Дегь заманайрин грекар Тавридадин къерехриз куьч жедайла, чпив гваз абуру лаврдин къелемарни гъанай. Чими тIебиат авай Крымдикай лаврдиз кьвед лагьай ватан хьана. Чкадин агьалийри лаврдин хийирлувиликай чирна ва халкьдин медицинада гегьеншдаказ ишлемишиз башламишна. “Гьамиша къацу и тарцин емишарни (абуруз “бобки” лугьузва) пешер са кьадар азарар сагъар хъийиз ишлемишиз жезва. Емишрикай хкудзавай ягълу (бобковое масло) кпулрикди тIазвай чкайриз, фалуж ягъай касдин гъилериз, кIвачериз язава, гьакIни мекьивили арадал гъанвай азаррикай сагъар хъувун патал ишлемишзава.
Лаврдин пешер чпик фитонцидар лугьудай сагъардай шейэр гзаф квайвиляй чи вахтарани медицинада гегьеншдиз ишлемишзава. Лаврди иммунитет хкажиз, бедендик квай чиркин шейэр хкудиз хъсандаказ куьмекзава. Абурук квай атирлу шейэри чахуткадин микробризни тади гузва, адав кьил хкажиз тазвач.
Иммунитет хкажун, сагъламвал мягькемарун патал пешерикай икI менфят къачуда.
— 5 гр пешер куьлуь авуна, 300 мл яд илична, 5 декьикьада ргада, 3 сятда тада, ахпа куьзна, йикъан къене тIимил-тIимил хъвана кIанда. Кьве юкъуз ял яда, ахпа мад икI хъун хъувуна, кьве гьафтеда ял яда. Гуьгъуьнлай пуд юкъуз хъун хъувуна кIанда.
Лаврдин пешери жалгъаярни сагъариз куьмекда. И кар патал, винидихъ кхьенвайвал, гьалима гьазурна, хъвайитIани жеда, гуьцIдай дарман (мазь) гьазурайтIани: кьурай лаврдин пешерин гъуьруьн 6 пай, нен тийидай цIирицIрин (можжевельник) цацар хьтин куьлуь авунвай пешерин 1 пай ва дуьдгъвердин 12 пай (6:1:12) какадарда. ИкI гьазурнавай къаришмадалди жалгъаяр тIушунда.
Лаврди шекердин азар авайбурузни куьмекда:
— 10-40 пешинал (куьлуь авуна) 0,5 л ргар яд илична, 20-25 декьикьада туна, куьзна, экуьнахъ ва йикъан вахтунда хуьрек недалди вилик, яни ичIи рикIелай 3-4 сеферда хуьрекдин са тIурунавайди хъвада. Амма чна са кIвалах рикIел хвена кIанда: лаврдик къен кIеви ийидай (вяжущий) элементар ква, и кардал мукъаят хьана кIанда. Ахьтин ксари я кьадар тIимиларна, я гьа йикъара чIулав хутар гзаф ишлемишна кIанда.
Эгер кIвачер гзаф гьекь жезватIа, мад лаврди куьмекда:
— гьар няниз ксудалди вилик и набататдин пешер квай чими це кIвачер туна кIанда.
Гайморит авайбурузни лап хъсандиз куьмекда, эгер нериз са стIал лаврдин емишрикай гьазурнавай бобковый ягълу вегьез хьайитIа.
Ихьтин ягълу квевайни гьазуриз жеда.
10 гр. куьлуь авунвай пешерални емишрал са истикан набататрин ягълу илична, 5 суткада туна, куьзда. ИкI гьазурнавай ягълу фалужди янавай гъилериз, кIвачериз тIушуниз-тIушуниз яда, гатIай чкайризни (пролежни) адакай куьмек жеда.
Вичик квай хийирлувилиз ва атирлувилиз килигна, лавр хуьрекрик кутазва. Вилик девирра лаврдин хилерикай туькIуьрнавай таж виридалайни викIегьбуруз, аскерриз, спортсменриз гузвай. Къуватлу тарцин таж къуватлубуруз гудай адет авай.
Гьуьрметлу газет кIелзавайбур, куь къуватар, такьатар, сагъламвилер Аллагьди артухаррай!
Башир Шихмурадов,
Теймур Гьабибов
