу къуллугъчи Таира Муспагьова, РД-дин лайихлу муаллим Рустам Къарибов, машгьур манидарар тир Гуьлмира Алиева, Билал Эскендеров, Мелек Жафарова, Таисия Мукаилова, Гуьл­наз Алибегова, Заидат Алиева, Суна Аюбова ва масабур авай.

Рутул райондин кьил Давуд Сулейманован патай юбилярдиз лишанлу вакъиа Надир Акимова мубаракна:­ «Рутул райондин Хъуьлуьдрин хуьруьн чилел кIватI хьанвай виридаз ри­кIин сидкьидай сагърай лугьузва.  Къе чун инал шад мярекатар — «Фулфандин­ авазар» фестиваль ва чи медени­ятдин гьуьрметлу къуллугъэгьли­ Р. Кьа­сумо­ван уьмуьрдин — 70 йисан­ юбилей ва яратмишунрин рекье кIва­лахиз 50 йис тамам хьун къейд ийиз кIватI хьанва. Зур асирда, галатун тийижиз, чIугур гьакъисагъ зегьметдин нетижада Рамазан Кьасумова Рутул райондин халкьарин ва хайи хуьруьн адетар хуьник, раиж авуник, меденият вилик тухуник еке пай кутунва. Рамазан Несрединовичан алахъунриз килигна, Хъуьлуьдрин медениятдин макан районда лап хъсанбурукай сад хьанва. Гьамиша килигунра, фестивалра, конкурсра кIвенкIвечи чкаяр кьуна ва кьазва­. Чун агъунва хьи, куьне гележегдани, халкьдин гегьенш къатара меденият таблигъ ийиз, халкьдин милли адет­ралди акьалтзавай несилдин векилар халис  ватанпересар яз тербияламишуник лайихлу пай кутада…».

СтIал Сулейманан райондин кьил Саид Темирханован патай юбилярдиз межлис Гуьлера Камиловади мубаракна ва адав къиметлу пишкеш вахкана.

Мизамудин Магьмудова, «Пенкер­ баха» конкурсдин меценат Зураб Шай­даеван ва «Пенкер баха» кIва­тIал­дин тIварцIихъай Р. Кьасумоваз мубаракар авуналди, адав ва халкьдин «Фулфан» ансамблдин коллективдив меценатдинни кIватIалдин патай пулдин пишкешар вахкана.

Фестиваль шаддиз кьиле фена. Гьам чкадин художественный самодеятельностдин артистри, гьамни фестивалдиз мугьман хьанвай  мани­дарри тамамарай манияр жемятди­ хушдиз кьабулна. Аялрин ва дишегьлийрин кьуьлердай ансамблрини чпин алакьунар къалурна.

Рамазан Кьасумов 1955-йисуз Хъуь­луьдрин хуьре колхозчидин хизанда дидедиз хьана. Юкьван мектеб акьалтIарай 1971-йисуз ам Махачкъалада республикадин культпросвет­училищедик экечIна. Эхирим­жи курсуна авайла, адаз Советрин Ар­миядин жергейриз эверна. 1974-1976-йисара хъуьлуьдвиди  Германияда авай Советрин кьушунрин дестейра къуллугъна. Армиядай хтайла, кIелунар давамарна, пешекарви­лин диплом вахчуна. КIвалахиз ам вичин хайи хуьруьн медениятдин кIва­лин директордин къуллугъдал рекье туна.

Р. Кьасумова вич клубдин директор­ яз кIвалахал фейи сифте югъ икI ри­кIел хкизва: «Клуб лап къурхулу гьалда авай. Я залда, я методкабинетда­ са жуьрединни я мебель, я столар, сту­лар авачир. ДакIарар, ракIарар кукI­варнавай, цларал алай сувагъар алатнавай… Гьа ихьтин шартIара зи зегьметдин биография гатIунна. Авайвал лагьайтIа, са гъвечIи геренда зи рикIе шаклувал гьатна: и чка завай кIвачел акьалдариз жедатIа… Жуван шаклувилерикай за дахдиз хабар гайила, ада заз икI лагьана: «Вал медениятдин кIвалин директордин къуллугъ ихтибарнава. Вуна, жедатIа лугьуз, шаклувилер ийизва. Ваз къвезвай мажибдикай (70 манат) кIвализ са кепекни хкимир. А пул вири жува кIвалахдай чка къайдадиз гъун патал харж ая.  Гъиле кьур кIвалах виликди фидайди я, хва».

Гьа икI, хуьре авай устIарар кьуна­, ремонтдив гатIунна. Сифте нубатда къенепатан цлар цIийиз сувагъ хъувуна. Шир язавай чкайриз шир яна. Да­кIарар, ракIарар дегишардайбур деги­шарна, амайбур къайдадиз хкана. Да­кIаррай цIийи пердеяр авадарна. Яваш-яваш мебель, музыкадин, техни­кадин алатар маса къачуна. Райондин­ администрациядин медениятдин отделдин начальник Айвазова Десте Мегьамедовнади сегьнедин костюмар гайила, хуьруьн клубда художественный самодеятельностдин­ коллектив тешкилиз гатIунна. Клубдиз кинояр къа­лурдай хъсан киноус­тановкани чара авуна.

Хуьре жегьилрихъ галаз тухузвай еке кIвалах себеб яз, Рамазан Несре­динович Тельманан тIварцIихъ галай колхоздин комсомолрин тешкилат­дин секретарвиле хкяна. ЦIийи къул­лугъ­дал Р. Кьасумова хъсан агитациядин художественный бригада­ тешкилна, зегьметдин коллективра­, чуьлда ва багълара кIвалахзавай бри­гадайра концертар гана. Гатун вахтунда худо­жественный самодея­тельностдин кол­лективди, кьакьан дагълариз хкаж жез, Тельманан тIвар­цIихъ галай колхоздин маларин фермайра, МТФ-ра, ОТФ-ра зегьмет чIугвазвай чубанризни дояркайриз концертар къалурна.

Хуьруьн медениятдин кIвале         Р. Кьасумова са цIийивал мад туна: йиса­ кьведра Ленинан комсомолдин юкъуз ва ЦIийи йисуз «Голубые огоньки» тухуз эгечIна. Хуьруьн жемятди и цIийивилер хушдиз кьабулна.

1980-йисалай, Р. Кьасумова кьил ку­­туна, хуьре тухузвай «Саламалей­кум­, гад!» сувар гуьгъуьнлай вири­ райондин дережадин мярекатдиз эл­къвена. СССР-дин медениятдинни­ чирвилерин идарайри тухузвай кIва­­лах­дин Вирисоюздин килигунра­ Хъуьлуьдрин медениятдин кIвали гъа­либвал къазанмишна. Коллектив гъи­ляй-гъи­лиз къведай Яру пайдахдиз, дипломдиз ва пулунин пишкешдиз лайихлу хьана.

1988-йисуз хуьре медениятдин макандин цIийи дарамат эцигна. Ина кардик квай драмкружокдиз «Халкьдин самодеятельный театр» лагьай тIвар гана. 1999-йисуз медениятдин макан медениятдинни  спортдин комплексдиз элкъуьрна. Аник медениятдин кIвал, ктабхана,  искусствойрин мектеб, халкьдин театр ва спортдин клуб акатна.

2002-йисуз Хъуьлуьда кардик­ квай фольклордин ансамблдиз «Халкь­дин ансамбль «Фулфан» тIвар гана. 2013-йисуз медениятдинни  спортдин комплекс Дагъустандин «Медениятдин лап хъсан  муниципальный идара» конкурсдин гъалибчи хьана.

2014-йисуз Хъуьлуьда Россиядин халкьарин медениятдин центр кардик акатна. Виликдай хьиз, эхиримжи йисарани центрадин коллективди халкьдихъ галаз активнидаказ кIвалахун давамарзава. Ина кардик квай халкьдин фольклордин «Фулфан» ансамблди, кьуьлердай ва хордин коллективри, халкьдин сеняткарвилерин центради, дишегьлийрин «Туплах» клубди, чIехи этномузейди агалкьунралди кIвалахзава.

Центрада акьалтзавай несилдиз­ ватанпересвилин руьгьдаллаз­ тербия­­ламишуниз кьетIен фикир­ гузва. Ина Гъалибвилин, Ватан хуьзвай­бу­рун­, Рос­сиядин, Дагъустандин халкьарин­ садвилин, аялар хуьнин йи­къа­риз талукьарнавай ва са жерге­ суварар ­гурлудаказ къейдзава. И мяре­катрихъ ­галаз сад хьиз, дяведин махсус­ серен­жем­да иштиракзавай­ аскер­рин­ни офи­­церрин баркаллу кье­гьал­вилерни­ машгьурзава. Медениятдин центр СВО-да телеф хьайи Мегьамед Робертович Садранован тIварунихъ ягъу­­налди, аскердин тIвар эбеди авунва.

Яргъал йисара гьакъисагъвилелди­ медениятдин хиле кIвалахунай Рамазан Несрединовичан зегьмет Рутул рай­­ондин администрациядин кьилин ва РД-дин культурадин министрдин па­тай гьуьрметдин грамотайралди, ма­са шабагьралди къейднава. Ам РД-дин медениятдин  лайихлу къуллугъчи я.

Рамазан Несрединовичахъ гьуьр­метлу хизан ава. Адан уьмуьрдин юлдаш Тамамай кIвалин кайвани я. Абурухъ кьуд велед ава. ЧIехи руш Ханума, Дербент шегьерда авай ДГУ-дин тарихдин факультетда кIелна, Махачкъаладада тарихдин паркуна кIвалахзава. Кьвед лагьай руш Дильшан гъвечIи карчивилел машгъул я. Пуд лагьай руш Гуьльшана хуьре медениятдин центрада авай этнокультурадин отделдиз регьбервал гузва. Авай са гада, гьайиф хьи, рагьметдиз фена. Адан хва Несредина Санкт-Петербургдин военный медицинадин академияда кIелзава. Кьасумовар 8 хтулдин баркаллу бадени буба я.

Чна Рамазан Несрединовичаз шад вакъиаяр мад сеферда мубаракзава. Сагъвал, хушбахтвал, агалкьунар хьурай Хъуьлуьдрин кьегьал хцихъ!

Къагьриман  Ибрагьимов