Перс ва тажик халкьарин бажарагълу  шаир,  вири дуьньядиз машгьур “Шагь-намэ”  поэмадин автор Абулькасим Фирдоусиди агъзур йис идалай вилик лагьанай:

“Эгер кIвалах  лайихлудаказ куьтягьнаватIа,

Ада вун виниз акъудда ва машгьурда”.

И маналу  келима  Абдулмалик Гьасамудинович Юсуфован уьмуьрдин ва кIва­лах­дин рекьерихъ галаз  алакъалу язни ишлемишиз жеда. Ада Высший школадин ва илимдин хилера 40 йисалай артух вахтунда чIугур зегьметди ва и зегьметди гъайи нетижайри адан тIвар машгьурнава.

Абдулмалик Гьасамудинович — РФ-дин ва РД-дин илимрин  лайихлу деятель, профессор, биологиядин илимрин доктор, Да­гъустандин госуниверситетдин  лайихлу профессор, гзаф кьадар кIвалахрин автор, илимдин международный са жерге конференцийрин  иштиракчи, премийрин ва  пишкешрин, Зегьметдин Яру Пайдах ордендин сагьиб.

Абдулмалик Юсуфов  къе чи арада амач. Ам алай йисан 18-июндиз  88-йисан яшда аваз рагьметдиз фена. Къейдна кIанда хьи, ада чан гайи юкъуз Махачкъалада, Къумукь театрдин дараматда, Урусрин ботанический обществодин 14-съезддин пленарный заседание кьиле физвай. Съезддин сергьятра аваз ДГУ-дин ботаникадин кафедради ва РАН-дин ДНЦ-дин дагълух ботанический багъди тешкилнавай  илимдин конференцияни тешкилнавай.

18-июндин йикъан сад лагьай паюна и мя­рекатра Абдулмаликани иштиракна, ада гьатта телевиденидиз интервьюни ганай. Ни­синилай кьулухъ ада паркда сейрни авуна. Нянихъ кIвализ хтай хтулдиз чIехи буба нефес къачун тахъйизваз жагъана. Гьа икI къа­къат­на чавай Абдулмалик.

Абдулмалик Юсуфов 1930-йисан 10-июлдиз  Табасаран райондин Гурик хуьре дидедиз хьана. Ана сифтегьан школа акьалтIарна. Юкьван образование къачун патал  ам 1943-йисуз  Хучнидин мектебдиз къвезва. 5-6-классра кIелдай йисар Ватандин ЧIехи дяведин залан вахтунал ацалтна. Дяведилай гуьгъуь­нин йисарни, авайвал лагьайтIа, регьятбур тушир. Абдулмалик Гурикай Хучнидиз гьар юкъуз, гьихьтин гьава аваз хьайитIани, 6-7 ки­лометрдин рекьиз физ-хквезвай. Руфуна тухдалди тIуьн авачиз, тандал дуьзгуьн пар­тал, кIвачин къапар  алачиз. Амма и татугайвилери жегьил руьгьдай вегьенач, къарши яз, абуру ам лигимарна. Абдулмалика мектеб хъсан къиметралди  акьалтIарна.

ГъвечIи чIавалай гададин рикI юлдашарни галаз яргъи йикъаралди патарив гвай чуьл­лера къешенг тIебиатдал акъудунал алай. Абу­ру къугъунардай, кIерецар, чумалар, дарманрин хъчар кIватIдай, тIебиат ахтармишдай. Адаз тIебии алем гзаф бегенмиш тир.  Гьаниз ки­лигна, имтигьанар агалкьунралди вахкана, 1949-йисуз жегьил Дагъустандин СтIал Сулей­манан тIварунихъ галай педагогикадин институтдик экечIна.

А чIавуз вузра кIелунин вахт 4 йис тир. Лекцийрихъ яб акалунилай гъейри, Абдул­малика вичин чирвилер институтдин кIелдай залра, Пушкинан тIварунихъ галай библиотекадани хкажиз хьана. ИкI, Дагпединститут  агалкьунралди акьалтIарна,  юкьван школада биологиядинни химиядин тарсар гудай муаллимвилин пеше къачуна. Инал къейдна кIанда хьи, а девирда  высший образование къачун асант кIвалах тушир. Неинки яша­йиш­диз талукь шейэрин, гьакIни  учебникрин, методикадин материалрин кьитвални екеди тир. Студентрин са кьадар пай, четинвилериз дурум гуз тахьана, кIелун гадару­низ ва я заочный къайдадал элячIуниз мажбур жезвай. А.Юсуфова вири четинвилер эхна, студент лагьай тIварцIиз  лайихлувал къалурна. Вуз куьтягьай жегьилди кIелун ас­пиран­турада давамарун кьетIна. ИкI, имтигьанар агалкьунралди вахкана, адакай Ленинграддин университетдин  биологиядинни накьвадин факультетдин  дарвинизмдин кафедрадин аспирант жезва. Ина ада биологиядин илим, адан манаяр, къанунар дериндай ахтармишзава. 1959-йисуз А.Юсуфова ЛГУ-да диссертация хвена. И йисара Абдулмалика гьакIни Дагъустандин хуьруьн майишатдин НИИ-дин набататрин физиологиядин  лабораториядин  илимдин къуллугъчи яз кIвалах­най. Апха ам и кIва­лахдилай эля­чIуниз мажбур хьана. Кар ана ава хьи, 1958-йисуз Да­гъустандин государст­водин В.И.Ленинан тIва­рунихъ галай университет ачухна. ЦIийи университетда вини дережадин  пешекаррин, гьа жергедай яз  биологиядин циклдин тарсар гудай муаллимрин еке игьтияж арадал атанвай. Абдулмалик Гьасамудиновичаз ДГУ-диз атун теклифна ва 1961-йисалай ада ботаникадин кафедрада старший преподавателвиле кIвалахиз башламишна. Ина ада дарвинизмдай, генетикадай ва физиологиядай курсар кIелзавай. Гьа и йисуз ада ДГУ-дин ботаникадин кафедрадин доцентвилин тIварни къачуна. Идалай кьулухъ 35 йисан яшда авай доцентди вичин вири къу­ватар илимдинни ахтармишунин рекьиз желбна. 1968-йисуз СССР-дин АН-дин В.Л.Кома­рован тIварунихъ галай Ботанический институтдин диссертационный советдал Абдулмалик Юсуфова докторвилин диссертация хвена. Адан кIвалахдиз уьлкведин биологиядин рекьяй  илимдинни-ахтармишунрин центрайрин  кар алай академикри — А.Л.Курсанова ва М.Х.Чайлахяна — виниз тир къимет ганай.

Профессор А.Юсуфова илимдин смена гьазурунин кардик кутунвай пайни екеди я.  И макьсаддалди кафедрада аспирантура ачухнай. А чIавалай инихъ 50-далай артух ас­пи­рантри ина кандидатвилин диссертацияр гьазурна ва хвена, 5  касди биологиядин илимрин докторвилин тIварар къачуна. Анжах са А.Юсуфован гъилик кваз  кандидатви­лин 16 ва докторвилин 4 диссертация хвенва­.

Профессор А.Юсуфован илимдик кутур пай екеди хьана. Ада 250-далай артух илимдин макъалаяр, монографияр, учебникар ва куь­мекдин ктабар, илимдин кIва­ла­хар гьазурна,  жуьреба-жуьре  изданийра чапна.

Абдулмалик Гьасамудинович акьалтIай  намуслу,  адалатлу, вичин гафунал кIеви, гьа са вахтунда дамах гвачир, гьар са касдихъ га­лаз хушдаказ рафтарвалдай, гъил ачух  ин­сан тир. Я тIуьна, я  алукIуна, яшайишда адаз кьадардилай артуханвал кIан­дачир.

Гзаф кIвалахар ийиз алакьна адалай вичин уьмуьрда, амма пландик кумай крарни тIи­мил тушир. Абдулмалик Юсуфов къе чи арада амач. Амма бажарагълу алимдин фикирар адан яратмишунра,  ам чидай ксарин рикIера, ДГУ-дин  гзаф миллетрикай ибарат коллективдин кIвалахра амазма.

Нугутдин Исмаилов, РФ-дин Высший школадин лайихлу работник, профессор,

Мегьамед Гьасанов, РФ-дин Высший школадин академик, профессор