Республикадин агьалийрин кIва­ле­ра­ газ чукIунин ва нетижада хъиткьинунар хьунин хаталувал, гьайиф­ хьи, гьелелиг алатнавач. Газдин тадаракар законсуздаказ, алукь тавуна ва жува-жуваз галкIуруни хизан ва къуншияр хаталувилик кутазва­, тагькимарзава «Газпром межрегионгаз Махачкъала» ООО-дин ин­фор­мациядин къуллугъди. 

«Мукьвал турбадилай резиндин шлангдаваз газ кIвализ гъанвани? Гила куьн жуван хатасузвилихъ ва и кардай жаза агакь тавунихъ инанмиш яни? Амма, эгер квез мукьвал тир къуншиди харжияр кьенят авун патал вичин кIвализ газ шлангда аваз агакьарнавайди ва гьа идалди вири куьче хаталувилик акатнавайди акунватIа, вуч ийида куьне? Гьихьтин серенжемар кьабулда? Ихьтин дуьшуьшда куь ахвар архайинди жедани?» — гьар са агьалидин вилик суалар эцигзава идарадин пешекарди.

– Газдин къурулушдик законсуздаказ, жуваз кIандай чкадилай галкIурун квелди хаталу я?

Агьалиди кIандай чкадилай вичин кIвал газдин сетдик кутун — им неинки закон чIурун, гьакIни  инсанрин уьмуьр ва хатасузвал бегьем къурхулувилик кутун я. «Газпром межрегионгаз Махачкъала» ООО-ди, газдин къуллугърин  ва гуьзчивалдай органрин пешекарри датIана тагькимарзава: газдин къурулушдихъ законсуздаказ какатайвал галкIур хьуни газ чукIунал, хъиткьинунрал ва цIа­яр кьунрал гъун, гьа идалди тамам кIвалер, гьатта санлай микрорайонар хаталувилик кутун мумкин я. Гьаниз килигна, ихьтин къадагъа тир кIвалах авуни гьихьтин нетижайрал гъун мумкин ятIа, идаради суалрин-жавабрин къайдада гъавурда твазва.

– Какатай чкадилай, хабар такьуна, газдин турбадихъ галкIур хьун яз вуч гьисабзава?

— КIан хьайивал, вичи-вичиз (ихтияр авачиз, законсуздаказ) газдин турбадихъ гал­кIур хьун — им газдин къурулушдик газдалди таъминарзавай идарадихъ галаз икьрар кутIун тавуна  ва я тайинарнавай къайдаяр чIурна гал­кIурун я. Кьилди къачуртIа, иник акат­зава:

— кIвал вичи-вичиз газламишун;

— вичи-вичиз, пешекардал алукь тавуна, газдин тадаракрин чкаяр дегишарун, абур масабуралди эвезун ва я ремонт авун;

— газдин тадаракар авай кIвалер вичи-вичиз цIийикIа туькIуьр хъувун;

— газ хъиткьинунин хаталувал авай кIвалахар тамамарун патал талукь тир ихтиярар ва я лицензияр авачир ксар ва я карханаяр желб авун.

– Эгер вичи-вичиз (ихтияр авачиз) газдин къурулушрихъ галкIур хьанвай дуьшуьш винел акъудайтIа, вуч жеда?

— Сиф­тедай а касдин кIвал газдалди таъминарун акъвазарда ва тахсиркарвилин гьакъиндай акт туькIуьрда. Ахпа газдалди таъминарзавай карханади гьа­къидин гьахъ-гьисаб гьазурда:­ къайда­ чIурай касдал ада газ законсуздаказ ишлемишай вири вахтунай­ алава гьакъи илитIда. И гьа­къидин кьа­дар гьисабдайла, законсуздаказ тайи­нарнавай­ тадаракри суткадин кьиляй-­кьилиз кIва­лахайди хьиз фикирда кьазва. Эгер тахсиркарвал авур касди  кIвал газдин къурулушдихъ вичи-вичиз галкIурай ва адакай атIай вахтар малум ятIа, гьахъ-гьисабар ийидайла, абурун арада авай вахт фикирда кьазва, малум туштIа, идалай вилик сеферда пешекарди ахтармишай  вахтунилай гьисабдиз къачузва  (амма тахсиркарвал винел акъудай ахтармишунал агакьдалди 3 вацралай гзаф тушиз).

Идалайни гъейри, тахсиркар админист­ративный ва я уголовный жавабдарвилиз чIугунин гьакъиндай полициядиз арза рекье твада.

– Гьихьтин жаза фикирда кьунва?

— Вичи-вичиз (законсуздаказ) газдин турбайрихъ галкIур хьуни ва я ихтияр авачиз газ ишлемишуни административный жавабдарвилел ва РФ-дин КоАП-да къалурнавай кьадар жермейрал гъизва:

— адетдин агьалияр патал — 10 агъзур манатдилай 15 агъзур манатдал  кьван;

— къуллугърал алай ксар патал — 30 агъзур манатдилай 80 агъзур манатдал кьван, я тахьайтIа, 1-2 йисан­ вахтуналди пешедивай  къакъудун  (дис­квали­фи­ка­ция);

— карханаяр, идараяр патал — 100 агъзур манатдилай 200 агъзур манатдал агакьдалди.

Гьа са вахтунда газдин къурулуш­дихъ мад сеферда законсуздаказ гал­кIур хьуни, яни тахсиркарвал тикрар хъувуни, уголовный жавабдарвилел ва 2 йисан вахтуналди азадвиликай магьрум авунал (дустагъунал) гъун мумкин я.  Ихтияр авачиз газдихъ галкIуруни инсан кьиникьал гъанватIа, жазадин вахт 8 йисуз азадвиликай магьрум авунал кьван гзафарда.

Дагъустандин агьалияр газдалди таъминарзавай «Газпром межрегионгаз Махачкъала» карханади газ ишлемишиз кIан­завай ксариз виликамаз, гьеле кIвал эцигунин кIвалахар кьиле тухузвай ва я алишверишдин чкаяр тадаракламишиз башламишзавай вахтунда абур газламишунин кIвалах законда къалурнавай къайдада кьиле тухунин къайгъуда хьуниз, вахтуналди тир «шлангрин турбаяр» эсиллагь  ишлемиш тавуниз, газламишунин кIвалах вичи-вичиз  тамамаруниз  рехъ тагуниз эвер гузва. Гьакъидихъ кьунвай чара  ксариз, бригадайриз кIвалер чими авун патал пешекарри ахтармиш тавунвай, гъилелди гьазурнавай (кустарный) тадаракар эцигдай ихтияр гумир!

Эгер квез и ва я маса касди вичин кIва­лиз законсуздаказ, вичи-вичиз газ тухвай, ихтияр авачиз газдин къурулушдихъ галкIур хьайи дуьшуьшар малум ятIа, идакай тади гьалда аварийринни диспетчервилин къул­лугъдиз­ (телефондин 04,104 нумрайрай), я та­хьайтIа, гуьзчивалдай органриз хабар це. Куь игьтиятлувили инсанрин хаталувилиз ва уьмуьрдиз авай къурхулувилин вилик пад кьаз куьмекда. Куь ва багъри ксарин ­уьмуьрдал къимет эциг!

Манийвалдай ихтияр авач!

«Газдин къуллугъдин векилдиз ракIар ахъая! Газдин компанийрин пешекарар  тадаракар ахтармишун патал кIвализ ахъай тийизвай ксар жавабдарвилиз­ чIуг­вазвайди фикирдай акъудмир. Гьар сеферда манийвалзавай, яни законсуз­ди тир и кар датIана тикрарзавай, ксар жерме ийида ва газ атIуда. Гьайиф хьи, къайда тайи­нарунин рекье женг чIугвадайла, анжах кIеви серенжемри нетижадал гъизва», — тагькимар­зава «Газпром межрегионгаз Махачкъала» ООО-ди.

«Ахтармишиз завайни жеда… Ахлад инай», — агьалийри гузвай ихьтин жавабар­ газдин компанийрин къуллугъчийриз датIа­на ван  къвезва. Инсанри газдин идарадин къуллугъчийриз тадаракар къайдада аватIа ахтармишдай мумкинвал гузвач.  Им кIвале (квартирада) яшамиш жезвай ксар, ­абурун къуншияр еке хаталувилик кутазва лагьай чIал я.

Газовикар кIвалериз ахъай тавунихъ са шумуд себеб ава: бязибуруз и кардиз вахт серф ийиз кIанзавач, муькуьбур лагьайтIа, идалди какатайвал, чпи-чпиз эцигнавай газдин колонкаяр, пичер, шлангар, гьатта ихтияр авачир газдин къурулушдихъ гал­кIур­навай дуьшуьшарни далдаламишиз алахъзава. Гьа са вахтунда и крари неинки чеб, гьатта патарив гвайбурни хаталувилик кутазвайдакай фикирзавач. Я тахьайтIа, дуьзенавал я,  бедбахтвал чпелай алатна фидайди хьиз ава.

Технический рекьяй ахтармиш тавунвай газдин тадаракар къайда авачиз хьун мумкин я, абур ишлемишуни инсанрин ­уьмуьр хаталувилик кутазва. Ихтияр авачиз, вичи-вичин кIвал газламишуни ам хъит­кьинунин ва я цIай кьунин хаталувилел гъизва.

Газовикар кIвалера авай тадаракрив гатIумар тавунин месэла акьван хциди хьанва хьи, адак гьатта государство къаришмиш жедай чкадал атана. Газдин идарадин къуллугъчияр  кIвализ ахъай тавунай 5-10 агъзур манатдин жерме ийидай ихтияр ава. Гьа и кьадар жерме кIвале авай газдин тадаракар технический рекьяй къуллугъ авуникай кьил къакъудунайни ийида. Закондин бинедаллаз пешекарар кIвализ ахъай тийизвай ксар газдикай магьрумдай ихтияр ава. Эгер кIвале са касни яшамиш жезвачтIа ва газ ишлемишзавачтIа, адан иесиди идакай газдин къуллугъдиз хабар гун лазим я — ихьтин дуьшуьшда кIвал газдалди таъминарун акъвазарда. ИкI газовикарни, кIвалин иесиярни, къуншиярни секин ва архайин жеда.

Газ ишлемишзавай ксар патал (и мес­эладихъ галаз алакъалу суалар гун патал) «Газпром межрегионгаз Махач­къала» ООО-дин алакъадин центр кардик ква: 8-800-200-98-04 (пакаман сятдин 9-далай нянин сятдин 8-далди пулсуздаказ зенг ийиз жеда).

Саида  Мурадова