Тербиядин месэлайрай
Аялар тербияламишун диде-бубайривай гзаф сабурлувал, кIанивал ва дикъет истемишзавай четин ва жавабдар кIвалах я. И сеферда адан важиблувилин ва кьетIенвилерин гъавурда акьаз куьмекдай са шумуд шартIунал къвазда.
Диде-буба аялдиз тербия гузвай кьилин ксар я. Хайи гьа сифте йикъарилай абуру аялдин уьмуьрда кьилин роль къугъвазва. Диде-бубади, аялдин сифте муаллимар яз, адан дуьньядиз килигунин тегьер, вердишвилер арадал гъизва. Аялри чпин диде-бубайрал гуьзчивалзава, абуру чпи чеб тухузвай тегьердилай чешне къачузва. Гьавиляй чIехибур аялар патал хъсан чешне хьана кIанда.
Диде-бубайринни аялрин арада ерилу алакъа агалкьунралди тербия гунин бине я. Диде-бубайриз чпин аялдиз яб гуз ва адан гъавурда акьаз, гьакIни чпи гуьзлемишзавай крарикай суьгьбет ийиз чир хьана кIанда. Рафтарвилерин ачухвили ва ихтибарлувили диде-бубайринни аялрин арада мягькем алакъа тайинариз куьмекда.
Хъсан краралди тербияламишунин менфят гзаф я. Тарифар авуни, гьевесламишуни ва тереф хуьни аялрик чпиз къимет гунин, инанмишвилин ерияр кутадай мумкинвал гузва. Амма диде-бубайри чпин аялдин пис низам кваз такьун дуьз жедач. Тарифдинни туьгьметдин арада барабарвал жагъуриз чир хьун важиблу я.
Тербияди селигъалувал галай-галайвал хьун истемишзава. Аялрихъ чпин уьмуьрда дурумлувал ва галай-галайвал хьунин игьтияж ава. Диде-бубайри, дуьм-дуьз къайдаяр, сергьятар тайинаруналди, абур кьилиз акъудунал гуьзчивал тухун лазим я.Тербияда дурумлувили аялриз чеб инанмишбур ва чIехибуру чпин тереф хвенвайбур яз гьисс ийиз куьмекзава.
Тербия — им процесс я. Аялриз тербия гун вичи къуватар ва алахъунар истемишзавай яргъал вахтунин ва датIана тухузвай кIвалах я. Диде-бубаяр а кардиз гьазур хьана кIанда хьи, тербия гьам жувал, гьам аялдал датIана кьиле тухузвай кIвалах я. Гьар са аял надирди я, ада вичив кьилди эгечIун истемишзава.
Аялар тербияламишун виридалайни важиблу ва жавабдар везифайрикай тирвиляй и карди кIанивал, сабурлувал ва датIана виликди фин истемишзава. Винидихъ къейднавай шартIарин гъавурда хьуни диде-бубайриз чпин аялар патал хъсан тербиячияр жез куьмекда.
Нариман Мамедов,
журналист-педагог
