Ван авуна
Алай йисан 27-июлдиз акъатай «Лезги газетдин» 30-нумрадай за газетдин жавабдар секретарь, гьуьрметлу Ш.Шихмурадова «Ватанпересвал» рубрикадик кваз, «Масадаз фур эгъуьнун хъсан туш» кьил гана, кхьенвай макъала еке итиждивди кIелна. Садрани ваъ, са шумудра. Газет исятдани зи столдал ала ва макъаладиз мад ва мад сеферда вил хъиязава – гьакьван адакай заз хуш атана, гьакьван ада заз таъсирна. Лугьун хьи, чакай гьар садан рикIе авай гафар кхьенва. Публицистикадин, вични ватанпересвилин публицистикадин кукIуш я! «Гьевес, ашкъи кутаз анжах вич гьевеслу тир касдивай жеда», — гьавайда лагьаначир писатель П.Павленкоди. Баркалла, аферин журналистдиз.
Къадим заманайрилай инихъ неинки урусри, гьакI чIехи Урусатдин гегьенш майданра яшамиш жез хьайи хейлин маса халкьарини абурал вегьей кьван гзаф кьадар душманрин вилик садрани гардан кIирнач, ажузвалнач. Герек макъамда турар, гапурар, гьатта къванер ва кьуькверни худда туна, чапхунчийриз фир-тефир чка сална.
Чи такабурлу Кавказдин халкьарихъни гзаф кьадар душманрин хура уьтквемдаказ акъвазуниз, абур кукIваруниз талукьарнавай тарихдин чинар, гьакI риваятар, сиверай-сивериз къвезвай игитвилин манияр тIимил авач.
Макъаладин авторди чIехи игитвилин тарихдин делилар, яргъияр тавуна, галай-галайвал гъанва, яни – куьруьз-яцIуз. Инал зи рикIел Къадим Римдин машгьур оратор, адвокат, писатель ва сиясатдин деятель Марк Туллий Цицеронан (чи эрадал къведалди 106-43-йисар) камаллу гафар къвезва: «Тарих асиррин шагьид, гьакъикъатдин чирагъ, зегьметдин руьгь, уьмуьрдин зурба насигьатчи я». Гьавиляй тарих хъсандиз чирни хьана, адал амални авуна кIанда. Ш.Шихмурадован макъалада халкьдин игитвилин, Ватан кIан хьунин, герек макъамда сад ва тупламиш хьунин, нетижада атай-атай кьван чIулав геллегьар дарбадагъ авунин чешнеяр, мисалар, гьакI чIехи полководецрин, регьберрин роль, гьа са вахтунда ата-бубайрин, бубайрин игитвилин, къагьриманвилин адетар, несилрилай несилрал къвез, давамарзавайдини устадвилелди къалурнава.
Зунни советрин мектебда, вузра кIелай, чирвилер къачур, гьа девирда хейлин жавабдар кIвалахар авур кас я. 337-йисуз Урусатдик, СССР-дик кваз хьайи Украина миллетчийрин, бандерачийрин, фашистрин, США-динни НАТО-дин алчах гъилибанрин пацук акатда, адакай Россиядиз акси майдан, полигон туькIуьрда лагьана нин фикирдиз къведай?! Заз чидайвал, тахсирар СССР чукIурай, чи гужлу ракетаяр США-дин гуьзчивилик кваз кьатI-кьатI, уьлкведин еке заводар дарбадагъ авур, душманрин вилик ялтахвилелди метIерал акъвазай угърашрин хивени ава. Садрани бушвална, зайифвална, уяхвал, мукъаятвал квадарна, къуватсуз – такьатсуз, душманрикай чаз дустар жеда лагьана, ягъалмиш хьун виже къвезвач – гьасятда ягъийрин иштагьар ачух жезва. Абуру рикIелай алудзава хьи, четин, хаталу макъамда чи игит халкьди вичин арадай гьар сеферда викIегь, дирибаш, къагьриман рухваяр майдандиз акъудзава, абурун патарив вири тупламиш жезва. И кар чаз ингье Украинада дяведин махсус серенжемдив (СВО) гатIунайдалай кьулухъ мад сеферда субут хьана. Душмандихъ галаз, чанарилайни гъил къачуна, къизгъин женгер чIугвазвай рухваяр, эхь, Донскоянни Невскийдин, Мининанни Пожарскийдин, Суворованни Кутузован, Ватандин ЧIехи дяведин гзаф кьадар игитрин цIийи несилар, невеяр я. Аллагьди хуьрай чеб, гъалиб хьана, сагъ-саламатдиз багърийрин патав хкведай югъ акурай!
Чун вичикай рахазвай макъаладихъ жегьил-жаванар, ам кIелайбур ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишдай метлеб, къуват ава. Гьаниз килигна, за теклифзава: 1-сентябрдиз, Чирвилерин юкъуз, мектебра сифте тарс – мярекат СВО-диз талукьарин, адан сергьятра аваз, вири классра аялриз Ш.Шихмурадован макъала кIелин. Къуй аялрини чпин фикирар лугьурай.
Гьуьрметлу Шихмурад Шагь-Эмирович, заз ви гъиликай ихьтин шейэр мад ва мадни хкатна кIанзава.
Мукаил Мукаилов,
биологиядин илимрин кандидат,
АПО-дин член-корр, РФ-дин кьилин пешекарвилин
образованидин гьуьрметлу къуллугъчи
