Уьлкведин Президентдин тапшуругъдалди Донбассдин мулкар­ Украинадин миллетбазрикай азад авун патал дяведин махсус серенжемдив эге­чIайла, саки вири инанмиш тир хьи, дяведин гьерекатар яргъал фидач. Им Россиядин кьушунри са куьруь вахтунда Киев элкъуьрна кьунайни аквазвай. Амма вакъиаяр маса патахъ элкъвена. И мукьвара СНГ-дин ва къецепатан журналистрихъ галаз гуьруьшмиш хьайи­ла, Владимир Путина хиве­ кьурвал, Киевдин ва Евросоюздик акатзавай уьлквейрин кьиле­вайбуру алчахвилелди тапарарна. Киевдин къваларивай хъвач, чна ислягьвилин икьрар кутIунда лугьуналди, алдатмишна. Туьркияда меслятдал атай икьрарни кваз хкьунач. И вахтунда, США кьиле аваз, коллективный Западди Зеленскийдин хунта жуьреба-жуьре яракьралди таъминарна. Абурун эмирдалди Зеленскийди икьрардални къул чIугунач. Ингье гила махсус серенжем давам жез пуд лагьай йис я. США, Евросоюз ва дуьньядин маса уьлквеярни далудихъ галай миллетбазри дяведик мадни цIай кутазва, Украинадин халкь барбатIзава.

Дяве кьве тереф патални зиянлу гьерекат я. Россиядин кьушунри­ Донецкдин, Луганскдин, Запорожьедин, Херсондин чилер, агьали­яр азад авун патал гьахълу женг чIуг­вазва. Абуру США-ди, Евросо­юзди гьалдарнавай чакъалрикай, кускафтIаррикай, сикIерикай Ватан ва адан итижар хуьзва. Инсафдин, инсанвилин зеррени кумачир вагьшийрин гъиляй са-са хуьр, шегьер ахкъудзава. Гьелбетда, чи аскеррикайни хкатзава. Абуру Ватандин вилик чпин пак тир буржи ­кьилиз акъудзава. Абурун, серенжемдин иштиракчийрин хизанрин гьакъиндай уьлкведин ва регионрин гьукуматри, вири халкьди къайгъу чIуг­вазва. И кар патал Россиядин ­Президент Владимир Путинан тап­шуругъдалди «Ватан хуьзвайбур» фонд кардик кутуна. Адан филиалар саки вири регионра, гьа гьисабдай яз Дагъустандани, ачухнава.

В. Путинан Указда къалурнавайвал, фондунин макьсад сад я: 2014-йисалай ЛНР-да, ДНР-да кьиле фейи женгерин иштиракчийриз, СВО-дин ветеранриз, дяведа телеф хьайи аскеррин хизанриз куьмекар гун, абуруз, хизанриз, аялриз лайихлудаказ яшамиш жедай яшайишдин шартIар тешкилун.

Къейд авун лазим я хьи, дяведин махсус серенжемдив эгечIай­ла, женгер къизгъинбур жезвайди, дяве яргъалди давам жедайди акурла, РД-дин Кьил Сергей Меликова СВО-дин иштиракчийриз ва абурун хизанриз куьмекар гунин мураддалди яшайишдин «Чун санал ала» фонд тешкилнай. Адан везифа, гьукуматдин къайгъударвилелай гъейри, серенжемда телеф хьайи аскеррин хизанриз яшайишдин вири рекьерай куьмек гун тир. Фонд ачухуниз талукь мярекатда ада, гьукумдин вири органрин векилрихъ элкъвена, лагьанай: «Чун са кардин гъавурда гьатна кIанда: чун вири са хизан я. МасакIа чун гъалиб жедач. Чун квехъ галаз са хизан я — министрдилай эгечIна, адан куьмекдихъ игьтияж авай адетдин агьалидал къведалди. Чи садвили, сад-садан гъавурда акьуни, фондуниз алакьдай галайвилер авуни гъалибвални мукьвал ийида…»

«Ватан хуьзвайбур» фондунин филиал ачухунин мярекатда гьукумдин органрин, жемиятдин, динрин, жегьилрин тешкилатрин векилри ва махсус серенжемдин иштиракчийрин, телеф хьайи аскеррин диде-бубайри, уьмуьрдин юлдашри, вахари иштиракнай. Анал Сергей Меликова лагьай гафари рикIерик сефилвал кутунатIани, гъалибвал чи пата хьунихъ инанмишвални артухарнай.

«Гьуьрметлубур! Са рахунни­ алач, куьн лап рикI алай инсанри­кай магьрум хьанва. Анжах рикIел хуьх, вири уьлкведи ва вири Да­гъустанди куь дерт гьиссзава. Дяведин махсус серенжемдив эге­чIай йикъалай вири республикади, майилвал авай гьар са дагъус­танвиди женгера авай аскерриз ва абурун хизанриз герек куьмек гун чпин хсуси буржи, руьгьдин игьти­яж яз гьисабзава. Мартдин вацра­лай республикада «Чун санал ала» фонд кардик ква. Адаз рес­пуб­­ликадин бюджетдай, карчийри­ ва меценатри пулдин такьатар чара ийизва. Гьар са дагъустанвиди­ фонд патал вичин руьгьдин нур гузва. Фашистрихъ, террористрихъ­ галаз женг чIугвазвайбуруз чна саналди куьмекзава. Махсус­ серенжемда телеф хьайи вири аскеррин, офицеррин хизанриз фон­ду­нин гьисабдай куьмек (гьар са хизандиз —  1,25 млн манат) гана…»

«Ватан хуьзвайбур» фондунин филиал республикадин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй вилик финин министерствода ачухнава. Ана герек вири къуллугъар кардик ква. Ина инсанар кьабулдай отделение, яшайишдин рекьяй къуллугъдай координаторар, набутрихъ гелкъведай школа, психологдинни психотерапиядай куьмек гудай кабинет, юристдин, кIвалах жагъурдай­ къуллугъар, жемиятдин проектрин отделение, реабилитациядин кабинет, технический алатар кирида вугудай пункт, библиотека ва аялриз къугъвадай кIвал ава.

Къейд авун лазим я хьи, гьам федеральный ва гьам региондин дережада СВО-дин иштиракчийриз ва абурун хизанриз куьмек гузвай рекьер жуьреба-жуьребур я. Месела, аскер телеф хьайи хизанриз — са сеферда 1,25 млн, иштиракчидин хизандиз 100 агъзур манат гузва. КIвалериз газ тухунин, газдин тадаракар къачунин харжияр эвеззава. Серенжемда иштиракзавайбурун хизанрин векилар сифте нубатда кIвалахдалди таъминарзава. Институтрик, ссузрик экечIзавайбуруз кьезилвилер, стипендияр гузва.

Дагъларин уьлкведа «Ватан­ хуьзвайбур» фондунин филиал­ кардик кваз са йис хьанва. Талукь ксари са йисан юбилейни къейдна, авур кIвалахрин нетижаярни­ кьуна. Фондунин филиалдин председатель Мегьамед Рашидова, гьахъ-гьисаб ийидайла, ихьтин делилар гъана. Филиалдиз 3742 агьалидилай арзаяр атана. И чарара 8 агъзурдав агакьна жуьреба-жуьре тIалабунар, дердияр авай. СВО-дин иштиракчийрик ва абурун хизанрик секинсузвал кутазвай месэлайрин 90 процент гьялна.

М. Рашидова лагьайвал, филиалдин кIвалахдихъ хъсан нети­жаяр хьун РД-дин Кьил Сергей Меликова и месэладиз гьар юкъуз­ фикир гунихъ, ада тухузвай тешкиллувилин кIвалахдихъ галаз ала­къалу я.

Алай вахтунда филиалдин къурулушда 40 координаторди зегьмет чIугвазва. Абуру меркездани, шегьерриз, районриз физни, женгчийрин хизанрин векилар, хирер хьана хтанвай иштиракчияр кьабулзава, абурун дердийрихъ яб акалзава ва месэлаяр гъиле-гъилди гьялдай рекьер жагъурзава.

Агьалийри гзафни-гзаф куьмек тIалабзавай дердийрик акатзава: женгерин гьерекатрин иштиракчидин шагьадатнама къачун; пулсуз юристдин куьмек таъминарун; медицинадин рекьяй къуллугъ ва реабилитация авун; протезар къачунин карда куьмек гун; яшайишдин месэлаяр гьялдайла, галайвилер авун; психологдин патай куьмек агакьун…

Са йисан кIвалахди къалурзавайвал, «Ватан хуьзвайбур» фондунин филиалдикай республикадин гзаф агьалийриз куьмек жезва. ИкI, кIелдай чкайрик кьезилвилер аваз 131 касдиз экечIдай мумкинвал ганва. Хирер хьанвай вишелай виниз аскерриз сагъламвал­ мягькемардай шартIар тешкилна. Коммунальный къуллугърай атанвай харжияр алудун патал 245 касдиз куьмекна.

Са рахунни алач, виридаз филиалди тухузвай кIвалахдикай хабар авач. Гьавиляй координаторар чкайрал физва, муниципалитетра агьалияр кьабулзава. Дербентда­ гуьруьшмиш хьайила, координаторриз, хирер себеб яз, махсус серенжемдай рахкурнавай Эльгар Бабаеван азардикай хабар хьана. «Гъалибвал» лакIаб алай аскерди вичин буржи викIегьвилелди кьилиз акъудна. Гила ада лейкоздин азардихъ галаз женг чIугвазва. И карда адаз «Ватан хуьзвайбур» фондунин филиалдини куьмек гана, лап герек ва кьит дарман жа­гъур­на, адалди таъминарна.

Буйнакскда кьиле фейи гуьруьшдал Мегьамед Рашидова ва координаторри аскеррин диде-бу­байрик, уьмуьрдин юлдашрик секинсузвал кутазвай вири суалриз жавабар гана, яшайишдин месэлаяр гьялдай серенжемар кьабулна.

Филиалдин къуллугъчийри и жуьредин кIвалах гьар юкъуз кьиле тухузва. «Ватан хуьзвайбур» фонд икьван гагьди алай аямдин Россиядин тарихда садрани тахьай хьтин кьетIен къурулуш я. Адан вилик мадни чIехи ва мергьяматлу везифаяр акъвазнава.­ Кар алайди ам я хьи, гьукумдин­ органрихъ галаз санал адан кIвалах вилик финик уьлкведин агьалийрини, карчийрини, меценатрини, динэгьлийрин, жегьилрин тешкилатрини  чпин пай кутазва. МасакIа хьун лазим туш, чун вири Ватан хуьзвайбурун къайгъуда хьун герек я.

Нариман  Ибрагьимов