Яшайишдин проект

Алатай гьафтеда Махачкъала­да,­ «Дагъустан» РИА-да, кьиле фейи пресс-конференциядал «Ре­кьера гьерекатдин хатасуз­вал» яшайишдин проектдин макь­саддикай, адан сергьят­ра аваз кьиле тухудай серенжем­ри­­кай Дагъустанда авай МВД-дин Госавтоинспекция­дин Уп­­рав­­­ле­­нидин начальник­дин ве­зи­­фаяр вахтуналди тама­мар­за­вай­ полициядин полковник­ Мегьамед­ Садикьова, РД-дин образо­ва­ни­дин ва илимдин ми­нистрдин­­ сад лагьай замес­титель Аида Далгатовади­, Да­гъус­тандин транспортдин ва ре­кьерин майи­­шатдин министр­дин замес­титель, статс-сек­ре­тарь Саид Ра­мазанова, РД-дин здравоо

хра­ненидин минис­тер­стводин 2-отделдин начальник Одиссей­ Алиева ва проектдин регьбер Дарья Закаличнаяди суьгьбетна.

Санлай къачурла, уьлкведин­ ре­кьера аварийрин кьадар тIими­ла­­риз хьанватIани, статистикадин­ делилри шагьидвалзавайвал, яхдиз физвайбурухъ галаз алакъалу аварийрин кьадар екеди, гьалар­ чIу­рубур яз амазма. 2024-йисуз Да­­гъустанда 1648 авария (ДТП) арадал атана. Абурун нетижада 310 кас телеф хьана. И кьадардин­­ кьудай са пай (24,2 процент) яхдиз физвайбур тир. ДТП-рин арада рекьелай элячIзавайбур ма­­шин­дик акатунин дуьшуьшар 2-чкадал ала. И кар фикирда кьуналди, «Уьмуьр патал инфраст­руктура» милли про­ект­дин, «Рекьерин гьерекатдин­ хатасузвал» фе­деральный проект­дин сергьят­ра аваз, Россиядин МВД-дин Гос­автоинспекцияди Ви­рироссиядин­ «Продвижение безо­пасности» яша­йишдин кампания кьиле тухузва.

Дагъустанда аварийрихъ галаз алакъалу гьалар цIинин йисуз­ни пайгарбур туширдакай М. Садикьова хабар гана.

— 2024-йисуз Дагъустанда арадал атай аварийрин нетижада телеф хьайибурун кьадардин кьудай са пай яхдиз физвай, рекьелай элячIзавай ксарихъ галаз ала­къа­лу­ тир. Абурун нетижада­ 62 кас — телеф, 362-дал хирер-кьа­цIар хьана. Алай йисан алатнавай саки­ зур йиса кIвачи-кIвачи физвайбурухъ галаз алакъалу 125 авария­ арадал атана. Абурун нетижада­ 30 кас телеф хьана, 102 касдал — хи­рер-кьацIар, — раижна М. Садикьова.­

Адан гафарай малум хьайивал, чIуру дуьшуьшар гзаф вахта­ра яхдиз физвайбур чеб тахсирлу­ яз арадал къвезва. ГьикI хьи, ре­кьерин гьерекатдин къайдайрал амалзавач, акатай чкадилай рекьелай элячIзава, иллаки — аялар ва эгьли ксар. Идани рекьелай эля­чIунин къайдаяр чирунин­ лазимвал авайдан гьакъин­дай шагьидвалзавайди, месэладив неин­ки­ госавтоинспекциядин­ управле­нидин, гьакI гьукумдин органрин­, общественностдин, обра­зо­вани­дин­ хилен ва массовый информа­циядин такьатрин куьмекни галаз­ саналди ва жавабдарвилелди эге­чIуни инсанрин уьмуьр хуьниз куьмекдайдахъ умудлувал къалурна.

Москвадай атанвай мугьман­ Дарья Закаличнаяди къейд авурвал, ре­кьерин гьерекатдин къайдайрал­ амал тавунай жермеяр­ или­­тIуналди гьалар хъсанариз алакьзавач. Гьаниз килигна, жермей­рихъ галаз сад хьиз ада, ре­кье­рин инфраструктура хъсанарун, гьакIни гъавурдик кутадай кIва­­лах кьиле тухунни герек тирди­ къейдна. Проект кардик кваз са шумуд йис я. Виликан йисара ам уьлкведин маса регионра кьиле тухвана. ЦIи ам аварийрихъ галаз­ алакъалу гьалар чIуру 40 регионда, гьа гьисабдай яз Дагъустанда­ни, уьмуьрдиз кечирмишда. Ада про­­­ектдикай галай-галайвал суьгь­­бетна:

— Машиндай эвичIайвалди, чун вири кIвачи-кIвачи къекъвезвайбур я — рекьин гье­ре­катдин виридалайни хаталу къат. Эгер водителриз автошколада­ рекьин гьерекатдин къайдаяр чирза­ватIа, яхдиз физвайбурухъ и рекьяй тамам чирвилер авач. Чи проектдин макьсад агьалийриз чирвилер гун ва я авай чирвилер артухарун я. КIвалах чна рекьерин гьерекатдин вири иштиракчийрихъ — водителрихъ, къе­къвез­вайбурухъ, пассажир­рихъ га­лаз­ тухуда. Проект алай вахтундилай, яни гаталай башламишна­, йисан эхирдалди, 2 патал пайна, уьмуьрдиз кечирмишун пландик­ ква. Исятда­ къекъвезвайбурухъ, во­ди­телрихъ ва автошколайра­ чирвилер къачузвайбурухъ­ галаз кIва­лахда, зулуз — аялрин бахчайра,­ школайра, ссузра ва вузра­ кIелзавайбурухъ галаз. Гьелбетда­, гьар са яшдин­ ве­килрихъ галаз­ чун абур гъавурда­ акьадай чIалалди рахада. Жуь­ре­ба-жуьре къайдай­рикай менфят къачуда. Аялрихъ галаз, мисал яз, къугъу­нин къайда ишлемишуналди, тамашаяр­ къа­лу­­руналди, школайра — акъажу­нар­, конкурсар кьиле тухуналди ва икI мад. Гьа са вахтунда чна кьиле тухудай вири­ серенжем­ра агьалийриз йифен вахтунда, ре­кьелай элячIдайла экв гудай шейэр­ (светоотражатели)­ гуда­. Да­гъустанда­ лагьайтIа, кIва­чи-кIвачи къекъвезвайбурухъ га­лаз ала­къа­лу­ аварий­рин чIехи пай, яни 52 %, йифен вахтунда арадал атанва. Им лагьай чIал я хьи, эгер рекьелай элячIдайла, а ксарал  экв гудай шейэр алайтIа, водителриз абур аквадай, уьмуьр хаталувиликай хкатун мумкин тир, — къейдна Дарья Закаличнаяди.

Идахъ галаз сад хьиз, ада йифен вахтунда экв гудай шейэрикай (наклейкаяр, браслетар, кроссовкайрин цIилер ва икI мад) менфят къачуниз, проектдин сергьят­ра аваз кьиле тухудай мярекатра иштиракуниз эвер гана.

Уьлкведа, проектдин сергьят­ра аваз кьиле ­ту­худай серенжемра 300 агъзур­дав­ агакьна агьалийри иш­тиракун план­дик ква. Информация ла­­гьай­тIа, газетрин, сайтрин, телевиденидин куьмекдалди агакьарда­.

Республикада аварийрин ви­лик пад кьун патал, кьилди къа­чур­тIа, «Уьмуьр патал инфраст­рук­ту­ра» милли проектдин сергьят­ра­ аваз кьилиз акъудзавай серенжемрикай Саид Рамазанова суьгьбетна. ИкI, ада федеральный бюджетдай тир такьатрин гьисабдай рекьера эквер твазвайди, рекьер туькIуьрзавайди, «пешеходкаяр» алай чкайрал ракьун тIваларикай жугъунар эцигзавай­ди ва маса кIва­лахарни кьилиз акъудзавайди къейдна.

Одиссей Алиева проектдин сергьятра аваз адан иштиракчийриз, медицинадин идарайриз атана, пешекарривай ДТП хьайи чкадал «Тади куьмек» агакьдалди гьихьтин куьмек гун лазим ятIа, чирунин теклиф гана.

Аида Далгатовади, ДТП-рин вилик пад кьуниз, рекьерин гьерекатдин къайдаяр чируниз та­лу­кьарна­, школайра аялрихъ ва жаванрихъ галаз гзаф серенжемар кьиле тухузвайди къейдна. Амма аялри, ре­­кьелай элячIдайла, гьатта къайда­яр чизвай дуьшуьшрани, рекьелай элячIунин къайдайрал амал тийиз­вай чIехибурулай чешне къачуналди, абур чIурзавайдал фикир желбна. Ада чIехибуруз — чIуру чешне­ къалур тавуниз, диде-бубайриз ла­гьайтIа, рекьин гьерекатдин къайдайрал амал авун хатасузвал тирди­ аялрин рикIел гьар юкъуз гъуниз эвер гана.

Гуьгъуьнлай пресс-конфе­рен­циядин иштиракчияр, гьа гьисабдай яз журналистарни, патав гвай МФЦ-диз ва АЗС-дал фена, проектдин сергьятра аваз, водителрихъ ва кIвачи-кIвачи къекъвезвайбурухъ галаз кIвалах тухузвай къайдадихъ галаз таниш хьана.

Рагнеда Рамалданова