Сулейман-Стальский райондин экономикада хуьруьн майишатди кьилин чка кьазва. Чил менфятлувилелди ишлемишунай, хуьруьн майишатдин продукция гьасилунай Курхуьруьн поселенидин администрация чешне къачуниз лайихлу я.

Райондин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин управленидин начальникдин заместитель  Гьамидин Абдулкъафаровни  галаз и йи­къара чун и поселенидин территорияда кардик квай КФХ-риз, арендадин участокриз фена.

Курхуьруьн кьилихъ галай паласа акурла гуьгьуьл шад жезва. Чи машинди магьсулрин никIерин юкьвай фенвай рекьяй гьерекатзава эхир.

— Хуьруьн майишатдин амай хилер хьиз, эхиримжи 5-6 йисан къене районда малдарвилин хелни вилик физва, — къацу­ хьана фараш жезвай ва кьезил шагьвардал лепе гузвай никIериз вил яна хьиз лу­гьузва Гь.Абдулкъафарова. — ИкI, гьар йи­суз районда 2000 гектардилай виниз майданра къуьл, мух ва нехв цазва, анрин гьар са гектардай 25-28 центнер техил­ кIватI хъийизва. Къведай йисан бегьер па­тал районда 1800 гектарда зулун магьсу­лар цанва, идакай 300 гектар Курхуьруьн КФХ-рал ва арендаторрал ацалтзава­.

Чун машиндай эвичIна, никIин къерехдал фена. Аквазва хьи, ни­кIер хъсан гьалда ава.

Курхуьрел гьам магьсулдар­вилел, гьам багъманчивилел лежбервилинни фермервилин са шумуд ма­йишат ва арендаторар маш­гъул я.

Ингье, чун хейлин йисара райондин набататар хуьдай станцияда кьилин агрономвиле ва “Самурский” совхоздин директорвиле кIва­лахай Велимет Саругъланован арендадин участокда ава.

— Зи кIвачихъ, стха, 10-12 йисан вилик кутур 2 гектар ичин ва 2 гектар хтун багълар ва 30 гектар къуьлуьн никIер гала, — лугьуз­ва арендатор В.Саругъланова. — Санлай къачурла, ина чна 7 касди кIвалах­зава.

Гьамидин Абдулкъафаровахъ ва Велимет Саругълановахъ галаз чун багъда къекъвезва. Патарив гвай чкайра ме­тIяй ядай векь ава, багъда лагьайтIа, михьи я. Малум хьайивал, арендаторди анриз чIуру хъчар тергдай дарманар янавай.

Чун фейила, механизатор Якъуб Исмаилов вичив гвай  трактордалди багълара тарарин арайриз диск ягъунал машгъул тир.

— Икьван чIавалди за вад сеферда багълариз азаррин ва зиянкар гьашаратрин аксина дарманарни яна, — давамарзава В. Саругъланова. — Мадни, са кьилихъай чна багълариз ятарни гузва. ЦIи дигидай цин патахъайни дарвал авач.

Багъдин участок хьиз, Велимет Саругъланован кIвачихъ галай 30 гектар къуьлуьн никIерни тарифдай гьалда ава.

— Аквазвани, чилин къадир авай агроном тир Велимет стха гелкъвезвай багълар ва магьсулрин никIер гьихьтин хъсан гьалда­ аватIа, — шадвал кваз лугьузва Гьамидин Абдулкъафарова. — Ихь­тин зегьметкешвал хас я чи гзаф районэгьлийриз. Гьавиляй инанмишвилелди лугьуз жеда хьи, райондихъ алай йисуз ва гележегдин йисарани хуьруьн майишатдин хиле хъсан нетижаяр жеда.

Чазни лугьуз кIанзава: квез къуватар хьурай, чилин къадир авай, халкьдин суфра берекатлу ийизвай лежберар!

Хазран Кьасумов

Прунз цун давам жезва

Алай йисуз Дагъустанда 20 агъзур гектардилай артух майданра прунз цада, хабар гузва РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводи.

Малум тирвал, прунздин лакарин  чIе­хи пай Къизляр районда ава. Регионда прунздин виридалайни машгьур сортар “регул”, “хазар” ва “рапан” я. Юкьван бегьерлувили са гектардай  40 центнер тешкилзава.

Къизляр райондин хуьруьн майишатдин зегьметчийриз  алай йисуз 12 агъзур гектарда прунз цадай фикир ава. Абурувай мадни гзаф майданра цаз жедай, амма прунздин къимет  агъузди хьун себеб яз, суьрсет  гьасилзавай лежберриз жезвай  хийирдинни зарардин арада саки тафават амукьзавач.  ИкI,  Некрасовка хуьруьн  патарив 175 гектарда  лакар кьуна, прунз цанва. И кардал кьве трактор машгъул я. Кьел гзаф квай чилера прунз цайила,  са сезондин вахтунда  яд  са шумудра дегишарзава.

“Прунз цун патал лазим яд Терекдай къвезва, ам гзаф рагъулди я. Бязи вахтара, къати марфар къвайидалай кьулухъ, мелиораторар  цин къаналар зирзибилдикай михьи авуниз мажбур жезва. Куьгьне хьанвай ва ремонт авуна кIанзавай гьалда авай гидротехникадин тадаракарни чIур хьун мумкин я. Сифте нубатда Копайский гидроузел ва Каргалидин плотина ремонт авун чарасуз я. И макьсаддалди РД-дин Минмелиовод  яд кIватIдай гьамбархана эцигунин теклифдиз  килигзава”, — алава хъувуна  лежбервилин идаради.

Кар алай хел яз гьисабнава

Дагъустандин хуьруьн майишатдин зегьметчийри гатфарихъ цIийи багълар кутунин план артухни алаз ацIурнава, хабар гузва РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводи.

ИкI, пландин бинедаллаз, 2018-йисан гатфарихъ 500 гектардин майданда цIийи багълар кутун  лазим тир,  гьакъи­къатда 620 гектарда къелемар цанва, абурукай тахминан 230 гектарда — фад бегьердал къведайбур.

“И жигьетдай виридалайни хъсан нетижаяр  Мегьарамдхуьруьн, Сулейман-Стальский, гьакIни Хасавюрт ва Къизилюрт районрихъ хьанва”, — лугьузва министерстводин векилди.

РикIел хкин, фад бегьердал къведай жуьредин багъ адетдиндалай адалди тафаватлу жезва хьи, ихьтин багъда са гектарда 800-далай тIимил тушиз тарар хьун лазим я, гьа са вахтунда адетдин багъда абурун кьадар 200-300 жезва. Идалайни гъейри, ихьтин жуьредин багълара хейлин артух кьадар зегьмет, цIийи жуьредин технологияр, гьа жергедай яз стIал-стIал яд гудай къайда ишлемишун лазим жезва. Дагъустанда фад бегьердал къведай багълар кутаз 2011-йисалай башламишнава.

Къецепатан уьлквейрай гъизвай суьр­сет чкадиндалди  эвеззавай вахтунда и хел виридалайни кар алайди яз гьисабнава. И кар фикирда кьуна, республикада эхиримжи цIуд йисан вахтунда тахьай­ кьадарда аваз  цIийи багълар кутаз башламишнава. ИкI, 2014-йисалай башламишна, Дагъустанда гьар йисуз 1,5 агъзур гектардилай артух майданра  емишрин къелемар цазва. Гуьзлемишзавайвал, 2020-йис алукьдалди  регионда тахминан 4 агъзур гектарда цIийи багълар кутада.

Чи мухбир