Чи художественный чIал, Етим Эмина чаз багъишай, советрин девирдилай эгечIна чир­завайтIани, адан синтаксис (предложенийра гафарин арада авай алакъаярни абурун чка), пешекарар — докторар, профессорар, академикар чахъ аватIани, тамамвилелди ахтармишиз, чириз агакьнавач.

Журналист Нариман Ибрагьимова кхьизвайвал (“ЛГ”, 2022, №47, 4 — колонка), гьеле са виш йис кьван Етим Эминалай вилик Кьуьч­хуьр Саида “жемятдиз хандин, адан жал­латI­рин вилик гардан кIир тавуниз  лезги чIа­лалди эвер гузвай. Къе чна гьар са камуна ишлемишзавай эдебиятдин чIалалди”. Ам чи дидед чIал — лезги чIал тушни бес!

Дидедин чIал хьиз, гьукуматдин чIални ава. Абур кьвед кьве чихел хьиз я, тарцин хьиз, кьве вил, кьве гъил, кьве кIвач хьиз, ин­сандиз ганвай. Дидедин алакъа хизанда аялдихъ галаз артух тирвиляй, чIални дуьньяда чан алай ва чан алачир затIарикай анжах инсанриз ганвайвиляй адаз дидедин чIал лугьузва. Ахпа, хизандай акъатайла, дидедин чIал, гьукуматдин чIалаз элкъведа, эгер диде  векил тир миллетдихъ вичинди авачтIа. Имни инсанрилай аслу тушир къанун я тIебиатдин.

Гьа икI, гьар са хизандихъ вичин яша­йишдиз килигай адетар, къайдаяр вичинбур хьиз, гьар са гьукуматдихъни вичин къайдаяр хьунал шак алач. Вахтар алатунивай гьар са аялдиз вичин дуст-душман, къуни-къунши, халкь чир жеда, абурухъ галаз алакъайра жеда, хатур-гьуьрмет, гьукуматда чара миллетрин эвленмишвилерни. ЧIаларни, са­да-сад иливариз, сад жеда.

Гьа и девирдал ацалтзава тарихда, фагьумайла, лезгийриз чпин Ватан арадал атай вахтарни. А чIавуз инсанар, вири миллетринбур, хуьрера яшамиш жезвай, шегьерар тек-туьк авай…

Асирар алатна. Эхирни гугрумрин ванер кьилеллаз, тIебиатда сел хьиз, арадал атана СССР — намусдалди нетижалуз кIвалах­дай миллетрин тешкилат, колхозар — къаст сад тирбурун майишатар тешкилуналди, ви­ри халкьар кардик кутуна. СССР-ди итимарни дишегьлияр чара авунач, абурун барабарвал къанунламишна. Хуьрера, сифте яз, кIел-кхьин арадал гъана, духтурар, школаяр, заводар кардик кутуна. Чкайрал алачир пешекарралдини сифте Урусатди  таъминарна, халкьар кIвалахривай акъвазарнач, артеларни ачухна, гамар храдай… Гьа икI, гьар са селди­лай кьулухъ, тIебиатдин лишан яз цавун тагъ­диз ядай хважамжам хьиз, гьукуматдин чIал­ни къе чаз, гъвечIи миллетриз, эвезнава — урус чIала. Шаламарни дулахар — кIвачин къапар, арабани фургъун — улакьар яз, маса затIари эвезнава. И карни тIебиатдин вичин лишан я, инсанрилай аслу тушир.

…Тарихни кхьида тарихчийри урус чIа­лалди. Элкъведа са чIавуз гъвечIи миллетрин чIалар вири са гьукуматдин чIалаз. Яни сад жеда пачагьлугъдин чIал. Гьакъикъатдикай катиз жедач. Гьакъикъатдин вил вахтунал жеда, вахтунин вил — са куьнални…

Абдулашим  Гьажимурадов, пенсияда авай муаллим