Зурба алим ва писатель А.Агъаеван ктаб кIелайла, чир жезвайвал, цIинин йисуз Кьасумхуьрел сифте школа ахъаяйдалай инихъ 145 йис тамам жезва. 1913-йисуз Кьасумхуьрел реальный училище ачухнай. И дарамат къенин юкъузни хъсан гьалда ама, исятда ана библиотека ава.
Чаз тарихдай чир жезвайвал, и дарамат эцигдайла, Урусатдин гьукуматдини, Куьре округда яшамиш жезвай, чпихъ мумкинвал авай ксарини куьмекар ганай. Абурун арада, лугьузвайвал, Дагъустандин Кьил Сергей Меликован ата-бубани авай. Ихтилат кватайла, лугьуз кIанзава хьи, и мукьвара Кьасумхуьруьн юкьвай физвай рехъ хъсандиз туькIуьрна куьтягьнава. И рехъ лап чIуру гьалда аваз са шумуд йис тир. Ам туькIуьрунин кIвалахризни С.Меликова куьмек гайи хьтинди я. И мукьвара газетриз Кавказдин чилел немсерихъ галаз кьиле фейи къати женгерикай макъала акъатнай. Анай малум жезвайвал, и женгера Сергей Меликован чIехи бубани телеф хьана. Зи фикирдалди, Кьасумхуьруьн ЦIийи поселокдин юкьвай физвай рехъ гьадан тIварунихъ янайтIа, хъсан кар жедай.
Школадикай рахадайла, чна рикIелай алудна кIандач: ана неинки са лезгийрин, гьакI къуншияр тир табасаран, агъул, яхул, тат ва маса миллетрин аялрини кIелзавай. Ина чирвилер къачур гзафбурукай зурба алимар, шаирар, сиясатчияр хьана. И школада 85 йисан вилик зи дидеди – далу патан зегьметчи Гьажиева Сабиратани кIелна. Адан рикIел вичихъ галаз санал кIелай аялар, сифтени-сифте машгьур генерал Шайдаев Гьажи-Къурбан хъсандиз алама. Адахъ галаз са классда машгьур Мейлановрин хизандай тир Валидадини кIелнай. Къе чаз виридаз чизва: адан хтул Тимуракай Россиядин оборонадин министрдин заместитель хьанва. Имни лап важиблу къуллугъ, еке дережа я. Мейлановрин хизандай тир Назифани Дагъустанда илимрин доктор хьайи сад лагьай дагъви дишегьли я.
Зурба политик Багьаудин Агьмедова, алим Мегьамед Гьажиева, лезги халкь патал гзаф зегьмет чIугвазвай Дагъустандин Халкьдин собранидин депутат Имам Яралиевани и школа акьалтIарна. Мадни, и школада кIелай, Донбассда женгера телеф хьайи чи игитар рикIелай алудна кIандач — абурун тIварар ина рикIел хуьдай кьуларал ала. Школа акьалтIарай баркаллу рухвайризни рушариз талукь яз ина музей ачухнайтIа, гьикьван хъсан кар жедай.
Газет зурба къуват, такьат я. Агалкьунар хьурай редакциядин коллективдихъ.
Тагьир Гьажиев, пенсионер
