ЗЕЙНАЛ ГЬАЖИЕВАН — 100 ЙИС

Чи халкьдихъ ахьтин рухваяр ава хьи, абуру чеб па-талди са югъ кьванни мадара тавуна, вири уьмуьр халкьдиз къуллугъ авуниз бахшнава. Ахьтинбурукай сад цIи вичин 100 йис тамам жезвай ба­жарагълу компо­зитор, лезги халкьдин баркаллу хва  Зейнал  Минкаи­лович  Гьажиев  я.

Зейнал Гьажиев 1918-йисан 25-октябрдиз­ Кьу­рагьа лежбердин хизанда дидедиз хьана. ­Гьеле аял чIавуз ада лап хъсандиз тар ядай. ­Хуьруьн мектеб­дин 5-класс акьалтIарай 1931-йисуз гележегдин композитор Бакудин ФЗУ-дик экечIна.

Гележегда, Ленинан тIварунихъ галай парча храдай фабрикада устIардин куьмекчи яз кIва­лахни ийиз, Гьажиев Бакудин консерваторияда авай музыкальный техникумдик экечIна, гьа са вахтунда ада радиодин  ва Бакудин операдин театрдин оркестрра кIалахни ийизвай.

ИкI, ам вири дуьньядин классикадин гзаф ­ярат­мишунрихъ,  урус  ва  Кавказдилай  къецепатан­ композиторрин эсеррихъ галаз таниш ­хьана.

Советрин Армиядин жергейра къуллугъайдалай гуьгъуьниз Гьажиев СССР-дин халкьдин артист Игорь Моисеева регьбервал гузвай СССР -дин манийрин ва кьуьлерин ансамблдиз кIвала­хал физва. Гайи концертри, гастролри музыкантдин ­чир­ви­лерин дережа генани хкажна ва девлетлу ­авуна.

1941-йисуз Гьажиева халкьдин музыкадин алатрин квартет патал (тар, кемен, кфил, тафт) “Азербайжандин чуьллера” тIвар алай вичин сад лагьай эсер яратмишна.

1947-йисуз Зейналакай композициядин классдай Къазахстандин Гьукуматдин консерваториядин 1-курсунин студент жезва. Ина ада тек кьве йисуз кIелна ва и вахтунда са жерге манияр ва халкьдин музыкадин алатрин оркестр патал фантазия кхьена.

Гуьгъуьнлай композитор мад Игорь Моисееван ансамлдиз кIвалахал хъфена. А коллективдихъ галаз З.Гьажиева Венгрияда, Румынияда, Германияда, Польшада, Финляндияда концертар гана, а халкьарин музыкадин культурадихъ галаз мукьувай таниш хьана. Зейнал Гьажиева композиторвилин сирер чирунин кIва­лахни акъвазарзавачир, датIана вичи-вичел кIвалах­завай.

1957-йисуз З.Гьажиеваз Дагъустандиз кIва­лахал эверна ва адакай гележегда вичел “Лезгинка” тIвар акьалтай манийрин ва кьуьлерин ансамбл-дин оркестрдин дирижер хьана.

Зейнал Гьажиева хайи халкьдин чIалан устадрин яратмишунризни музыка кхьена. Ада Х.Та­гьи­ран, Ш.-Э. Мурадован, А.Саидован, И.Гьуьсейнован ва маса авторрин шиирризни авазар теснифна. Гаф кватай чкадал лугьун лазим я хьи, бажа­рагълу композиторди СтIал Сулейманан тIвару­нихъ галай госмуздрамтеатрдин тамашайризни музыка теснифна. А тамашайрик вичикай клас­сикадин сегьнедин эсер хьанвай “Фундугъбег”, “Саяд”, “Муьгьуьббатдикай риваят” ва масабур акатзава.

1959-йисуз Даггизди Гьажиеван обработкайрикай ибарат “Лезги халкьдин 30 мани” тIвар алай кIва­тIал чапдай акъудна. А кIватIалдин везифа халкь лезги фольклордихъ галаз танишарун ва ху­дожественный самодеятельность патал репер­туар арадал гъун я.

Дагъустандин музыкадин искусство вилик тухунин кIвалахдик къимет авачир пай кутунай 1988-йисуз Зейнал Гьажиеваз  “ДАССР-дин лайих­лу артист” лагьай  тIвар гана.

Зейнал Минкаилович Гьажиев 1990-йисан 17-августдиз 72 йисан яшда аваз рагьметдиз фена. Адан гуьзел манияр ва авазар чи рикIера гьамишалугъ яз амукьда.

Эдуард Ашурагъаев