Чилел хъал­хъас хъипер яшамиш жез 220 миллион йис хьанваз гьисабзава. Абуру чпин уьмуьр гьам це, гьамни кьураматда акъудзава. Хъалхъас хъиперикай, абурун жуьрейрикай чаз малум тушир делилар гзаф ава. Ингье къацу хъалхъас хъипрекай са бязи итижлу делилар:

Алай вахтунда авай хъалхъас хъиперикай виридалайни чlехи къиб хам алай къиб яз гьисабзава. Адан заланвал 900 килограмм кьван хьун мумкин я, яргъивал — 2,5 м.

Хъалхъас хъиперин виридалайни гъвечlи жуьре капский хъалхъас я, адан бедендин яргъивилел 11 сантиметр ала, заланвални 214 грамм я.

Хъалхъас хъипрен винел алай къабух гзаф мягькемди я, бязи хъалхъас хъиперин кlеви къабухдивай вичин заланвилелай 200 сеферда артух агъурвилиз дурум гуз жеда.

Алай вахтунда гзаф уьлквейра къацу хъалхъас­ хъи­перал гъуьрч авун къадагъа я. Абурун кьадар тlи­­­мил­ хьанвайвиляй и гьайвандин тlвар Яру ктабда­ гьатнава.

Хъалхъас хъиперин тапасрал гъвечlи къармахарни ала. Тапасри абуруз це сирнав ийиз ва кьураматда къекъвез куьмек гузва. Къацу хъалхъас хъипер ихтибарлу, хъел акат тийир гьайванар я. Гьавиляй абур цин къерехда секин яз жеда.

Къацу хъалхъас къиб 70-80 йисуз кьван яшамиш жезва.

Далудал яцlу “кlараб” алатlани, хъалхъас къиб зайиф гьайван туш лугьузни жедач. Месела, хъалхъасдал гъуьрч авун ягуардин рикl алай кар я. Ягуардивай вичин яргъи тапасрин куьмекдалди хъалхъас къиб тамамдиз акlажариз жеда.

Гьазурайди — Куругъли Ферзалиев