Кьел инсандин бедендиз гзаф герек шей я. Эгер гзаф ва тIимил тушиз юкьван жуьреда ишлемишайтIа, ада бедендиз хуьрек иливарун патал куьмекда.

—   Гатун чими вахтунда ва я сала, багъда кIвалахна гьекьеди хьанвайла, са тIимил кьел хуькуьрна, уькIуь авунвай яд хъвадай виридалайни хъсан шей я. Нек янавай чай, са тIимил кьел хуькуьрна, хъвайитIа, ада ра­тар хъсан михьи ийида. Гьавиляй ам тIуьр шейинилай зегьерламиш хьанвайлани ишлемишун меслят къалурзава.

—   Мекьи хьана кефсуз тир вахтунда памбагдин кьелечI гуьлуьтар акъадна, кофемолкада регъвенвай кьеле экъуьрна, астад хъувуна, кIвачел алукIна, къаткида. Эгер кIва­черик грелка кутуртIа, адан таъсир мадни гужлу жеда. Ихьтин серенжемди азарлудаз менфят гуда.

—   Кьелни вирт (сад хьтин паяр) сад-садак кутуна, хъсандиз тIур яна, къаришма туь­кIуьр­да. Ахпа,  жуна алчукнавай гъилин чIехи тупIалди а къаришма сараривай ва явашдиз куручIривай гуьцIда. Нетижада сарар лацу, куручIарни сагъламбур жеда.

—   Кьеле кьилин тIал секинарунизни ­куьмекда. Памбагдин парчадин са гъвечIи турбадиз кьел вегьена, са шумуд декьикьада морозильникда твада. Ахпа кьел авай турба кьилин кукIвал эцигна, вилер акьална, 10-15 де­кьикьада къаткида. Ам чими хьайила, компресс 2-3 декьикьада акьалнавай вилин кьекьебрал эцигда. Ихьтин серенжемди кьилин тIал, дарман галачиз, секинарда.

—   КIвачер дакIунвайла, са пакетда авай кьел це цIурурда, ахпа а къаришмада дасмал кьежирна, юкьвал эцигна, чими шарфуналди кутIунда. Дасмал чими хьайила, мад кьежирна, юкьвал эцигда.  Са шумуд юкъуз гьа икI авурдалай гуьгъуьниз кIвачерин дакIун алатда.

—   Гзаф инсанриз гатфарин вахтунда жалгъайра авай тIалди тади гуда. Агъадихъ гьахьтин азарлуяр патал  са шумуд рецепт гузва:

Аптекадай демексиддин раствор, 0,5 процентдин новокаин, “Капсикам” мазь, компресс авун патал жуна ва эластичный бинт къачуда. Экуьнахъ са къапуниз чайдин са тIуруна авай демиксид ва чайдин вад тIуруна авай новокаин вегьена хуькуьрда, ахпа жунадин салфетка кьежирна, тIазвай метIерал эцигна, винелай целлофандал ва чими шарфуналди кутIунна, 30 декьикьада тада. Нянихъ ме­тIе­ривай “капсикам” мазь гуьцIда. Мазь хаму­ни чIугурдалай гуьгъуьниз метIе­рал эластичный бинт алчукда. Гьа икI, 10-15 юкъуз давамарда.

—   Регъвенвай 2-3 силих серкинал 0,5 л ичерин сирке ва 10 мл эрекь илична, кьве гьафтеда мичIи, къайи чкада (ара-ара юзуриз) тада. Ахпа куьзна, аптекадай къачунвай эвкалиптдин 15-20 стIал алава хъувуна, хъсандиз хуькуьрна, тIазвай чкайриз компресс ийида.

—   Жалгъайра кпулар ва подаградин азар авайла, хуьрекдин са тIуруна авай верхи тарарин пешерал са стакан яру чехир илична, зайиф цIал 10 декьикьада ругуна, са суткада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа кьве сеферда, экуьнахъ ва нянихъ, тIазвай чкайривай гуьцIда. Сагъарунин таъсир гужлу хьун патал тIазвай жалгъаяр чимиз хуьн лазим я.

—   Шекердин азар авайла ва дамарра ивидин гьерекат хкаж хьанвайла, хуьрекдин кьве тIуруна авай жумун  пешерал, са стакан­ яд илична, 15 декьикьада цIал эцигда. Ахпа йи­къа пуд сеферда, фу нез 30 декьикьа амай­ла, хуьрекдин са тIуруна авайди иш­лемишда­.

—   Мадни дамарра ивидин гьерекат хкаж хьанвайла, келемдин пуд пеш, са кIунчI  петрушка, 4-5 газар, ичин са пад (цилер галачиз) куьлуь авуна, миже хкудна, са сеферда хъвада. Им йикъан кьадар я. Сагъарунин курс 10-12 югъ.

“Айболит” газетдай
гьазурайди — Надият Велиева