РД-да архивдин къуллугъдин — 100 йис
10-мартдиз Дагъустан Республикада гьукуматдин Центральный архив арадал атайдалай инихъ 100 йисан юбилей къейдна. Лишанлу и вакъиадихъ галаз алакъалу яз, Ахцегь райондин тарихдин музейда махсус выставка ачухуниз талукь мярекат кьиле фена. Музейдин ва муниципалитетдин архивдин идарадин коллективрин умуми къуватралди кьиле тухвай метлеблу мярекатда Ахцегь райондин депутатрин собранидин председатель Абдул-Керим Палчаева, райондин кьилин библиотекадин, алава образованидин, редакциядин ва бязи маса идарайрин векилри иштиракна.
КIватI хьанвайбур выставкадин ядигаррихъ галаз танишаруналди, мярекат музейдин директор, РД-дин культурадин лайихлу работник Агьмед Дагъларова ачухна. Ада сифте гаф Абдулкерим Нажмудиновичаз гана.
— За жуван ва райондин руководстводин патай архивдин хилен къуллугъчийриз пешекарвилин сувар — 100 йисан юбилей — рикIин сидкьидай мубаракзава! Къуй квехъ чандин сагъвал ва чи архивдихъ милли тарихдин, культурадин, экономикадин, яшайишдин ирс кIватI хъувунин, къайдада тунин ва хуьнин карда агалкьунар хьурай! Архив чи халкьдин милли тарихдин цIуд йисаралди кIватI хьанвай ва вирибурун пай квай хазина я. Ам мадни девлетлу авун, хуьн и хиле кIвалахзавай анжах сад-кьве касдин везифа туш, чи вирибурун ватанпересвилин буржи я. Чи гьар садан кIвале хсуси архив — бубайрилай амай куьгьне документар, шикилар ава. Абур архивдиз вахкун тийиз, гьакI пуч жезва, тарих квахьзава. И жигьетдай жемятдихъ галаз гъавурдик кутунин кIвалах тухвана кIанда, — лагьана А-К.Палчаева.
— 2023-йис уьлкведин архивариусар патал юбилейдинди я: РФ-да архивдин къуллугъдин — 105, Дагъустанда 100 йис тамам хьанва, — къейдна Ахцегь райадминистрациядин архивдин отделдин заведующий Гьавизат Мамедовади. — Ахцегьа ХIХ асирдилай Самур округдин архив авай. Советрин девирда ам Махачкъаладин центральный Госархивдиз (ЦГА) хутахна. Ахцегь райондин архив цIийи кьилелай 1955-йисалай арадал хкана. Адан сифте заведующий Мирзоев Азиз тир. Ахпа адан уьмуьрдин юлдаш Жамината кIвалахна. 1990-йисалай везифаяр зи хиве гьатнава. Архив авач — тарихни авач. 1919-йисал къведалди гъиле гьатзавай вири документар чна ЦГА-диз вахкузва, гьа са вахтунда 1919-2023-йисара кIватI хьанвай 11 агъзурдав агакьна гьар жуьре документар, гьардаз вичин нумра гана, кьилди-кьилди папкайра туна, 99 фондуниз пайна, хуьзва. Ина Самурдин округдин собесдин къуллугъчийрин 1922-йисан мажибрин ведомостар, ахцегьвийрин 1943-1945-йисарин похозяйственный ктабар, 1950-йисарин “ЦIийи дуьнья” газетдин подшивкаяр, машгьур ксарин документринни шикилрин делояр ва мсб. хуьзва.
— Архивди, лампади хьиз, чи тарих ишигълаванзава, — лагьана Агьмед Дагъларова. — За куь вилик анжах эхиримжи вацра музейдиз хканвай бязи экспонатар эцигнава: Санкт-Петербургда яшамиш жезвай ахцегьви Мирзоева рахкурнавай 19-асирдин гравюраяр, Хасбулат Аскар-Сарыджадин чарарни гъилин скульптураяр, Каспийскда мукьвара рагьметдиз фейи Айишат Мусанабиевадин хсуси архив, Советрин девирда Ахцегь районда спорт вилик тухвай зурба пагьливан Къеземетов Мирзадин (ам вичин вахтунда Ахцегьрин хуьруьн Советдин ва спорткомитетдин председатель тир) пагьливанвилин алакьунар къалурзавай шейэр, чкадин бажарагълу художник Мамедов Мамед муаллимди карандашдалди чIугунвай Расул Гьамзатован еке портрет… Ибур гьар сад чи милли тарихдин ва культурадин шагьидар я.
Архивдин материалрив къайгъударвилелди эгечIун лазим тирдан гьакъиндай чпин фикирар гьакI анал рахай райондин искусствойрин школадин директор, Карачаево-Черкесиядин культурадин лайихлу работник Мегьамед-Зериф Гьажиева, РД -дин культурадин лайихлу работникар тир райондин кьилин библиотекадин кIелдайбурун залдин заведующий Гуьлжагьан Гъаниевади, и цIарарин авторди (библиотекадин, газетдин кIвалахарни архивдихъ галаз алакъалу я эхир) ва масабуру лагьана.
Дашдемир Шерифалиев
