Кьасумхуьр СтIал Сулейманан райондин центр я. Хуьр Чирагъ ва Кьурагь вацIарин гуьрчег акунар авай дереда экIя хьанва. И чкаяр саки вири багълари кьунва. Хуьруьн бине кутурди дагъви Кьасум яз гьисабзава.
1886-йисан переписдин делилралди, хуьре 116 майишат авай, жемят 623 касдикай (316 итим ва 307 дишегьли) ибарат тир. Октябрдин инкъилаб жедалди, Кьасумхуьрел 2 мискIин ва са медреса кардик квай. Кьве йисан са мектебдини кIвалахзавай. А чIаван жуьмя мискIин чи йикъара гуьнгуьна хтунва.
Къенин юкъуз Кьасумхуьр республикада вилик фенвай, еке мумкинвилер, хъсан шартIар авай райондин чIехи центр я. Алай вахтунда хуьре пуд юкьван мектеб, медениятдин, яшайишдин гзаф идараяр, гьяркьуь ва михьи куьчеяр, элкъуьрна тарари кьунвай, кьве мертебадин, вири къулайвилер тешкилнавай кIвалер ава.
Кьасумхуьрел ва адан къваларив гвай мулкарал тарихдин ва рикIел аламукьдай чкаяр гзаф ала. Хуьруьвай 1,5 километрдин яргъа хьиз, Кьурагьихъ фидай рекье, 1918-йисуз туьркверин интервентри телефай Къази-Мегьамед Агъасиеван гуьмбет ава.
Кьасумхуьруьвай 200 метрдин яргъа, Кьурагь (Арагъ вацI) вацIун эрчIи пата, сифтегьан кишпирдин девирдиз талукь инсанар яшамиш хьайи чка ава. Анай Кур ва Арак медениятдиз хас къванцин якIв ва гьайванрин кIарабар жагъана. Дередиз авахьзавай вацIун эрчIи патан къерехда юкьван асирра инсанар яшамиш хьайи чка малум я. Идаз тешпигь чкаяр хуьруьн патарив гвай мулкара мад ава.
Мурад Мегьамедкеримован «СтIал Сулейманан район: тарихдин гелерай» ктабдай.
