Инсандин гуьгьуьлда ахьтин са клапан ава лугьуда хьи, ам анжах хъсан шиирралди, я гуьзелвилелди, я иер музыкадалди ахъайиз жеда. Къе заз гуьзелвиликай рахаз кIанзава.
Гуьзелвиликай гьар садахъ вичин фикирар ава. Садбуру ачух гуьгьуьл виридалайни еке гуьзелвал я лугьуда. Ам инсандин вилера ава. Садаз бегенмиш хьана кIанзавайла, «вилер кардик кутада», — къейдда бязибуру. Пехил тушир, регьимлу, мергьяматлу, намуслу инсанар гьамиша иер, гуьзел я, — чпин крари, кIвалахри абур гуьзелдиз къалурзава. ТIебиатди тIимилбуруз ганва гуьзелвал. Амайбур жуван гуьзел къамат арадал гъун патал датIана алахъна кIанда.
Инсандиз пай ганва: тIебиатдин гуьзелвал гьисс авун. Гуьзелвал са куьналдини алцумиз жедач, анжах адал гьейранвал ийиз жеда. Иервили, юмшагъвили муьтIуьгъарда, вичел ашукьарда. Муьгьуьббатни асул гьисабдай гуьзелвили арадал гъида, абур кьведни чеб чпихъ галаз сихдаказ алакъада ава. Чун гуьзелвили вичел желбда, нагьакьанвили яргъазда. Гуьзелвални виринра акваз алакьун инсандин руьгьдин дережадилай аслу я. Адан руьгь гьикьван девлетлу ятIа, вичин къваларивни адаз гьакьван успагьивал аквада: ракъини чил нурламишуна, кьилдин са гъетре цIапIрапIар авуна, чIижре са цуькведилай муькуьдал лув гуна, аялдин мили хъуьруьна, сусан вилера, тIурфандин гужлу къукърумрани кьезил шагьвардин тавазивилера; океандин зурба лепейрани авахьна физвай булахрин ширширда ва икI мад. Гуьзелвал авай чкада ажугълу рикIер ачух хъжеда, руьгь хъсан гьиссерикди къудгада. Нукьсанар, къалар гьина гзаф ятIа, гьанай гуьзелвал катда, ана векъивили, чалкечирвили агъавалда. Гуьзелвилин метлеб чизвачтIа, инсан эдеб-ахлакьдин идеалдив садрани агакьдач. Гуьзелвилихъ игьтияж хьун руьгь ахлакь виликди финал элячIун я.
ТIебиатда эйбежер, мешребсуз, инкардай хьтин са затIни авач. ТIебиат вири вини кьилин гуьзелвал я. Кеферпатан атIугъай тIебиат, тропикрин набататралди девлетлувал, жуьреба-жуьревал, къумлухрин, гегьенш чIурарин (степь), дагъларин кукIушрин, тIурфан алай гьуьлуьн шартIар къачуртIани, гьар са чкадихъ вичин тикрар тежер кьетIенвилер, гуьчегвилер ава. Амма дуьньяда ахьтин гуьзелвал ава хьи, патавай, гьейранвал тавуна, физ тежер: яру, хъипи, беневша, цIару, лацу атирлу цуьквер! Им цаварилай ганвай гуьзелвал я.
ТIебиатдин виридалайни зурба гуьзелвал — тамам инсан я — адаз алемдин вири иервал ганва. Вичяй вири Каинат аквазвай Инсанди къваларив уьмуьрдин вири терефрин гуьзелвал, къешенгвал тестикьарун лазим я. Гуьзелвал инсаният виликди финин виридалайни гужлу такьат тирди гзаф камалэгьлийри тестикьарзава.
Гуьзел музыкадилай дерт, пашманвал пуьрчуькьариз алакьда. Скрипкадиз мани тамамарзавай скульптура лугьуда. Адаз ухшарди авач, ада гьейранарда. Музыкадин чIалан гъавурда вири акьадач. Музыкант Худадинни инсандин арада авай арачи хьиз я. Къешенг музыкади инсан къени авунин гьиссер арадал гъида, гьисабзава писатель Нина Пушковади.
Ара-бир сегьнедилай япар биши ийидай хьтин къувдин, электротадаракрин къукърумрин ванер галукьда. Абуру инсандиз азаб гуда. Чпихъ гьам пешекарвилин, гьам эдебдин-ахлакьдин, къени руьгьдин ерияр авайбурукай жеда халис манидарар. Л. Зыкинадин, М. Магьамаеван, В. Толкуновадин ва маса устадрин манийри инсандик лувар, руьгь кутадай. Хъсан музыкада, манийра муьгьуьббат, секинвал, гьахълувал, гуьзелвал, ачухвал ва маса хъсан ерияр, терефар санал алаз жеда.
Гуьзелвал — музыка — кьуьл чеб чпихъ галаз сихдаказ алакъалу я. Кьуьлзавайда инсан бахтлувал патал халкьнавайди къалурда, сегьнедал адан бедендин гьерекатрай руьгь, къилих, къенепатан алем аквада.
За кьилин экономиствиле кIвалахай совхоздин бухгалтериядин рушари са межлисда завай «ваз чи директорди кьуьлдай тегьер акурди яни?» лагьана хабар кьунай. Заз акурди тушир. «Ада исятда са кьуьл авуртIа, ам ви рикIелай садрани алатдач. Вуна кьуьл авун тIалабайтIа, ада ваз ваъ лугьудач», — алава хъувунай абуру. За тIалабайла, директор кьуьлуьник экечIна. Ам гьавада чархар язавай дагъдин лекь хьиз аквадай.
35 йис кьван алатайла, са ресторанда зи мукьва касдин межлисда дишегьлийрин дестеди кьуьлерзавай. Абурукай сад гьа сифте легьзейрилай, амайбурукай хкатна, кьуьлуьнин надирвилелди тафаватлу жезвай. Ам кьуьл ваъ, дишегьлидин гуьзелвал, экуь назиквал… тир. Ада вири гьевесламишзавай, сегьнеда агъавалзавай! Зал адаз гьейранвилелди килигзавай. И кьуьл «гуьзелвиликай поэма» тир. Вуж тир ам? Гьа устад директордин руш. Ахьтинбуруз гьикI багъишдач цуьквер! Тарифун туш, зани писдаказ кьуьлдач. Мехъеррал завай гзафбуру кьуьл тикрарун тIалабуни и кардикай лугьузва.
ИкI, дуьньяда иер, гуьзел, тIарам, фикир желбдай вири чпел гьейранвал авуниз лайихлу я. Къуй ихьтин легьзеяр уьмуьрда гьар садаз кьисмет хьурай!
Жамил Насибов
