«Дагъустандин мулкарал медениятдин ирсинин 6391 объект (ОКН) ала. Абурукай федеральный — 1952, региондин — 4429 ва 10 муниципальный метлеб авайбур я. Гьукуматди хуьзвайбурук 2322 объект акатзава. Медениятдин ирсининбур хуьнин везифаяр, федеральный метлеб авай 66 объект квачиз (РФ-дин 2009-йисан 1-июндиз акъатай 759-нумрадин къарардал асаслу яз, абур хуьн РФ-дин культурадин министерстводин хиве тунва), Дагъустандин медениятдин ирс хуьнин рекьяй Агентстводин хиве ава. Адан кIвалах гьам республикадин ва гьамни федеральный бюджетдай финансламишзава», — ихьтин куьруь малуматдилай башламишна, йисан нетижаяр кьуниз талукьарна, «Дагъустан» РИА-дин майдандал журналистрихъ галаз кьиле фейи гуьруьш Дагъустандин медениятдин ирс хуьнин рекьяй Агентстводин регьбердин 1-заместитель Загьидат Исаевади. Гуьруьшда и Агентстводин патав гвай общественный советдин председатель Руслан Абакаровани иштиракна.
Малум хьайивал, къенин юкъуз Дагъустандин медениятдин ирс хуьнин рекьяй Агентстводин вилик акъвазнавай важиблу везифайрик (абур уьлкведин Президентди ганвай тапшуругърани къалурнава) мулкарин сергьятар тайинарун, абурукай гьукуматдин ЕГРН-диз (Единый государственный реестр недвижимости) делилар агакьарун акатзава. Мугьманри къейд авурвал, республикадин медениятдин ирс чIехиди я, ам хуьн патал чалишмишвилерни тIимил герек къвезвач.
— 2023-йисуз Агентстводин чалишмишвилерин нетижада 194 объектдин (абурукай федеральный — 53, региондин – 138 ва 3 муниципальный метлеб авайбур я) гьакъиндай делилар ЕГРН-да тестикь хьанва, яни гьатнава. Мадни, сергьятар тайинарна, ЕГРН-диз 2545 объектдиз талукь яз делилар рекье тунва. И жигьетдай кIвалах къведай йисузни давамарда. Амма гзаф вахтара медениятдин ирсиник акатзавай объектрихъ кадастрдин учет ва иеси (правообладатель) тахьуни (гаф кватай чкадал лугьун хьи, винидихъ къейднавайвал, республикадин мулкарал алай 6391 объектдикай 90 процент объектрихъ иеси авач) кар четинарзава, абуруз талукь делилар ЕГРН-диз рекье тваз жезвач, — къейдна Загьидат Исаевади.
ИкI, къенин юкъуз медениятдин ирс хуьнин рекьяй инвесторрихъ галаз сих алакъада аваз кIвалахуналди кьилиз акъудзавай объектрикай рахадайла, мугьманди Ахцегь райондин Хуьруьга авай федеральный метлебдин культурадин ирсинин объект – минара галай мискIин — цIийикIа туькIуьр хъувунин кIвалахар йисан эхирдалди кьилиз акъудна акьалтIардайди раижна. Идалайни гъейри, алатзавай йисан нетижаяр кьадайла, ада Рутул райондин Шиназ хуьре – минара, Гунибда – «Лацу дурнаяр» памятник, Махачкъалада — Тахо-Годидин тIварунихъ галай милли музей, Хунзах райондин ЦIада хуьре музей-кIвал ремонт авурди къейдна.
Гуьруьшдал Руслан Абакарова общественный советди кьиле тухузвай кIвалахдикайни суьгьбетна.
— Общественный совет тешкилдайла, Дагъустандин медениятдин ирс хуьнин рекьяй Агентстводин регьбер Махач Мусаевахъ галаз санал чна эвелимжи нубатда фикир гана кIанзавай месэлаяр тайинарна. Сир туш, республикадин са органдихъни акьалтI тийир, вири месэлаяр са гъилди гьализ жедай бюджет авач. Четин месэлаяр — гзаф, пул лагьайтIа, тIимил хьуниз килигна, чна, сифте нубатда, республикадин медениятдин ирс хуьнин рекьяй объектрин туризмдихъ галаз алакъалувал, яшайишдин рекьяй къулайвал ва бизнес кьиле тухунин жигьетдай куьмек фикирда кьазва. Амма и ва маса месэлаяр чна республикадин агьалийрин фикир чируналди, яни гьар са объектдиз талукь яз, гьам Агентствода, гьамни агьалийрихъ галаз санал кIватI хьана, веревирдна, къарар кьабулзава, — къейдна ада.
Рагнеда Рамалданова
