РД-дин здравоохраненидин министерстводин пресс-къуллугъди хабар гузвайвал, Республикадин хизандин сагъламвал хуьдай ва репродукциядин центрадиз (РЦОЗСиР) рак (дишегьлийрин аялдин кIвалин) дуьздал акъуддай цIийи тадарак хканва. Адан куьмекдалди хейлин серенжемар вахт кьенят авуналди кьилиз акъудиз жезва. Кьилинди, ам гьам диагностика кьиле тухун ва гьам медперсонал патални къулайди я. Гьа са вахтунда тадаракдин виридалайни кьилин метлеблувал адан куьмекдалди дуьм-дуьз диагноз эцигиз хьуникай ибарат я.
РЦОЗСиР-дин пешекарри рак азардин вилик пад кьуниз (яни предрак, ракдин сифте лишанар малум хьанмазди, абур винел акъудун) артух фикир гузва. ГьикI хьи, чIуру азардикай вахтундамаз хабар хьайила, адакай сагъариз ва инсандин уьмуьр къутармишиз жезва.
ИкI, 2023-йисан алатнавай варцара 5 агъзурдалай виниз ахтармишунар кьиле тухвана, абурукай 750 дуьшуьш духтуррин гуьзчивал истемишзавайбур, гьа гьисабдай яз ракдин азар авайдал шак физвайбур тир.
— Ракдин диагноз вахтунда эцигунин важиблувал екеди я. Клеткайра ракдал къведалди авай дегишвилер винел акъудуникди азарлуди (пациент) сагъ хъхьунин умудлувал артух жезва, — къейдзава РЦОЗСиР-дин клиникадинни диагностикадин духтур Камила Жаппаровади. – Кьилди къачуртIа, жидкостдин цитологиядин къайдадин ПАП-тест аялдин кIвалин рак дуьздал акъудунал гьалтайла, къенин юкъуз виридалайни ихтибарлуди я.
Къейд. ПАП-тест 21-29 йисара авай дишегьлийри гьар 3 йисалай са сеферда, жидкостдин цитологиядин къайдадин куьмекдалди ва ВПЧ-тест, 30-65-йисара авай дишегьлийри гьар 5 йисалай са сеферда вахкун лазим я. Вири ахтармишунар республикадин шегьерра ва районра ОМС-дин программадин бинедаллаз, яни пулсуздаказ кьиле тухуз жеда.
* * *
Махачкъалада, Республикадин онкоцентрада, дишегьлийрин аялар хунин къурулушдин азаррин вилик пад кьун патал тешкилай нубатдин «ачух ракIаррин» юкъуз 100-далай виниз дишегьлийриз гъвечIи таздин органрин УЗИ ийидай ва лазим анализар вахкудай мумкинвал авай. Ахтармишунар авурбурун жергедай 10-далай виниз дуьшуьшар ракдал гъидайбур (предрак) тирди ва са дуьшуьшни лап фад, гьеле лишанар авачиз (бессимптомный) кьиле физвайди, яни эндометрийдин клеткайра чIуру дегишвилер жез анжах башламишнавай вахт (ихьтин дуьшуьшда азарлуди тамамдаказ сагъариз жезва) дуьздал акъудна.
Регина Семедова
