— Чна ахтармишайвал, къиметар садлагьана, инсанриз виликамаз хабарни тагана, 7 сеферда артухарнава…
— Эхь, къиметар багьа хьанва. Икьван чIавалди садрани тахьай жуьреда хкаж хьанва, амма…им чарасуз серенжем я — агьалийрив яд агакьарзавай ва чиркин ятар акъудзавай къурулуш лап куьгьне хьанва, бизнес патал къиметар хкажуни и месэла гьялуник чIехи пай кутада. Чаз и кар патал экономикадин рекьяй метлеб аваз аквазва.
— Тарифар хкаж хьанмазди, бизнесди тамамарзавай къуллугърин къиметарни гъиле-гъил аваз хкаж жеда эхир! Халкьдин тахсир вуч я? Шегьерра агьалийри хъвазвай яд гьакIни хъсанди туш, яни ам технический дережадинди я лагьайтIа жеда. Идалайни гъейри, алукьзавай июлдилай кьилдин ксар патални цин къиметар са шумуд сеферда хкажда. И кар икI садлагьана ваъ, яваш-яваш авуна кIанзавайди тир!
— Чи гьисабунралди, гьакъикъатда еке пар акьалтун лазим туш… ихьтин ва маса рахунар кьиле фена и мукьвара хьайи са мярекатдал.
Шегьеррин агьалийрив яд агакьарунай ва чиркин ятар къакъудунай карчийривай къачузвай гьакъидин кьадар хкажуниз талукь яз алатай гьафтеда кьиле тухвай пресс-конференцияди жемятдин кIватI хьанвай суалриз жавабар гун лазим тир. Амма гьакъикъатда са кьадар ажугълудаказ кьиле фейи и мярекатдилай кьулухъ шаклувал гъизвай суалрин кьадар мадни гзаф хьана. Халкьдин патай икьван гзаф наразивилер арадал гъун тавун мумкин тир, эгер гьар са делилдикай, яни къиметар чарасуз хкажунин себебрикай, «экономикадин рекьяй бинейрикай» виликамаз хабардарнайтIа, жемятдихъ галаз веревирднайтIа. Амма хьайивал хьана…
Махачкъала шегьердин чимивилелди ва целди таъминардай, чиркин ятар акъуддай къурулушар сад авунин, гьакIни Дагъустанда тарифрин рекьяй тухузвай сиясатдиз талукь месэлайрай пресс-конференция 27-мартдиз Дагъустандин государстводин технический университетда кьиле фена. Мярекатда РД-дин энергетикадин ва тарифрин министр Марат Шихалиева, эцигунрин, архитектурадин ва ЖКХ-дин министр Александр Нестерова, целди таъминарунин ва чиркин ятар акъудунин хилен Сад тир оператор Мегьамедгьажи Шапиева, гьакIни республикадин Общественный палатадин векилар тир Азизбег Черкесова, Сапарбег Алиева, Мамма Мамаева, республикадин журналистри, жемиятдин патай векилвалзавай са кьадар маса ксари иштиракна.
Гуьруьш ачухуналди Александр Нестерова къейд авурвал, яшайишдинни коммунальный майишатдин хиле хцидаказ акъвазнавай месэлаяр гзаф аватIани, регион эхиримжи йисара дурумлудаказ виликди финин рекье гьатнава. «Дагъустан Республикадин яшайишдинни коммунальный хиле коммунальный карханайри ишлемишнавай энергоресурсрай налогар тагузвай дуьшуьшар гзаф хьунин нетижада акьалтIай четин гьалар арадал атанва. Целди таъминарзавай ва яд акъудзавай сетар 80 процентдин куьгьне хьанва, чимивилелди таъминарзавай сетар — 65 процентдин. Муьштерийрин патай гьар вацра 1200-далай гзаф арзаяр къвезвай, абурукай анжах 30 процент наразивилер арадай акъудиз алакьзавай. Гьалар гуьнгуьна хтун патал Дагъустан Республикадин энергетикадин ва ЖКХ-дин карханаяр экономикадин рекьяй дурумлудаказ еримлу авунин программа туькIуьрнава ва тестикьарнава. Адан сергьятра аваз целди таъминарунин ва яд акъудунин хилен Сад тир оператор арадал гъанва. Ада муниципальный эменни кьабулнава ва винидихъ чпикай лагьанвай хилера кIвалах башламишнава. Сад тир операторди гьакIни Избербаш, Дагъустандин Огни, Къизилюрт ва Махачкъала шегьерра кIвалахиз эгечIнава», — лагьана ада.
Марат Шихалиева къейд авурвал, бизнес патал цин къиметар хкажун яшайишдинни коммунальный хиле арадал атанвай четин гьалар, и хел михьиз кIватун мумкин тирвиляй тади гьалда хъсанариз кIан хьунихъ галаз алакъалу я. Идалайни гъейри, къейд авурвал, Махачкъала патал цIийибур тир тарифар республикадин маса шегьерра, кьилди къачуртIа, Каспийскда нетижалудаказ ишлемишиз са кьадар вахт я. Тежрибади къалурзавайвал, лагьана министрди, и карди тамамарзавай къуллугърин ери хкажиз куьмек гузва.
Рахайбуру къейд авурвал, агьалияр патал тарифар виле акьадайвал хкаж хьанвач, гьикI лагьайтIа, экономикадин жигьетдай бине авай тарифдин ва агьалияр патал тайинарнавай тарифдин арада авай тафават федеральный бюджетдай тир субсидийралди эвеззава. ИкI, алатай йисуз республикадив 425 миллион манат агакьна, и пул гьа гьисабдай яз Каспийск, Избербаш шегьеррин целди таъминарзавай сетар ва Дагъустандин Огни шегьердин чимивилелди таъминарзавай сетар гегьенш майданра ремонт авуниз ва цIийикIа туькIуьр хъувуниз серфна.
Мярекатдал гьакIни экономикадин рекьяй дурумлудаказ виликди финин программадин сергьятра аваз хьанвай агалкьунрикай, кьилди къачуртIа, Каспийск шегьерда цIийи жуьредин тарифар кардик кутунин нетижайрикай рахана — ина агьалийрин кIвалер виликдай авайвал йикъа са шумуд сятда ваъ, суткада кьиляй-кьилиз целди таъминардай ва цин гьакъи кIватIунин нетижалувал артухардай мумкинвал хьанва.
Мярекатдал муьштерийрин къулайвал патал ишлемишзавай къуллугърин гьакъи электронный къайдада гудай система кардик кутунин планарни авайдакай хабар гана. Сад тир оператордин кьили малумарайвал, апрелдин эхирра онлайн къайдада гьакъи гудай программа кардик кутада. «Алай вахтунда программа гьазурзава, адан сергьятра аваз делилар диспетчердив агакьарда, гьахъ-гьисабрин къайда ачухди ва алцифди жеда, гьакъи гунин сад тир документ (ЕПД), QR-кодар ишлемишиз башламишда. Идалайни гъейри, гьар са абонент патал кьилдин аккаунтар ачухда», — лагьана Мегьамедгьажи Шапиева.
Делилар, рекъемар раижнатIани, къарши фикирдал алайбуру гьукумдин векилривай къуватда гьатнавай тарифрин кьадардиз цIийи кьилелай килигун, мад сеферда гьисабунар хъувун, гьакIни республикадин жемят гъавурда тунин кIвалах кьиле тухун истемишна. Агьалийрин ихтиярар хуьнин рекье зегьмет чIугвазвай «Монитор ЖКХ» тешкилатдин регьбер Зиявутдин Увайсов инанмиш тирвал, сетар, хиве кьунвайвал, цIийи хъувунин кIвалах жемиятдин векилрин гуьзчивилик кутун, гьакIни абонентри и рекье чпин ихтиярар законлудаказ хуьн лазим я, гьикI хьи, тайин жавабар жагъун тавунвай суалар гьелелиг гзаф ама.
Жасмина Саидова
