«Эхиримжи вахтунда Лезги муз­драмтеатрдин сегьнеда умуд кутаз жедай экуь гъетер — жегьил актерар — пайда хьанва. Абурукай сад, театрдиз атана са акьван вахт хьанвачтIани, вичин алакьунар къалуриз алакьнавай бажарагълу актриса Амалия Керимова я», — къейднава Азиз Мирзебегова театрдин тарихдикай кхьенвай «Асирдилай гзаф яргъи рехъ» ктабда. 

Амалия Керимова театрдин кьилин режиссер, РД-дин халкьдин артист рагьметлу Мирзабег Мирзабегован гъилик вердишвилер къачунвай ва ада вилик кутур актриса я.

Вичихъ театрдин образование авачиз, театрдиз кIвалахал атай са йисалай адал режиссерди кьилин роль тамамарун ихтибарна.

Куьне лугьун мумкин я: пешекарвилин образование авачирдакай актриса жедани? А вахтунда, дуьз лагьайтIа,  гилани гьакI я, театрдин тIвар Россияда машгьур авур корифеяр са-сад (уьмуьрдин шартIар я), гьайиф­ хьи, рагьметдиз финикди театр­дин кьиле авайбурун вилик акъвазнавай кьилин месэла жегьил актерар желбунинди тир. Гьавиляй ва кIелна хкведай артистарни тахьуниз килигна, театрдин кьиле авай ксари тIимил жезвай актеррин штат чкадиз хкунин мураддалди бажарагълу жегьилар жагъуриз, абурухъ галаз кIвалах тухузва, алакьунар авайбурукай хъсанбур театрдиз кIвалахал кьабулзава, гележегда абурун арадай сад-кьведакай пешекар актер хьунин умуд аваз.

Амалия Кямаловна Керимова­ гьахьтинбурукай сад я. Ам 1984-йисуз Дербентда дидедиз хьана. 2002-йисуз шегьердин юкьван школа акьалтIарна. Ахпа дерлекчивилин курсара кIелна. Са шумуд йисуз и пешедай кIвалахна.

Театрда кIвалахиз гатIунай сифте йисуз ам «Ашукь Саид» тамашада Сенеман, «Зирек Алмас» тамашада хкетчидин ва масабура гъвечIи ролра къугъвана.

Эхь, сифте камарин гъвечIи агал­кьунри гьевесламишнавай Ама­­лия, актервилин пешедай чирвилер къачуз, Дагъустандин культурадинни искусстводин колледж­дик экечIна. Амалиядин бахтунай хьиз, адаз колледжда тарсар гузвай муаллим, машгьур режиссер Зумруд Селимгереева, тамаша эцигиз, Дербентдиз къвезва.

2014-йисуз театрда пландин бинедаллаз, Ватандин ЧIехи дяведа фашистрин Германиядал Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 70 йис тамам хьунин юбилейдиз талукьарна, Дагъустандин халкьдин шаир Ханбиче Хаметовадин «Марфадин стIалар» пьесадай тамаша Махачкъаладай атай Зумруд Селимгереевади эцигна. Театрдин кьиле авайбур, тамашада кьилин игитдин роль (жегьил рушан) нел ихтибардатIа лугьуз, са тIимил кьван фикиррик акатна. Жегьил артистар ава. Амма кьилин игитдин суьрет арадал гъун патал тежриба авай актриса лазим тир. Эхирни З. Селимгереевади жегьил рушан роль Амалиядал ихтибарна.

А вахтунда аял хьиз аквазвай, тежриба авачир, сегьнедин пешекар тушир, амма сегьнедин сирер чирунив рикIивай эгечIнавай, рикIе гьевес авай Амалиядивай кьилин ролда къугъваз хьунал бязи артис­т­ри шаклувалзавай.

КIвалахдихъ рикI куни, галатун тийижиз, зегьмет чIугуни ам вичин мураддив агакьарна. Вичин сад лагьай чIехи роль — тамашадин кьилин игит Фатьмадин суьрет — Амалиядивай тамамвилелди ачухариз хьана.

Тамашадилай гуьгъуьниз З. Се­лимгереевадивай куьне теж­ри­б­а­ авачир, пешекар тушир жегьил рушал кьилин роль ихтибаруниз гьикI жуьрэтна лагьана хабар кьурла, ада икI лагьана: «Жуьрэт тавуна жезва­чир. Колледжда Амалияди вич сегьнедин сирер ри­кIивай чириз эгечIнавай, гайи тапшуругъар намуслудаказ кьилиз акъудзавай, чирвилерихъ ялзавай бажарагълу­ студент хьиз къалурна. Эгер за адан къенепатан алемдин девлетлувал гьисс тавунайтIа, бажагьат за адав кьилин роль вугудай. Зун адахъ агъунвай».

Тамашада «Лап хъсан суьрет яратмишунай» Амалия Керимова Дагъустан Республикадин культурадин министерстводин дипломдиз лайихлу хьана. Им Амалиядик лувар кутур сифте шабагь я.

Актриса патал 2017-йис агалкьунринди хьана. Ам М. Шамхалован пьесадай А. Гьабибова эцигай «Къари» тамашада кьилин ролда тестикьарна. Амалияди жегьил свас Афетан къамат ачухун патал вичин вири тежриба ишлемишна, фасагьатдиз къугъвана. Гьамиша хьиз, и сефердани тамашачийри адан къугъуниз гурлу капар яна. Адалай вичин героинядин кьатIунарни гьиссер дуьздаказ къалуриз алакьна. 2022-йисуз режиссер Д. Павлова Амалиядиз Н. Гоголан «Эвленмиш хьун» пьесадай эцигзавай къемедада Агафья Тихоновнадин ролда къугъун теклифзава. «Эвленмиш хьун» къемедадин сюжет хийирлу гъуьлуьхъ къекъуьн я. Савдагардин рушаз дворянин-чам кIанзава. Дворянар-чамар лагьайтIа, девлет­ авай сусахъ къекъвезва. Агафья Тихоновна чам хкягъиз алакь тийиз­вай девлетлу свас я. Ада итим вири патарихъай бегьемди хьун патал ийизвай фикирар (пIузар саданбур, нер масаданди ва икI мад) къемедада виридалай кар алай чка я. Агафья Тихоновнадин къамат актрисади лап хъсандиз бегьемарна.

Театрда зегьмет чIугвазвай 11 йисан къене Амалия Керимовади драмадин, трагедиядин, къемедадин, аялар патал хкетрин саки 40 тамашада жуьреба-жуьре къилихрин къаматар чIехи устадди хьиз арадал гъана. Абурукай  «Къари» тамашада Афетан къамат (пьесадин автор — М. Шамхалов, режиссер — А. Гьабибов), «Эзоп» тамашада Клеядин къамат (Г. Фигейредо, А. Батыров), «ВикIегь къуьр» тамашада ВикIегь къуьрен къамат (И. Чернышева, К. Думаев), «Паб туш, шейтIан я» тамашада Юлбикедин къамат (Д. Салихов, Б. Жаму­каев), «Суьгьуьрдин сятинин сир» тамашада Алпапан къамат (Е. Свердло­ва, К. Думаев), «Алибегни­ Вели­бег» тамашада Шаперидин къамат (Г. Хугаев, К. Думаев), «Живедин ханум» тамашада Герда­дин къамат­ (К. Андерсон, Д. Павлов)­, «Зун, баде, Илико ва Иларион» тамашада Мэридин къамат (Н. Дунбадзе ва Г. Тавадзе, реж. Г. Тавадзе), «Эбедивал дегиш же­дайла» тамашада Шекеран къамат (Э. Ашурбегова, Б. Жамукаев) лап метлеблубур я.

И йисара Амалия са шумуд шабагьдин иеси хьана. Кьилди къачуртIа, республикадин сад лагьай театррин «Сцена, опаленная войной» фестивалда А. Керимова лауреатвилиз, культура вилик тухуник пай кутунай ва Лезги театрдин 80 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз РД-дин культурадин минис­терстводин Гьуьрметдин грамота­диз, алай йисуз Бурлият Ибрагьимовадин тIвар­цIихъ галай мергьяматлувилин фондуни «Яратмишун­ра къазанмишнавай агалкьунрай­, актервилин устадвиляй, теа­т­р­дин искусство гегьенш къатариз чукIу­ру­ник, вилик тухуник хсуси пай кутунай ва виридуьньядин театррин йикъан су­варихъ галаз алакъалу яз, рази­вилин чарчиз, Дербент шегьерда­ акьалтзавай несилдиз руьгьдин тер­бия гуник пай кутунай ва «Аялар хуьнин йикъаз»­ талукьарнавай мергьяматлувилин кон­цертда­ активнидаказ иштиракунай шегьер­дин администрациядин патай гьуьр­метдин грамотайриз, же­миятдин­ тешкилатрин патай разивилин чарариз лайихлу хьана.

Ам милли театррин международный са шумуд фестивалдин иштиракчини я. Ада шад мярекатар, межлисар вижевайдиз кьиле тухузва.

— Амалия Кямаловна, къе вакай сегьнедин устад хьанва. Им, гьелбетда, ви зегьметдин нетижа я. И дережайрихъ агакьиз ваз куьмекар гайибур хьанани? — хабар кьуна за.

— Пешекарвилин образование авачиз театрдиз кIвалахал атай зун къе и дережайрив агакьдайни,­ эгер заз театрдин сегьнедин сирер чирдай чIехи насигьатчияр тахьа­найтIа? Абурун арада Дагъустандин халкьдин артистка Фаризат Зейналова, РФ-дин лайихлу артист Абдуллагь Гьабибов, РД-дин халкьдин артист рагьметлу Мирзабег Мирзабегов, РД-дин лайихлу артист Загьидин Думаев, театрдин кьилин режиссер Казбек Думаев ва патай атай режиссерар тир З. Селимгереева, Д. Павлов, Б. Жумукаев, Г. Та­вадзе, В. Жуков ава. Заз инал коллективдин патахъай къайгъу чIуг­вазвай, куьмек герек атайла, гьамиша гъил яргъи ийизвай, дердиникай хабар кьадай чи театрдин директор Динара Мурадиновнадиз сагърай лугьуз кIанзава…

Къуй вун къугъвазвай гьар са тамаша гурлу капар ягъуналди акьалтIрай, Амалия! Чаз вуна мадни еке кукIушар муьтIуьгъарна кIанзава.

Къагьриман  Ибрагьимов