РагъакIидай патан стратегри Россиядин аксина тухузвай куьтягь тежедай хьтин информациядин ­дяведа Украинада кьиле физвай военный махсус серенжем башламишайдалай кьулухъ хьанвай дегишвал ам я хьи, женгер къизгъин хьанва­.

Махсус серенжемда Россиядин аскеррини офицерри жуьрэтлувилелди, игитвал къалуриз, чандилайни гъил къачуна, женг чIугвазва, гъалибвилер къазанмишзава. Хъуь­тIуьн шар­тIара живерикни аязрик окопрани блиндажра душмандин гуьллейрик квай женгчийри дурумлувал къалурзава. Кьегьал рухвайриз  регьятзавач. Президент В.Путина лагьайвал, “абур вири иги­тар я, вири”. Баркалла!

Амма информациядин женгера чахъ гуьзлемишзавай хьтин гъалибвилер жезва лугьуз жедач. Гьелбетда, тайин агалкьунар ава. Са куьнизни килиг тавуна, четин шар­тIара намуслувилелди чпин буржи тамамарзавай, государстводин политика информациядин рекьяй таъминарзавай журналистрихъ, идеологиядин хиле яратмишунрин тегьерда кIвалахзавай чиновникрихъ, телеканалрин са жерге экспертрихъ хъсан агалкьунар, гъалибвилер жезва.

Гьайиф хьи, вири и гъалибвилер тIвар-ван авай са напак касди вичин ахмакьвиляй, бегьем жакьун тавуна, чурур тавуна, садра лагьай гафари тахьай мисалда. ЦIар чIугвада, гзафбуру хейлин вахтунда зегьмет чIугуна, къазанмишай гъалибвилелай.

Кардин кьил ихьтинди я. ТIвар-ван авай журналист Антон Красовскийди “Антонимы” тIвар алай вичин YouTube-передачада, писатель Сергей Лукьяненкодихъ галаз суьгьбет тухудайла, лагьана хьи, “украинвийрин аялар гурлу вацIуз гадарна, батмишарна кIанзавайди я, цIуз вегье­на, кIвалериз цIай яна, кана кIанзавай­ди я”. Лукьяненкоди “им экстремизм я” лагьана тагьимарнатIани, Красов­скийди вичин “цIаяр” давамарна.

Государстводин телеканалда кIва­лахзавайда  икI  лугьунихъ  эвелдай  зун чIалахъ хьанач. Вучиз? Квез чидани, ада лагьай и гафар, экстре­мизмдилай гъейри, мад гьихьтин хаталубур, зарарлубур ятIа? Белки, фикирна за, имни чи душманри чи ин­санрикай, уьлкведикай тIвар кьацIурун патал туькIуьрзавай агъзурралди фейкрикай, тапаррикай сад я жеди. За ахтармишна. Гьакъикъатдани, Кра­совскийди гьакI лагьанва кьван. Провокациядалди душманриз савкьат гана.

Россиядин чIехи ватанперес, камалэгьли Александр Проханова регьбервал гузвай “Завтра” газетда ингье вуч кхьизватIа:

“Киевдин режимди гила, “россияви госпропагандистди украинвийрин аялар вацIуз гадарна батмишаруниз, кIвалер, цIай яна, куниз эверзава” лугьуз, тема гегьенш майданра чукIурза­ва. РагъакIидай патан СМИ-ри чпин тапарарни алава хъувуна, тема кьадарсуз хци ийизва”. Тема, чпиз кIандай метлебар кутаз, уьлкведин руководство такIанарун патал ишлемишзава.

Россиядин, урус халкьдин душманар вичиз гьикьван такIан ятIа, вич гьихьтин чIехи “ватанперес” ятIа и тегьерда къалурай Красовскийдин алатай девиррин “гьунаррикайни”  “Завтра” газетда ва маса интернет-ресурсра кхьизва.

Хабар гузвайвал, ада 2009-2012-йисара “НТВешники” программадин кьилин редакторвиле кIва­лахна, Белоруссиядин президент А.Лукашенкодикай, Приднестровьедин регьбер Смирновакай, Ю.Лужковакай “чIулав” пиардин фильмаяр гьазурна. Имни гьич, вич “ватанперес” я лугьуз гьарайиз хьайи Красовский 2014-йисуз Украинида госпереворотдал гъайи Евро­майдандал физ-хтана, 2017-йисан фев­ралдиз “Эхо Москвы” радиодай “Россияди Донбассда дяве тухузва”, “Крым къакъудна” лугьуз, буьгьтенар чукIурна. Имни гьич. Гуьгъуьнлай “ялавлу ватанпересди” интернетда, рос­сиявийрихъ элкъвена, кхьизва хьи, “гьич са жуьредин сечкийризни фимир. Куь аяларни галаз къецепатаз куьч хьухь! Ина (яни Урусатда) уму­дар авач, я женни ийидач”.

За кьве чин алай ихьтин журна­листдиз, ЛГБТ-дин терефдар, вич гей тир­ди вичи хиве кьазвай, гей-парадра иштиракзавай (таржума тавуртIани, “гей” гафунин гъавурда куьн акьазва), “бажарагълу журналистдиз” ерли фикир гудачир, эгер мягьтел жедай хьтин са месэла авачиртIа. Бязи суалар арадал гъизвай, веревирдар ийиз тадай месэла. Вичихъ чна винидихъ лагьай “ватанпересвилин гьунарар” авай “бажарагълу журналист” Антон Красовский 2019-йисан гатуз RT телеканалдиз кIвалахал кьабулна.

Им государстводин, международный телеканал я. Адан передачаяр урус, араб, ингилис, француз, немс, ис­­пан ва маса чIаларал 100 уьлкведа къалурзава. Красовский ина урус чIа­лал гузвай программайрин кьилин редакторвиле эцигна. Ада, вичи садра хиве кьурвал,  гьар вацра 600 000 манатдив агакьна мажиб къачузвай. Эгер Дагъустанда акъудзавай республикадин газетда авай тежрибалу журналистди икьван пул къазанмишун патал 3 йисуз кIвалахна кIанзавайди фикирда кьуртIа, им лап чIехи мажиб я. Им са акьван чIехи мажибни туш, эгер RT ва федеральный каналра кIва­лах­завай са жерге тежрибалу журна­лист­ри гьар вацра къачузвай миллионрив гекъигайтIа!

Лагьана кIанда, чи уьлкведин машгьур телеканалри государстводин метлеб авай, обществодиз хийирлу месэлаяр гьялзава. КIвалахза­вай­буруз гузвай миллионар гьайиф атана кIандач. Амма а месэлаяр агал­кьун­ралди гьялзавани? Авачни? Нетижаяр гьихьтинбур жезва? Куьне гьикI фикирзава: государстводинди тир RT каналда кIвалахзавай Красовскийди аялрикай лагьай гафари русофобиядихъ галаз женгиник гьихьтин “пай” кутуна? Россиявияр, чи регьберар инсанвал квай, гьахълувал кIани, мергьяматлу инсанар тирди лугьузвани? Советрин, урус аскерди Берлинда фа­шистрин аялар, кьиникьикайни кичIе тахьана, къутармишиз хьайиди, адаз, “ватанпересдиз” чизвач жал? Лу­гьуда хьи, “яракь гъиле кьуна, вахъ галаз женгина авай душман, эгер ада рей тагайтIа, тергна кIанда”. Тахьай­тIа, ада вун тергда. Гьахълу гафар я. Ам­ма­ гьа са вахтунда амалдар душмандихъ галаз информациядин дяведа авай женгчиди сивяй са гаф акъуддалди, ада гьина, гьихьтин ван ийи­да­тIа, фагьум-фикирна кIанда эхир. Им чIехи къуллугърал алай чиновникриз,  телешоуйра иштиракзавай Госдумадин депутатризни, машгьур деятелризни талукь я.

И “патриотди” лагьай, адетдин инсанрин, гьар са дидедин рикI тIардай, инсансуз, инсафсузвилин гафар РагъакIидай патан пропагандади Урусатдиз, Кремлдиз акси яракьдиз элкъуьрна. Белки, абур “патриотди” Россиядин вири душманар фикирда аваз, вич къалурун патал лагьайбур я жеди. ЯтIани, аквазвайвал, абуру гайи зарар чIе­хиди хьана.

Кьвед-пуд йикъалай RT каналдин регьбер Симоньян Маргаритади «патриот» къуллугъдилай алудна. Гьахъ патал лугьун герек я хьи, гуьгъуьнлай Красовскийди вичин тахсир хиве кьазва: “…за тIалаб­зава, зи — ахмакьдин гъавурда акьун. Жуван дустарин, юлдашрин вилик, RT-дин коллективдин вилик зун тахсирлу я. Вири дидейрин вилик зун тахсирлу я. За, кIамаша, хъсанвални писвал какадарна… Зун тахсирлу я, жуван тахсир уьмуьрлух зав гумукьда…”.

Гьахъ лагьайтIа, и мусибат кьисметдин, начагъ (вичи хиве кьазвайвал, ам спиддик азарлу я) инсан язух къвезва. Литературный институт агалкьунралди куьтягьнавай А.Красовский яратмишунрин рекьяй бажарагъ авачир кас туш. Амма, ихьтин бажарагъдилай гъейри, журналистдик фикиррин михьивал, принциприн мягькемвал, инсанвилин къилихдиз талукь гзаф маса хъсан ериярни хьун ча­расуз я. Чун вичикай рахазвай журна­лист­дик а ерияр квачирди аквазва. Бес ам икьван жавабдар къуллугъдал гьикI тайинарнай?

Шак алачиз, Маргарита Симоньян бажарагълу журналист, тешкилатчи, акьуллу руководитель я. Адалай, RT тешкилна, виниз тир пешекарвилин коллектив арадал гъиз, машгьурвилел гьалтайла, дуьньяда вилик жергейра авай телеканал туькIуьриз алакь­на. Къецепата иллаки русофобиядихъ галаз женг чIугунин карда каналдихъ агалкьунар ава. АкI яз хьайи­ла, Киевдиз, Евромайдандал Собчакахъ, маса либералрихъ галаз физ-хтай, Порошенкодивай интервьюяр къачур, Болотный майдандал хьайи гьукумдиз акси чIехи митингдин иштиракчи RT-да жавабдар къуллугъдал гьикI кьабулна?

Мумкин я, зун ягъалмишни хьун, и суалдиз икI жаваб гуз жедай. Бязи СМИ-ри хабар гузвайвал, эхиримжи йи­сара Красовский дегиш хьана. Виликдай чи халкьдикай, уьлкведикай ла­гьай чIуру гафарни авур крар рикIе­лай ракъурна, ада вич ялавлу ватанперес, Ватан вичиз гьикьван кIани ва багьа ятIа, малумариз, гьукумдилай та­риф ийиз хьана. Вич зурба ватанперес тирди субутарун патал вичиз мукь­­ва тир, вичи гьамиша тереф хуьз хьайи оппозиционерар Красовскийди пислемишиз эгечIна. Са сеферда ада Петербургда, гзаф инсанрин митингди­н иштиракчийрихъ эл­къве­на, вичин “Антонимы” передачада лагьана: “Эгер власть зи гъиле авайтIа, за куьн, гъи­лер­-кIвачер ку­тIунна, гьа Мойка ва­цIа батмишардай”. Аллагьдиз шу­кур, Рос­сияда власть “красовскийрив” гвач.

Абдулафис Исмаилов