(Эвел — 17-18-нумрайра)

Инал са ихьтин кьиса рикIел хкиз кIан­зава. 93-йисан яшда авай са яшлу кас, коронавирус акатна, духтурханадиз аватайла, духтурри ам ИВЛ-дик (искусственная вен­тиляция легких) кутуна. Ахпа, сагъ хъхьайла, а аппаратдик ада чIугур нефесдай духтурри адаз пул хце лагьана. И гафар ван хьайила, а инсан шехьна.

Духтурриз ам пулдиз килигна шехьзавайди хьиз хьана, адаз теселлияр гуз эгечIна. Амма кьуь­зуь касди хгай жавабдин ван хьайила, духтурар чеб шехьиз башламишна. Ада ла­гьана: “Зун жува хгана кIанзавай пулдиз килигна шехьзавайди туш. Завай вири пул тамамдиз гуз алакьда­. Зун шехьзава, вучиз­ лагьайтIа, Раббидин гьавадал за нефес чIугваз ингье 93 йис я, амма садрани и гьавадай за (Адаз) гьакъи гайиди туш. Куьне­ лугьузва: “Са юкъуз ИВЛ ишлемишунин къимет 5000 евро я”. Куьне гила фикир ая, зун Раббидиз гьикьван буржлу ятIа. Амма за Адаз и кардай садрани шукур авурди туш”. Къуй гила гьар са касди фикир авурай вичиз Аллагьди вири уьмуьрда гьи­кьван няме­тар ганатIа, гуз­ва­тIа ва вичи Адаз гьи къайдада шукур хъийизватIа…”

Гила заз чи яшлу халуйри, халайри, кпIу­­никай гаф кватайла, чпи чпиз жагъурзавай багьнайрикай ихтилатиз кIанзава. “Заз четин я капI ийиз…”, “Зун гила яшлу я…”, “Заз вахт жезвач…”, “Зи рикIел аламукьзавач кпIунал лугьудай гафар…”. Чан халуяр ва халаяр, эгер квез рикIин сидкьи­дай капI ийиз кIанзаватIа, капI авун патал куьне квез вири себебар жагъурда ва вири къуватарни эцигда. КпIунин гафар рикIел аламукьзавачир ксар аватIа, абуруз, а га­фар­ кхьенвай чарар вилик эцигна, капI ийидай ихтиярни ава. Гьатта са бязи жегьилри чпиз кпIар гьа икI чарарай чириз башламишнавайди я. Ахпа, кIелиз-кIелиз, абуруз­ а гафар хуралай чир жезва.

Са бязи халуйри лугьуда хьи, бес чпивай гагь-гагь ички хъун жезва. Вири патари­хъай жуван гьазурвал акуна, ахпа капIда (яни­ вири гунагьривай яргъа хьана, ахпа эгечI­­да капI ийиз). Ибурни яргъал фидай их­тилатар я, гьакI лугьуз-лугьуз, дуьньядай хъфейбурни ава жеди. Гьелбетда, пия­нардай затIар хъун гунагь я. Абурувай яр­гъа хьа­на кIанда, амма капI акъвазармир, капI ийиз эгечI. Хъвазва лугьуз, капI тавун дуьз туш.

Аллагьдиз  Вичи  халкьнавай  инсанриз вуч хъсан ва вуч пис ятIа, вуч адалай алакь­­­датIа, вуч алакьдачтIа чизва. Ада Ви­чиз муьтIуьгъ хьанвай лукIариз йикъа вад сеферда капI авун регьятарнава. Инсандин рикIе муьтIуьгъвал авачир чIавуз ада “заз капI ийиз четин я” лугьуда.

Имран ибн Гьуьсейна (Аллагь рази хьурай адалайни адан бубадилай) агакьарзава: “Заз бубасилди (геморрой) тади гудайла, за капI гьикI авун лазим ятIа, Пайгъамбардивай (Аллагьдин салават ва салам хьу­й вичиз) хабар кьуна. Ада (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) жаваб гана (мана): “КапI ая кIва­челлаз, амма эгер жезвачтIа, — ацукьна. Эгер гьакI­ни жез­вачтIа, къвалал ярх хьана ая” (Бухарий).

И гьадисдай аквазвайвал, эгер, начагъвал аваз, вавай кIва­чел акъвазна капIиз жез­вачтIа, вавай жедай къайдада ая ла­гьан­ва. Аллагьди Къуръанда ла­­гьанва (64-су­ра­, 16-аят, мана): “(Гьавиляй) кичIе хьухь­ квез Аллагьдихъай квелай алакьдай кьван”.

Яш хьанвайбуру, чпиз вахт авач лугьуз­, багьнаяр жагъурзава. Амма къайи, чи­ми югъ талгьана, сятералди кимерал ацукьза­ва. Чпиз азандин ван къвезватIани, къарагъна, мискIиндиз атана ва я тахьайтIа, хъфена, кIвале хиве авай капI кьилиз акъуд­завач. Мумкин я пенсия къачун, гьакI­ни духтурдин патав фин патал сятералди нубатдани акъвазун. Духтурди яшлу инсандиз, килиг, и дарман йикъа пуд сеферда хъвана кIанзава, ри­кIелай алудмир, вахтунда хъухъ, та­хьайтIа, ви гьал генани пис жеда лагьайтIа, инсанди, кьиникьихъай кичIела, а духтурдин гафуниз яб гана, абурай кьил акъудда, диетаярни хуьда. Герек атайтIа, гьар экуьнахъ ва нянихъ сейрни (прогулка) ийида. И крар адаз залан яз ­аквадач. Яни и дуьньядиз талукь крар ада вири ийида, рикIелай яшлувални алатда. Чна лугьузвач, и кIвала­хар авун герек туш, аксина, ибур авуна кIанза­вай кIвалахар я, жуван сагъламвилихъ гелкъуьн анжах ­тариф авуниз лайихлу кар я. Амма, гьа и дуьньядин кIвалахрин хьиз, Эхиратдин кIва­лахрин къайгъудани хьана кIанда. Гьа­йиф хьи, Эхиратдикай фикирдайла, адаз Аллагьди кьезиларнавай ибадатар лап ­заланбур яз аквазва. Яшлу ксари гьатта саларани бустанра зегьмет чIугвазва, са чкадиз фидайла рекьерал тIурфанрик, аязрик маршрутка гуьзетизни акъваззава. ­Икьван крар залан яз аквазвач, амма ­Аллагьди вичин хиве тунвай вад капI залан яз аквазва. Аллагьди Къуръанда лугьузва (мана): “Ва куьмек яз къачу куьне (куь гьар са кардиз) сабур ва капI, гьа­къикъатда, ам (капI) залан кар я (вирибуруз) — са умунлубур (Аллагьдиз муь­тIуьгъбур) квачиз”. Яни муь­тIуьгъ хьанвайбуруз капI кьезилвал я.

Эгер сив хуьникай рахайтIа, и ибадатдани талукь тир кьезилвилер ава. Эгер инсандивай рамазандин вацра сив хуьз жезвачтIа, ахпа, мумкинвал, сагъламвал хъхьайла, сив хуьз хъжезва.

Амма инсандиз, са жуьрединни зегьмет чIугун тавуна, Женнет кIанзава. Им аламатдин кIвалах я. КапI ва маса ибадатар авуртIани, тавуртIани жезвайди я лугьудайбур, динда авай шейэр квадариз алахънавай, гьакI чпин гьевесриз кIан­дайвал ийизвай ксар я. Ихьтинбурукай Ибн Хазма лагьанва: “Низ, “аль-Бакъара” сурадин 185-аят гъана, “Аллагьдиз квез регьятвал гуз кIанзава ва кIанзавач Адаз квез четинвал гуз” гьа идалди Аллагьди хиве тунвай шейэр инихъ-анихъ квадариз кIанзаватIа, чир хьурай: чаз Аллагьди (гьакI­ни) вири кьезиларнавайди я, вучиз лагьайтIа, Аллагьди Къуръанда лагьанва (22-сура, 78-аят, мана): “Ва авунвач Ада квез динда са четинвални”.

ГьакI хьайила, гьуьрметлу яшлу халуяр ва халаяр, чи динда са четинвални авайди туш. Куьне “завай капI ийиз жедач…” лугьудай гафар акъвазара, аксина, капI ийиз чизвай са касдивай икI лагьана тIа­лаба: “Ша, чан хва ва я тахьайтIа, чан руш, вуна заз капI ийидай къайда чира. Жува-жуваз багьнаяр жагъурай кьван бес я, къедлай зун капI ийиз эгечIда”. ИкI лагьа­на, капI галайвал сифте камар вегь.

Къуй чи яшлу ксарин рикIер Аллагьди диндиз ачухрай! Абуруз капI-тIеат кьисмет авурай! Абурун вилерай залан яз аквазвай шейэр Аллагьди кьезиларрай! Аллагьди кьезиларай шей садавайни заланариз хъжедайди туш!

Гьасамудин Сефибегов,

ДаркIушрин хуьруьн мискIинда худбаяр кIелзавайди