Россиядин МЧС-дин РД-да авай Кьилин управленидин Махачкъала шегьердин 1-нумрадин ОНД-ди ва ПР-ди (гуьзчивал ийидай ва вилик пад кьадай кIвалахдин отделди) малумарзавайвал, Россиядин Федерациядин Гьукуматди 2014-йисан 17-февралдиз кьабулай “Россиядин Федерацияда цIаяр кьунин вилик пад кьун патал кардик кутунвай режимдин къайдайрик дегишвилер кухтунин гьакъиндай” къарардик кухтур дегишвилерал асаслу яз, хуьрерин чкайрин, промышленностдин, энергетикадин, транспортдин, алакъадин, радиовещанидин, телевиденидин, информатикадин чилерал (уьленар авай чкаяр квачиз), алемдихъ галаз алакъалу кIвалах кьиле тухузвай, оборонадин, хатасузвилин ва махсус тайинвал авай маса жуьредин чилерал, гар авачир гьава хьунин шартIуналди, кьуранвай хъчариз цIай ягъунин къайда тайинарнава.
Вилик пад кьун патал язавай цIаярикай рахайтIа, абур дуьзенлух чкайра яна кIанзава, гьа са вахтунда чIехи майданра цIаяр кьун тавун патал тайинарнавай сергьятрал амал авуна кIанда, 2 метрдилай гуьтIуь тушир абур гьар са блокдин вири патарихъай хьун лазим я. Ихьтин манийвалдай сергьятар минералламишнавай зуларикай ва я тIебии чкайрикай, яни вацIукай, рекьикай хьун мумкин я. Кьурай хъчариз цIай ягъиз башламишдалди вилик чилин участок махсус чIуквариз пайна кIанда, абурун майданар зур гектардилай екебур хьана виже къведач.
Вилик пад кьун патал кьурай хъчариз цIаяр ядайла, куьне тайинарнавай къайдайрал ва шартIарал амал авун лазим я. Сад лагьайди, куь гъилик цIаяр туьхуьрун патал сифте нубатда лазим жезвай ва чеб къайдадик квай алатар хьана кIанда. Хаталу гьалар арадал атунин сифте лишанар пайда хьанмазди абур ишлемишдайвал.
ЦIай ядай участок хкядайла, куьне адаз мукьвал тир объект гьич тахьайтIа 50 метрдин яргъа хьана кIанзавайди фикирдай акъудна кIандач. Кьуранвай хъчари кьунвай участокдин патав гвай чкаярни виликамаз гьазурун, кана кIанзавай чкадилай 25 метрдин радиусда кьурай тарар, фад цIай кьадай ва къатиз кудай шейэр вахчун лазим я. И карди куьн гуьзлемиш тавур хаталувиликай ва мумкин тир бедбахтвиликай хуьда.
Эгер кьуранвай хъчариз цIай ягъун карханадин ва я идарадин пландик кватIа, кьилин къарар кьабулзавайди анин руководитель я. И къарарда кьурай хъчар кунай жавабдар ксар, гьакIни и кIвалах авун лазим тир чка къалурзава. И кIвалах тухун патал пожарный охранадин, чкадин самоуправленидин ва я гуьзчивалдай маса органривай виликамаз разивал къачун чарасуз я.
Эгер кьуранвай хъчариз цIай ягъун планламишнавай участок тамун патав гватIа, и кар патал тайинарнавай къайдайрал амал авуна кIанда. ИкI, “Тамара цIаяр кьуникай хуьнин къайдайра” кьурай хъчариз вири санлай ваъ, яваш-явашдиз цIай ягъун лазим тирдакай лагьанва. И кIвалах тамамдаказ кьилиз акъудна куьтягьдалди чилин иесияр ва абурун векилар чкадал хьун чарасуз герек я.
РИКIЕЛ ХУЬХ, цIаяр кьуникай хуьнин къайдаяр чIурунай агьалияр, къуллугъчияр, карханайрин руководителар неинки административный, гьакIни уголовный жавабдарвилиз чIугвада.
ЦIай кьунвай ва я кьун мумкин тир (сифте лишанар: гум, кузвай хьтин ни, виниз тир чимивал) чка акунамазди тади гьалда агъадихъ галай нумрайрай пожарный охранадиз зенг ая:
“01” — стационардин телефондай;
“101” я тахьайтIа “112” — мобильный телефондай.
Умар Умаров,
Махачкъала шегьердин 1-нумрадин ОНД-дин ва ПР-дин ст.дознаватель
