Вилериз экв хтана

Уьлкведин здравоохраненидин министерстводин телеграм-каналда хабар гузвайвал, Нижневартовск шегьердин округдин больницадин офтальмологри саки буьркьуь хьанвай дишегьлидин вилериз экв хкана. Адахъ катаракта авай, вилин шуьшеяр хьиз аквадай паяр (хрусталики) тамамдиз лацу хьанвай.

Заримадин вилерин экв 15 йис идалай вилик зайиф жез эгечIна, амма эхиримжи 6 йисуз ам кьве вилни саки буьркьуь яз яшамиш жезвай. Вилериз экв хкведайдак ада гьич умудни кутунвачир.

Гемоглобин агъуз (80-далайни тIимил тир) ва яшлу хьуникди вилера дегишвилер арадал атанвайвиляй виликдай адаз операция ийиз жезвачир. Амма духтурри гайи меслятар вилив хуьн себеб яз, гемоглобиндин дережа хкаж хъхьана.

Отделенидин заведующий Бирджа Алиевадин гафаралди, адан катаракта лап пис гьалда авай, дишегьлидивай анжах экв галай пад тайинариз жезвай, амма за­тIар ерли аквазвачир. Ам куьмекчияр галаз къекъвезвай, гьатта ахтармишдай (килигдай) кабинетдиз ам “палатадин къуншийри” гъизвай.

Факоэмульсификациядин операция 2,2 мм мензил атIанвай чкадай ийизва: вилин камерадиз микрохирургиядин алат твазва, ада, катарактадин диб кукIварна, ам эмульсиядиз элкъуьрзава. Ахпа виликан хрусталикдин чкадал гьакъикъиди туширди (искусственный) эхцигзава.

Операциядилай гуьгъуьниз вилерал гел аламукьзавач. Кьве сеферда операция­ авунин нетижада дишегьлидин вилерин экв 40 процентдин кьван чкадал хтана.

Ада хиве кьазвайвал, гила адаз дуьнья вичин кьве вилелди аквазва. Икьван мичIивиле хьайидалай кьулухъ, гена ви-чин­ хва ахкуна лугьуз, шадвалзава. Вич па­талди и операция еке аламатдин кар хьайиди хиве кьазва ва духтурриз чухса-гъул­ лугьузва.

20 процентдин агъуз аватнава

“Коммерсантъди”  чирнавайвал, уьлкведа ноутбукар маса гун 20 процентдин­ ва кьилдин (персональный) компьютерар лагьайтIа, 6 процентдин агъуз аватнава. Изданиди хабарар кьур экспертри гъавурда турвал, и кар гьам Урусатдин, гьамни Китай­дин генани ужуз брендар артух хьунихъ галаз алакъалу я. Идакай РБК-ди хабар гузва­.

ИкI, изданиди кхьизвайвал, 2022-йисав гекъигайла, Урусатда 2023-йисан 1-кварталда ноутбукар маса гунин кьадар 20 процентдин аватнава (812 агъзурдал кьван), пулдалди гьисаба кьуртIа,  33 процент тешкилзава (45,5 миллиард манат кьван).

“Holodilnik.ru” ретейлердин делилралди, виридалайни гзаф маса гун тIимил хьанвай брендар ибур я:

HP  —  74 процентдин;

Acer  —  62 процентдин;

Asus  —  67 процентдин;

Dell  —  75 процентдин;

Apple  —  34 процентдин.

Гьа са вахтунда маса гун артух хьанвай брендарни ава: Haier (23 процент) ThundeRobot (100 процентдилай артух), Chuwi (100 процентдилай артух) ва Тайвандин бренд тир Gigabyte (42 процент).

Кьилдин (персональный) компьютеррикай рахайтIа, алатай йисав гекъигайла, цIинин январдилай мартдалди абур маса гун 6 процентдин аватнава (278 агъзур компьютердал кьван), пулдин гьисабдалди 31 процентдин тIимил хьанва — 112, 1 миллиард манат кьван.

Виридалайни гзаф маса гун тIимил хьанвай брендар ибур я: Lenovo, HP ва Уру­сатдин Depo. Амма гзаф маса гузвай бренд­дикай рахайтIа, им Урусатдин “iRU” я. ГьакIни “Holodilnik.ru”-ди къейдзавайвал, уьлкведин агьалийри ноутбукар, компьютерар ужуз къиметдинбур къачудай дуьшуьшар артух хьанва.

Гзаф хкаж жедач

Уьлкведин транспортдин министерстводи хабар гайивал, алай 2023-йисуз авиабилетрин къиметар хкаж хьун инфляциядилай виниз акъатдач, яни 5,3 процент­дин дережада жеда. Идакай ведомстводин руководителдин заместитель Игорь Чалика лагьана ва РБК-ди хабар гузва.

Ада гъавурда турвал, билетрин къиметар 15-30 процентдин хкаж жеда лугьудай ихтилат авиакомпанийри гайи делилар фикирда кьуна лагьанвайди тир. Адан гафа­ралди, имни дуьшуьшдин кар туш, гьар са авиа­компанияди вич патал гележегдин гьалар гьихьтинбур жедатIа веревирдер ийизвайди я. Абурун арадай пис гьалар арадал атун мумкин тирдини аннамиш­зава.

Изданиди рикIел хкизвайвал, виликдай Чалика, алатай йисав гекъигайла цIи уьлкведин къенепатан рейсерин авиабилетрин къиметрин кьадар 15-30 процентдин хкаж хьун мумкин я лагьайди тир. И кар ада авиа­компанийриз гузвай субсидияр тIими­ла­рунихъ галаз алакъалу авунвай. Гуь­гъуьн­лай транспортдин министерстводи 2023-йисуз субсидияр гунин кар давамарзавайдакай раиж хъувунай.

ТIуьн тIуьрдалай кьулухъ…

Духтур-гастроэнтеролог Наталья Слюняевади “АиФ”-диз ганвай интервьюда къейд авунвайвал, инсанди тIуьн тIуьр­далай кьулухъ тавуна кIанзавай хъсан са шумуд кар ава. Идакай “v-tatarstane.ru”-ди хабар гузва.

Сад лагьайди, ада тIуьн тIуьрдалай кьулухъ гьасятда къаткун тавун меслят къалурзава. Вучиз лагьайтIа, и хесетди рикI кун (изжога) ва я тахьайтIа, кислотадин рефлекс арадал гъун мумкин я. Гьавиляй ада тIуьн тIуьрдалай кьулухъ 2-3 сят алатдалди ксун тавун меслят къалурзава.

Кьвед лагьайди, тIуьн тIуьрдалай кьулухъ бедендал гуж акьалтдай кIвалахар тавун (физическая активность) меслят къа­лурзава. Вучиз лагьайтIа, и карди хуквада пис гьал арадал атунал, гуьгьуьлар акахьунал, къусмишунал, гьатта жукIум­рин­ таб (мышечная спазма) арадал гъун мумкин я. Гьавиляй тIуьн тIуьрдалай кьулухъ, гуж акьалтдай кIвалахдив эгечI­дал­ди, сад-кьве сятда акъвазун хъсан я.

Пуд лагьайди, тIуьн тIуьрдалай кьулухъ дар пекер алукI тавун меслят къалур­зава. Месела, чIул тIарамарун, дар шалвар алукIун хъсан яз гьисабзавач. Вучиз­ ла­гьайтIа, дар затIари хук чуькьуьн мумкин я. И кардин нетижада хуквадин миже (желудочный сок) гзаф гадар хьунал гъида. Адани, вичин нубатда, кислотадин рефлекс арадал гъида.

Кьуд лагьайди, духтурди тIуьн тIуьр­да­лай кьулухъ пIапIрус чIугвамир лугьузва. Адак квай никотинди тIуьр затI цIуру­риз­ ма­нийвал гуда ва рикI кун артухарда. Генани ада пIапIрус чIугвадай хесет тамамвилелди хкудун, ам тергун меслят къалурзава.

Гьазурайди — Муса Агьмедов