Россельхознадзордин Дагъустанда авай управлениди хабар гузвайвал, Россияда садакай масадак лап фад акатдай къушарин гриппдихъ галаз алакъалу гьалар муракаббур яз ама. “Н5N1 жуьредин вирусди арадал гъизвай къушарин грипп пайда хьайи дуьшуьшар гьам са жерге регионрин кьилдин ксарин майишатра, гьамни чуьлдин къушар кIватI жезвай чкайра майдандиз акъатзава. Алай йисан сифте кьиляй садакай масадак лап фад акатдай къушарин грипп чуьлдин къушарин (къугьрин) арада пайда хьайи дуьшуьшар РФ-дин кьиблепатан мулкарал — Астрахандин областда ва Дагъустан Республикада хьанва”, — лагьанва идарадин информациядин къуллугъдин малуматда.
“ВНИИЗЖ” ФГБУ-див Калмыкия Республикадин Чограй хуьруьн патав телеф хьайи пеликандилай къачур проба ахтармишунин нетижаяр агакьнава. Абуру къуш лап фад чкIидай Н5N1 жуьредин къушарин грипп азардик гиликьнавайди тестикьарнава. Къейдзавайвал, кьетIен хаталувал чуьлдин къушари арадал гъизва — абур санай масаниз куьч хьунин гзаф кьадар рекьер Россиядин, гьа жергедай яз Дагъустандин мулкунилай физва.
“Имунный система туькIуьр хьунин кьетIен жуьре себеб яз, чуьлдин цин къушарин арада иммунный тушир къат (ам асул гьисабдай жегьил къушарикай ибарат я) арадал къвезва. Абур къушарин грипп чукIурзавай асул инкубаторар я лагьайтIа жеда. Санай масаниз куьч жезвай вахтунда абуру къушарин гриппдин вирус чукIунин карда асул роль къугъвазва. Гьина кIвалин сирнавдай къушариз ачух гьавизриз фидай мумкинвал аватIа, иллаки гьанра абурук чуьлдин къушари гъанвай вирус акатзава, ам агьалийрин майишатрив агакьарзава.
Идалайни гъейри, ЛПХ-ра авай къушарик азар акатуни къушчивилин суьрсет къецепатаз маса гунин карни хаталувилик кутазва. Са майишатда азардин чешме пайда хьуни вири райондай (гьа жергедай яз патарив гвай промышленный карханайрай) тир продуктдал сергьятвилер гъизва”, — гъавурда твазва идаради.
Россельхознадзордин Дагъустанда авай управлениди республикадин шегьеррин ва районрин ветеринарный къуллугъриз агьалийри кIвалин къушар хуьнин къайдайрал амал ийизвай жуьре ахтармишуниз эвер гузва. И жигьетдай къушчивилин чIехи карханайри вирусдин хаталувиликай хуьнин кIвалах мадни кIеви авун, гьакIни чуьлдин къушарин лужарал ийизвай гуьзчивал кIеви авун иллаки важиблу я.
Инсандиз таъсир авуникай рахайтIа, къейд ийин, бинедилай къушарин грипп инсан патал хаталуди тушир. Ам анжах чуьлдин къушариз — уьрдегриз ва къазариз хас тир. H5N1 штаммдин асул гьисабдай кьве жуьре чара ийизва. Сад лагьайда гьайванар саки вири телеф хьунал гъизва. Адакай инсан патал хаталувал авач. Кьвед лагьай жуьредин вирусди гьайвандиз зарар гузвач, ам ада садалай масадал агакьардай “улакь” хьиз ишлемишзава. Гьа и жуьреди инсанрин арада тIегъуьн арадал гъун мумкин я. Сифте сеферда къушарин гриппдин тIегъуьн инсанрин арада 1997-йисуз Китайда пайда хьана.
Амина Муслимова
