Дагъустандин Кьил Сергей Меликован тапшуругъдалди алай йисуз Дагъустанди Дагъларин уьлкведин чIехи шаир СтIал Сулейман дидедиз хьайидалай инихъ 155 йис тамам хьун къейдда. Чна виликдай хабар гайивал, гьазурвилер акун ва юбилейдихъ галаз алакъалу мярекатар кьиле тухун патал кIвалахдайбурун махсус десте арадал гъанва. 19-январдиз С.Меликова и дестедин векилрихъ галаз сад лагьай заседание кьиле тухвана.
Гуьруьшдин эвел кьиляй республикадин Кьили къейд авурвал, Дагъустандин чIехи шаиррин кьисметар датIана халкьдихъ галаз алакъалу яз хьана. Гьи шаир къачуртIани – СтIал Сулейман, Расул Гьамзатов, Фазу Алиева… — абур вири Дагъустандикай рахазвай.
«Виридалайни кьилинди ам я хьи, чна шаирдин юбилей неинки са алатай девирар рикIел хкун, гьакIни акьалтзавай несилри и чIехи инсанрин яратмишунрай ватанпересвилин гьиссер къачун патал къейдзава», — лагьана С.Меликова.
Лагьана кIанда, виликдай Дагъустанда СтIал Сулейманан юбилейриз ихьтин дережада аваз гьазурвилер акурди туш. И кар заседанидал РД-дин медениятдин министр Зарема Бутаевади шаирдин юбилейдиз талукьарна кьиле тухудай мярекатрин план раиж авурла, якъин хьана. Ам 11 паюникай, 70-далай виниз пунктарикай ибарат я. Абурукай бязибур къейд ийин. 17-майдиз – Махачкъалада, Урус театрдин чIехи залда, 18-майдиз Агъа СтIалдал юбилейдин кьилин мярекатар кьиле фида. СтIал Сулейманан юбилейдихъ галаз алакъалу яз адан эсеррин бинедаллаз тамашаяр гьазурда, ктабрин выставкаяр, фестивалар, илимдин конференцияр, элкъвей столар, концертар, олимпиадаяр, конкурсар тешкилда.
РД-дин писателрин Союздин председатель Марина Агьмедовадин гафаралди, шаирдин юбилейдиз талукьарнавай хейлин мярекатар писателрин тешкилатдини кьиле тухудайвал я. Кьилди къачуртIа, Союзди Азербайжанда, Узбекистанда, Москвада «СтIал Сулейман – XX асирдин Гомер» лишандик кваз элкъвей столар тешкилда.
РД-дин информациядин ва печатдин Агентстводи лезги ва урус чIаларал шаирдин эсеррин 2 том чапдай акъудда. Писателрин Союзди ва СтIал Сулейманан райондин администрацияди са шумуд ктаб чапдиз гьазурзава. Са гафуналди, XX асирдин Гомеран юбилейдихъ галаз алакъалу мярекатар тешкилунин карда республикадин гзаф кьадар идарайри, органри иштиракзава. Абурун арада министерствояр, СМИ-яр, медениятдин идараяр ва масабур ава.
Заседанидал Махачкъаладин мэр Юсуп Умавова хабар гайивал, республикадин меркезда СтIал Сулейманан тIварцIихъ галай чIехи парк арадал гъида. Ада аварринни къумукьрин театррин арада авай пуд сквер – Родопдин, СтIал Сулейманан тIварцIихъ галай бульварарни шегьердин багъ кьада. Ю.Умавова къейд авурвал, парк цIийи хъувун патал махсус план гьазурнава ва адан бинедаллаз и мулкара цIийи къелемар акIурда, цуьквериз, къелемриз яд гун патал дигидай цин къурулуш дегишарда, куьсрийрин, зирзибил вегьедай бакрин кьадар артухарда ва са жерге маса кIвалахар кьиле тухуда.
ЦIийи парк арадал гъунин проект Сергей Меликовазни хуш хьана. «Агьалияр туьквенринни цIийиз эцигзавай кьакьан гьавайрин кIвалерин арада яшамиш хьуникай икрагь хьанва, абур патал ял ядай къулай шартIар авай паркар арадал гъунин игьтияж ава», — лагьана С.Меликова.
Къейд ийин хьи, СтIал Сулейманан тIварцIихъ галай парк арадал гъуникай вичин фикирар РД-дин Халкьдин Собранидин депутат Имам Яралиевани лагьана. Ада рикIел хкайвал, цIийиз арадал хкизвай парк Советрин девирда гьакIани шаирдин тIварцIихъ галай. Тарихдай малум тирвал, 1938-йисуз XX асирдин Гомеран сур авай парк Махачкъала шегьердин советдин къарардалди адан тIварцIихъ янай.
Заседанидал юбилейдихъ галаз алакъалу яз СтIал Сулейманан районда кьиле тухудай мярекатрикай муниципалитетдин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Лацис Оружева ихтилатна.
Мярекатдал рахайбурун арада «Лезги газетдин» кьилин редактор, Урусатдин журналистрин Союздин Дагъустандин отделенидин председатель Мегьамед Ибрагьимовни авай. Сифте нубатда ада Сергей Меликовавай ДГУ-диз элкъвена СтIал Сулейманан тIвар хгунин карда куьмек гун тIалабна. Малум тирвал, 1937-йисуз и вуз (а чIавуз институт) шаирдин тIварцIихъ янай. Амма 1957-йисуз, институтдикай вуз авурла, адаз В.И.Ленинан тIвар ганай. 90-йисарилай инихъ вуздал я Сулейманан, я Ленинан тIварар аламач. Дагъустандин Кьили, гьакъикъатдани, виликдай ДГУ СтIал Сулейманан тIварцIихъ ягъайди тестикьарна ва вуздиз элкъвена шаирдин тIвар хгунин месэла вахтуналди акъвазаруниз эвер гана.
Гуьгъуьнлай М.Ибрагьимова юбилейдин мярекатрин пландик кухтун патал ихьтин теклифар гана: пуд томдикай ибарат «СтIал Сулейманан дуьнья» ктаб ва СтIал Сулейманаз маса шаирри бахшнавай шииррин кIватIал чапдай акъудун; «Так рождается песня» фильм республикадин телеканалрай къалурун; шаирдин Махачкъалада авай гуьмбетдин патав анал адан сур алайдакай хабар гузвай махсус кьул эцигун; СССР-дин Гимн патал 1943-йисуз кьиле тухвай конкурсда гъалиб хьайибурун жергеда авай СтIал Сулейманан чIалариз кхьенвай «Одна на свете есть страна» мани майдандиз ахкъудун; шаирдин юбилейдиз талукьарнавай мярекатар Къиргъизияда, Туьркияда, Белоруссияда ва Къазахстандани тешкилун.
РикIел хкин, алатай йисан 19-декабрдиз Дагъустандин писателрин Союзда кьиле фейи собранидал М.Ибрагьимова СтIал Сулейманан 155 йисан юбилей къейдзавай 2024-йисуз XX асирдин Гомеран тIварцIихъ галай республикадин государстводин эдебиятдин премия арадал хкун теклифнай. А чIавуз и меслят Дагъларин уьлкведин писателри хушдиз кьабулнай.
Шад жедай кар ам я хьи, и месэла (премия арадал хкун) юбилейдихъ галаз алакъалу мярекатриз талукьарнавай пландик кутунва. Заседанидал РД-дин культурадин министр Зарема Бутаевадини РД-дин писателрин Союздин председатель Марина Агьмедовади республикадин Кьиливай тIвар кьунвай премия арадал хкун тIалабна.
Къейд ийин хьи, виликдай и премия милли чIаларал кхьизвай шаирризни гьикаятчийриз гузвай. Адаз лайихлу хьанвайбурун арада Расул Гьамзатов, Агьмедхан Абу-Бакар, Ханбиче Хаметова, Аткъай Аджаматов ва масабур ава.
Заседанидин кIвалахдин нетижаяр кьадайла, Сергей Меликова пландик кухтун патал иштиракчийри гайи хейлин теклифрин тереф хвена. «Къе чна веревирдзавай пландик, идалай кьулухъни хгудай теклифарни фикирда кьуна, алаваяр кухтада. Юбилейдин мярекатар тешкилунин кардал неинки са уьлкведин регионра авай векилханаяр, гьакI къецепатан уьлквейра кардик квай диаспораярни желбна кIанда», — къейдна Дагъустандин Кьили.
Агьмед Магьмудов
