Дагъларин уьлкведин тарихди шагьидвалзавайвал, уьмуьрда Ватандиз, хизандиз, кеспидиз вафалувал хуьзвай инсанриз гьамиша еке гьуьр­мет хьана, исятдани ава. Абурукай сад тамам зур асирда и кар тестикьарзавай ва гилани  давамарзавай Секинат Нурудиновна Мусаева я — Дагъус­­тандин Р.Гьамзатован тIварунихъ галай библиотекадин хайи ерияр чирдай ва милли литературадин отделдин кьилин къуллугъчи (библиотекарь). Адан уьмуьрдин лишанлу кьве вакъиадихъ  (юбилей ва библиотекада кIвалахиз 50 йис тамам хьун) галаз­ алакъалу яз чна нубатдин сеферда­ адахъ галаз чи рикI алай маканда­ – биб­лиотекада – алай девирдин кIел­за­вайбурукай, библиотекадин къул­лугъчидин пешедикай, яргъал йисара са чкадал кIвалахунин сирерикай суьгьбетарна. Хкянавай пешедиз вири уьмуьрда вафалувал хуьз алакьун анжах тариф авуниз лайихлу кар я. Заз чиз, и кар анжах вичин пешедал рикIивай ашукь тир касдилай алакьда. Пешедиз вафалувилин, милли та­рихдал, литературадал рикI хьунин ерияр чи ватанэгьлидин ивидик гъвечIи чIавалай ква кьван…

Секинат Мусаева Ахцегь райондин КьакIарин хуьре 1954-йисан 15-январдиз дидедиз хьана. Адан рагьметлу чIехи буба (дидедин патай)  Шагьвелед Шагьмурадов Ахцегь районда еке фекьи тир. Репрессийрик акатна, ам суьргуьннай.  Адахъ зурба библиотека, араб чIалалди кхьенвай рукописарни авай. Гьайиф хьи, девирдин зидвилери абурузни инсафнач, библиотека тармар хьана. Дяве башламишдалди, Секинатан рагьметлу дидеди хуьруьн советдин секретарвиле зегьмет чIугуна. Гъуьлуьз фейила, хизан Худатдиз акъат­на. Ана ада библиотекада заведующийдин заместитель яз кIвалахна. Секинат тарсарал, ктабар­ кIелунал рикI алайди яз чIехи хьана. Хайи хуьруьн школада кIелзавай йисара ада муаллимрин тарсарихъ дикъет­дивди яб акалунихъ галаз сад хьиз, колхоздин чуьллера кIвалахдайла, галай юлдашри вирида ял ядай вахтунда, кьакьан синел хкаж хьана, гъиле гьатай ктаб кIелдай, адан игитрихъ галаз санал яргъал алемриз сейр ийидай.

С.Мусаевади Дагъустандин культурадинни искусстводин училищеда чирвилер къачуна. Гуьгъуьн­лай, вичин хизандихъ галаз ­Махачкъаладиз куьч хьайила, чирвилерихъ къаних руша ДГУ-дин филологиядин факультетдин библиотекайрин отделение заочнидаказ акьалтIарна. Чаз чир хьайивал, Секинат Мусаевадин рушани библиотекарвилин пеше къачуна. Амма бубадин гелерай фена, кIвалах гьадан пешедай кьилиз акъудзава.

1974-йисалай республикадин А.С.­Пуш­кинан тIварунихъ галай библиотекада (2004-йисалай ам Расул Гьамзатован тIварунихъ янава), винидихъ тIвар кьунвайвал, хайи ерияр чирдай ва милли литературадин  отделда кIвалахзавай Секинат Нурудиновнадихъ галаз, гзафбур хьиз, зунни ана таниш хьана. 1994-йисуз, студент яз, санал кIелзавай юлдаш рушарихъ галаз «Пушкинан библиотекадиз» фейи, Секинат халадихъ галаз таниш хьайи легьзеяр зи рикIел хъсандиз алама. Газетда кIвалахдай йисара чи танишвал мадни мягькем хьана. «Лезги газетдин» кIелчийриз Секинат Нурудиновна газетда, ада кьил кутуналди тешкилай мярекатрикай кхьиналди,  гьакI вичин къелемдикай хкатай макъалайралдини идалай виликни чида. Тариф авун туш, библиотекадин хайи ерияр чирдай ва милли литературадин отделда мукьвал-мукьвал кьиле тухузвай мярекатрик чи ватанэгьлидин зегьметдин еке пай ква. ИкI, адан тешкиллувилик кваз ана милли шииратдин цIийи яратмишунрихъ галаз танишардай гуьруьшар, межлисар, ктабрин выставкаяр, авторрин хайи йикъариз талукьарнавай шад мярекатар кьиле тухузва ва абурукай ада, чна винидихъни­ къейднавайвал, газетра, журналра ма­къа­­­лаяр кхьизва.

Бязибуруз библиотекардин кIвалах регьятди хьиз акунни мумкин я. Амма, заз чиз, и кар акатай нелай хьайитIани алакьдач. Библиотекарди кIелчийриз ла­­зим, чпиз хуш ктабар жагъуриз куьмек гунилай гъейри, атанвай гьар са касдиз меслятар къалурун, герек литература хкягъиз, жагъуриз куьмекун­ни важиблу я. И везифаяр дерин чир­вилер,сабурлувал, мергьяматлувал авай, масадан дерди­никай хабар кьаз алакьдай къилихрин­ сагьибдивай, медени касдивай кьилиз­ акъудиз жеда. Гьахьтин вири ерияр хас я Секинат Мусаевадиз. Библиотека­диз къвезвай гьар садан­ патай ада, гьам гъвечIидахъ, гьамни чIехидахъ галаз­ хуш рафтарвал авуналди, еке гьуьрмет къазанмишнава. Ада вич Ватандихъ, халкьдихъ рикI кузвай кас тирди­ къалурнава. Секинат Нурудиновнади вичи зегьмет чIугвазвай чка  кIелчийрин (абурун ара­да алимарни, яратмишунардай интеллигенциядин векиларни, культурадин­ ва искусстводин устадарни ава) рикI алайди хьун патал кIвалахдин рекьяй юл­дашрихъ галаз санал вири жуьредин серенжемар кьабулзава. Кагьулвал­ адаз  чидач, вахт-вахтунда экспозицияр­, ктабринни журналрин выставкаяр тешкилуниз, цIийиз акъатнавай ктабрихъ галаз танишаруниз (ва икI мад) талукьарнавай мярекатар кьиле тухузвайвиляй, ана зегьмет чIугвазвай гьар са къуллугъчи гьар йикъан­ везифайрив намуслудаказ, гьакъи­сагъвилелди эгечIзавайвиляй къенин юкъуз библиотека гзафбурун­ рикI алай макандиз элкъвенва. КIел­за­вайбурун кьадарни тIимил туш.

«ЦIинин йис, юбилейрал гьалтайла гзаф девлетлуди я. СтIал Сулейманан, Алкьвадарви Гьасан эфендидин, Жамидинан ва масабурун юбилеяр къейдда», — гиламаз къайгъуйрик ква зегьметдин ветеран.

Секинат Мусаевадин гьакъисагъ зегь­метдиз къиметни тагана тунвач. Ам РД-дин культурадин лайихлу работник я.  Россиядин ва Дагъустандин культурадин министерствойрин, библиотекадин кьиле авай ксарин патай адаз са шумудра гьуьр­метдин грамотаяр ганва. Ам акьалтзавай несилдиз ватанпересвилин тербия гудай генерал-полковник М.Танкаеван тIварунихъ галай фондуни (председатель  — Гьасангьуьсейн Абдулжелилов) библиотекадин кар вилик тухунай, виниз тир пешекарвиляй, Дагъус­тандин ва урус литератураяр раиж авунай, яргъал йисарин гьакъисагъ зегьметдай ва ватанпересвилинни просветителвилин кIвалахдай ганвай гьуьрметдин къизилдин лишандин сагьиб я.

И йикъара Милли библиотекада Секинат Мусаевадив юбилейриз талукьар­навай шад мярекатдал («Адан уьмуьрдин кар» выставкани ачухнава) чими келимайрихъ, цуькверин гзаф кьадар кIунчIарихъ, гьуьрмет авунин маса лишанрихъ галаз сад хьиз, шабагьарни агакьна. Кьилди къачуртIа,  региондин «Ватан хуьдайди» общественный кIватIалрин Союздин ва «Общественное мнение» фондунин председатель Гьасангьуьсейн Абдулжелилова гзаф миллетрикай ибарат республикадин вилик кьетIен лайихлувилерай «Честь и гордость Дагестана – Золотой орёл» — орден, Дагъустандин культурадин хилен къуллугъчийрин  профсоюздин председатель М.А.Бутаевади – гьуьрметдин грамота,  РД-дин педагогрин Ассоциациядин президент А.Б.Байрамбеговади — чухсагъулдин чар, Махачкъаладин Советский райондин ветеранрин советдин председатель  А.А.Мужаидова — грамота, гьакIни Милли библиотекадин кьилевайбурун къарардалди пулдин пишкеш гана.

Хъсан пешекар хьиз, Секинат Мусаева вафалу кайвани, пуд веледдин бахтлу диде ва 5 хтулдин бахтлу бадени я. Юбилеяр тебрик авуналди, чаз адахъ чандин мягькем сагъвал, хизанда мадни хушбахтлувал, вич мадни яргъал йисара кIвалахдин яцIа хьун, вичин мили хъвердалди чун шадарун алхишзава.

Рагнеда Рамалданова