Жеда
( Шиирдик дегишвилер кутунва )
Кьаз жедач завай гьич илимрин сан,
КIелнаватIан тIимил, жуван пис-хъсан.
Чида, илимдив дуст хьайи инсан,
Гьамишанда дуьз рекьеллаз жеда.
Садбуруз девлет гайитIа пара,
Садбур кесиб яз, атIуда чара.
Илим чидай кас емишдин тара
Савадлу кас яз рикIеллаз жеда.
Дуьньяда гьикьван чирвилер ава,
Чирвилерин сирер авазва цава.
КIелунрин рекье чан эциг жува,
Реббидин рикIел вун алаз жеда.
Аллагьдин тIвар кьаз, эзбера калам,
Куьмекдиз къведайди язва анжах Ам.
Пакамахъ-нянихъ лугьуз, ваз салам,
Авамсузар вал кьил чIугваз жеда.
Расулиллагьдинни Эмин я хьи тIвар,
Эмин, ваз чида илимдин гьунар.
Илимдихъди алимди тавуртIа ялвар,
Инсан вилик фин лап акъваз жеда.
Насруллагь Нуридин таржума.
И дердини зун тадач
Заз чизва хьи и дердини зун тадач,
Югъ-къандавай гьавала я зал кIевиз.
Гьич са касни бедлем тахьуй дуьньяда,
Яр акурла хкаж жезвачкьил виниз.
Вил акьалмир кIакIамар за акьазва,
Зи вилерай сел физва ваз аквазва,
Вуна къизмиш асландин хьиз зун кьазва,
Инсанривай жедай кар туш им эхиз.
Гьикьван къаних ятIан вун зи ивидал,
Гьич акъатдач зи чандай ви кIанивал,
Заз вун кIанда алаз хьухь зи къаршидал,
ТуштIа гуьзел экъечI завди женгиниз.
Килиг зи яр дагъ цуькверикьунава,
Цуьк хьтин яр каф акьалтна дакIунва,
Ашукь Эмин кьве вил шез ваз акунва,
Азиз яр, яхъ зи гъил, вун я заз азиз.
Эрзиман
Зун Межнум я, Лейли, дагълар зи макан,
За ви гьасрет чIугваз, на зи эрзиман,
РикIиз кIанда акваз авач захъ аман,
За ви гьасрет чIугваз, на зи эрзиман.
Кьакьан дагъда я жив, я хар кIандач заз,
Билбилдиз хьиз цуьквед багълар кIандач заз,
Дуьньяд девлет, хипер-малар кIандач заз,
За ви гьасрет чIугвазва, на зи эрзиман.
Гьа вун акур йикъалай кьил квахьна зи,
Даим вахъди лув гузва зи кай рикIи,
Хкьазмач зун гьакIни рекьер я кIеви,
За ви гьасрет чIугваз, на зи эрзиман.
Билбилрин чил къачунава къаргъайри,
Гьавалу кьил кьада дерди-балайри,
Зун къведа, я вун ша, кьуртIа гьавайри
За ви гьасрет чIугвазва, на зи эрзиман.
Эминалди авач муьгьуьб дуьздайди,
Гьич авач яр, ярдин патав гъидайди,
Чаз ярдикай авач хабар гудайди,
За ви гьасрет чIугвазва, на зи эрзиман.
Ялцугъ Эмин, ЛГ-дин 2018-йисан 21-нумрадай
_____________________________
Ялцугъ Эмин
1670 – 1715
И тIвар-ван авай шаир ва ашукь Самур дередин Ялцугърин хуьре Абдулкериман хизанда дидедиз хьана. Хайи хуьруьн, Ахцегьрин ва маса медресайра кIелай ам гегьенш чирвилер авай кас тир. Ада вичи икI кхьизва: «Илимдин гуьгъуьна гьатайди камалдив агакьда, тIебиатди гьардаз са жуьре пай ганва. Зани са тIимил лацу-чIулавдакай кIелнава». РагъэкъечIдай патан поэзия адаз дериндай чидай. Ашукьрин адет тирвал, Эмин чуьнгуьр къуьневаз Кавказдин вилаятра къекъвена.
Ялцугъ Эминан «Гъамлу рикI», «Яргъал хьухь», «Жедач», «Телли», «Дилбер» шиирар халкьдин арада гилани машгьур я, абур виридаз чидай манийриз элкъвенва. Абурухъ галаз санал чи поэзиядал рикI алайбуруз Эминан Дербентда ашукь Гуьлбарахъ галаз манийралди хьайи гьуьжетни хъсандиз чида. Вичин девирдин общественный къайдайрал нарази ада экуь гележегдикни умуд кутазвай: «Са вахт жеда, марф къвада, жив ацукьда. Са вахт жеда, гатфарин гьава галукьда…» Ялцугъ Эмин яшайишдикай, насигьатдин, муьгьуьббатдин шииррин автор, гьахълувал патал женгина хьайи, кесиб халкьдин тереф хвейи шаир тир.
Ялцугъ Эмин, «Лезги газетдин» 2025-йисан 12-нумрадай
