Алай йисан нетижайралди республикада са йисан вахтунда гьасилнавай суьрсетдин, акъуднавай шейэрин ва тамамарнавай къуллугърин санлай къачур кьадар 1 триллион манатдилай гзаф хьун гуьзлемишзава. Идакай республикадин СМИ-рин векилрихъ галаз «Дагъустан» РИА-дин майдандал хьайи пресс-конференциядал РД-дин экономикадин ва мулкар виликди тухунин министр Гьажи Султанова хабар гана.
«Алатай йисан кьадардив гекъигайла, цIинин ВРП тахминан 5 процентдин гзаф я лагьайтIа жеда. Промышленностди экономикадин хел виликди тухунин кардик еке пай кутазва ва, санлай къачурла, тахминан 8 процентдин гзаф кьадар тешкилзава. 2023-йисан 9 вацран нетижайралди, эцигунардай материалар, керамогранит ва шуьше, гьакIни ички квай шейэр акъудзавай карханайри йигиндаказ виликди камар къачузва. И хилерай къвезвай налогрин кьадар гзаф хьуни республикадин бюджетдизни хъсан патахъай таъсирзава. Идалайни гъейри, уьзуьмчивилин хел гегьеншаруни ва гьялзавай ципицIрин кьадар артухаруни экономика санлай вилик тухунин кардик гьерекат кутуна», — лагьана идарадин регьберди.
Экономикадин хилерикай кьилди-кьилди рахадайла, министрди эцигунрин хилен важиблувал кьетIендаказ къейдна. «Чи республикада хизанар екебур я, демографиядин жигьетдай гьалар писзавач. Гьаниз килигна, эцигзавай кIвалерин кьадарни гзаф жезва – йисан вахтунда республикада миллион квадратный метр яшайишдин кIвалер эцигнава», — къейдна ада.
Экономика еримлу ийизвай асул терефрикай яз, туризмдин хилекайни рахана – ам эцигунрин, алишверишдин ва тIуьнар гунин хилерихъ галаз сих алакъада ава. Региондин экономика дурумлудаказ виликди фин патал, министрди гьисабзавайвал, эцигунардай материалар акъудунин ва чиликай менфятлу шейэр хкудунин хилериз кьетIен фикир гун чарасуз я.
Гьажи Султанов яшайишдинни экономикадин жигьетдай амайбурулай фад виликди тухун патал шартIар тешкилнавай мулкара (ТОСЭР) гьалар гьикI ятIа, гьадакайни рахана. Малум тирвал, Дагъустанда ихьтин мулкар 2 шегьердин – Каспийскдин ва Дагъустандин Огнидин – майданра тешкилнава. ТОСЭР – им карчивилин ва я маса жуьредин кIвалахар кьиле тухузвайбур патал ихтияррин кьетIен къайда къуватда авай майдан я. Асул гьисабдай ихьтин ихтияррик налогар гунин, гьакIни карчивилин кIвалах кьиле тухудай чил ишлемишунин кьезил шартIар акатзава. Ихьтин ихтиярар гунин макьсад мулкар яшайишдинни экономикадин жигьетдай йигиндаказ виликди тухун, анра уьмуьрдиз кечирмишзавай проектрал инвестицияр желб авун я. Ина арадал гъанвай шартIар, дугъриданни, карчивал патал хийирлубур я. Месела, «Каспийск» ТОСЭР-дин сергьятра карчийривай сифтегьан 5 йисан вахтунда жезвай хийирдилай анжах 5 процент налогар къачузва. Эменнидилай ва чилин участокдилай налогдикай тамамдаказ азаднава. Ихьтин мулкарал карчивилин проектар гъиле кьазвайбуруз (резидентриз) чилин участокар тулкI тавуна (торг) гузва.
Министрди къейд авурвал, ТОСЭР-рин резидентрин кьадар яваш-яваш гзаф жезва. Каспийскдани, Дагъустандин Огни шегьердани ихьтин мулкарал кIвалахуниз итиж ийизвайбур асул гьисабдай эцигунрин материалар акъудунал машгъул карханаяр я.
Санлай къачурла, малум хьайивал, налогрин агъуз тир ставкаяр Дагъустанда 2025-йисан эхирдалди хуьдайвал я.
«Ихьтин къарар бизнес-жемиятдин тIалабунралди кьабулнава. Талукь тир къанундин проект ахтармишун патал РД-дин Халкьдин Собранидиз рекье тунва. И серенжемар экономика дурумлудаказ виликди тухунин гьерекат хуьн ва чи карчийриз куьмек гун патал кьабулзава. РикIел хкин, Дагъустанда гьакIни налогар къачунин кьезил къайдадалди виридалайни агъуз тир ставка тайинарнава», — лагьана Гь.Султанова.
Эхирдай къейд ийин, РД-дин экономикадин ва мулкар виликди тухунин министерстводи вич арадал атайдалай инихъ 100 йис алатуниз талукь яз юбилейдин медаль ва логотип гьазурунай конкурс малумарнава. Идаради 100 йисан сувар 2024-йисуз къейдда. Конкурсда и кардиз майил ийизвай вири ксаривай иштиракиз жеда. Арзаяр ва эскизар 2024-йисан 25-январдалди кьабулда, нетижаяр лагьайтIа, 30-январдиз кьада. Конкурсдиз талукь тамам делилар идарадин сайтдай жагъуриз жеда.
Жасмина Саидова
