2018-йисан 1-январдилай юзан тийидай эменнидиз талукь законодательстводик кухтунвай бязи дегишвилер къуватда гьатнава. Абурун арада виридалайни важиблубурук сергьятар дуьм-дуьздаказ тайинар тавунвай участокдикай жуваз кIандайвал менфят къачунал къадагъа эцигун, “дачайрин ам­нистиядин вахт” давамарун, гьакI­ни долевой къайдада яшайишдин кIвалер  эцигунин хиле  цIийи истемишунар акатзава.

Сергьятар дуьм-дуьздаказ тайинар тавунвай участокдикай менфят къачунал къадагъа эцигун

Россиядин Федерациядин Гьукуматди 2012-йисан 1-декабрдиз кьабулай «Юзан тийидай эменни государстводин кадастрдин гьисабдиз къачунин  ва юзан тийи­дай эменнидин иесивилин ихтиярар государстводин регистрация авунин ва адахъ галаз савдаяр авунин хиле государстводин къуллугърин ери хкажун” патал серенжемрин план  (“рекьерин карта”) тестикьарунин гьакъиндай” къарардин бинедаллаз, 2018-йисан 1-январдилай юзан тийидай эменнидин иесивилин ихтияррин государстводин Сад тир реестрдик делилар кутуниз ва, государстводин эменнидин кадастрда чилерин­ участокрин сергьятриз талукь координатар авачирла, и чиликай жуваз кIандайвал менфят къачуниз рехъ гузвай положенияр акъуднава.

И дегишвилерин макьсад чилерин участокрин сергьятар сад-масадан гуьгъуьналлаз тайинарун я.

МасакIа лагьайтIа, 2018-йисан 1-январдилай гражданиндивай чилин участокрикай менфят анжах а дуьшуьшда  къачуз жеда, эгер абурукай делилар эменнидин государстводин сад тир реестрда (ЕГРН) аватIа. И кар патал кадастрдин инженерди участокдин сергья­тар дуьздаказ алцумун ва тайинарун лазим я. Эгер эменнидин государстводин сад тир реестрда талукь тир делилар авачтIа,  иесидивай и чил, гьатта хсусиди тирди тестикьарзавай шагьадатнама ава­тIа­ни,  я маса гуз, я пишкешиз жедач.

И положенияр а кардихъ галаз алакъалу я хьи, яша­йишдин тежрибада са участокдин сергьят гьинал куьтягь ва масадан — гьинилай башламиш жезватIа чи­рун четин хьунихъ галаз алакъалу яз гьуьжет алай ме­сэлаяр арадал къвезва.

“Дачайрин амнистиядин” вахт 2020-йисан 1-мартдалди давам жеда

2018-йисан 28-февралдиз кьабулай «Россиядин Фе­дерациядин кьилди къачур законодательный актарик дегишвилер кухтунин гьакъиндай» федеральный законди кьилдин дуьшуьшра юзан тийидай эменнидин объектрин иесивилин ихтиярар государст­водин регистрация авуниз талукь паюник дегишвилер кухтунва.

ИкI, 2020-йисан 1-мартдалди агьалияр яшамиш жезвай чкадин сергьятра авай ва хсуси куьмекдин  ма­йишат кьиле тухунин тайинвал авай яшайишдин эцигунрин объектдин иесивилин ихтияр анжах  и объектдин  технический пландин ва  чилин участокдин иесивилин ихтияр тестикьарзавай документдин  (эгер эменнидин государстводин Сад тир реестрда кьилдин касдин яшайишдин кIвал эцигнавай чилиз талукь яз  арза гузвайдан  яшайишдин эцигунрин объектдин иесивилин ихтияр регистрация авунвачтIа) бинедаллаз  регистрация ийидай ихтияр къуватда амукьда.

ИкI, 2020-йисан 1-мартдалди яшайишдин эцигунрин­ объект ишлемишиз башламишун патал ихтияр къачун ва ихьтин объект технический учетдиз къачун (инвен­та­­ризация), гьа гьисабдай яз  объектдин технический паспорт туькIуь­рун ва гун патал и ихтияр къалурун  ла­­­зим жезвач.

Гьа са вахтунда Россиядин Федерациядин субъектривай, юзан тийидай эменнидин объектрин жуьредилай аслу яз, кадастрадин кIвалахрин  вини кьилин къиметар  эцигиз (тарифар, къиметар, кьадарар ва икI мад) жедай вахт 2020-йисан 1-мартдалди давамарнава.

Долевой къайдада эцигунрин хиле цIийи истемишунар

2017-йисан 29-июлдиз кьабулай «Застройщикар къуватсуз хьанвайла (банкротвал), долевой къайдадин эцигунрин  иштиракчийрин — агьалийрин ихтиярар хуьнин рекьяй публичный ва ихтияррин кампаниядин ва Россиядин Федерациядин кьилди къачур законодательный актарик дегишвилер кухтунин гьакъиндай» федеральный законди долевой къайдада эцигунрин хиле  цIийи къайдаяр кардик кутунва.

ИкI,  долевой къайдада эцигунрин иштиракчийрин пулар желб ийизвай застройщикри чарасуздаказ гузвай пуларин (взносрин) гьисабдай эвездин фонд — долевой къайдадин эцигунрин иштиракчияр тир агьалийрин  ихтиярар хуьдай фонд тешкил жезва. Адан такьатрикай, кьилди къачуртIа, застройщикар къуватсуз хьанвайла (банкрот хьайила), долевой къайдадин эцигунрин  иштиракчийриз — агьалийриз пул гузва, гьакIни адан гьисабдай эцигна куьтягь тавунвай объектрал эцигунрин кIвалахар акьалтIарун патал финансар чара ийизва.

Идахъ галаз алакъалу яз, кIвалер маса къачузвай ксари, гзаф квартирайрикай ибарат кIвал эцигдай ихтияр гузвай документациядилай гъейри, взносар гунин, гьакIни абуруз эвездин фондунин заминвилер талукь яни, тушни, гьадан гьакъиндай информация ахтармишна кIанда, сифтени-сифте — застройщикдивай.

Идалайни гъейри, 2018-йисан 1-январдилай яша­йишдин кIвалер эцигунин хилен информациядин сад тир системади (наш.дом.рф) кIва­­лахиз башламишнава,  ада долевой къайдада яшайишдин кIва­лер эцигун   агьалияр патал алцифди хьун таъминарун лазим я.

Ана Росреестрдин, Росстатдин, яшайишдин кIва­ле­ринни ком­­мунальный ма­йи­­шат цIийикIа туькIуьр хъувуниз куь­мек гудай Фондунин, долевой къайдадин эцигунрин иштиракчийрин — агьалийрин ихтиярар хуьнин Фондунин делилар жеда. Застройщикар патал системада хсуси кабинет жеда, адан куьмекдалди абурувай  проектдин декларация, эцигзавай объектриз талукь делилар, малуматар ва мсб. ачухариз жеда.

2018-йисуз эменнидилай къачузвай налог

2018-йисуз эменнидилай  налог гунин къайдайра бязи дегишвилер  пайда жеда. 2015-йисан 1-январдалди  агьалийриз эменнидилай къачузвай налограй хьанвай вири буржар ва абурун винел хтанвай пеняяр государстводи  кIватIунин жигьетдай  умуд авачирбур яз  малумарзава ва абурулай гъил къачузва. Ихтилат транспортдин, кьилдин ксарин эменнидилай къачузвай ва чилин налогрикай я. Абур списатда.

Идалайни гъейри, кьилдин карчийрин  государстводин вилик хьанвай буржунин хейлин паюнилай гъил къачуда. Абуруз, сад лагьайди, 2015-йисан 1-январдалди  гун лазим тир налограй кими хьанвай паярилай ва абурун винел хтанвай пеняйрилай, гьакIни жермейрай хьанвай буржарилай «гъил къачуда». Кьвед лагьай­ди, 2017-йисан 1-январдалди страховой взносрай хьанвай буржар умудсузбур яз гьисабда ва списатда.

Им гьакIни хсуси тежрибадал машгъул тир адвокатриз ва нотариусризни талукь я.

Буржар списатунин кIвалах  Федеральный налогрин къуллугъди вичи, налогар гун лазим тир касдин иштираквал авачиз  ва адавай са гьихьтин ятIани справкаяр къачун тавуна, хсуси ва Россиядин Пенсийрин фондунин делилрин базайрал бинеламиш хьана тамамарда.

Гьа и пакетда  чилин налогдиз талукь цIийи ва гьамишалугъди тир кьезилвал ава. Ада алай вахтунда кардик квай I ва II  группайрин  инвалидриз, Советрин Союздин ва РФ-дин  Игитриз, «чернобылвийриз», гьакIни  агьалийрин са жерге маса дестейриз вичикай менфят къачудай ихтияр авай 10 агъзур манатдин  вы­чет эвезда. Гила абурук пенсионерарни кухтунва. Икьван чIа­валди авай 10 агъзур манатдин вычетдин чкадал 6 соткадилай налог гуникай азад авун кардик кутазва — налогрин база 600 квадратный метрдин кадастрадин къиметдин кьадарда аваз тIимил жезва.

Ихьтин вычетдикай, кьадардиз килиг тавуна,  гьихьтин хьайитIани  участокдин  иесийривай менфят къачуз жеда. Месела, эгер адан майдан 20 сотка ятIа,  налог 14 соткадилай гуда, эгер 6 сотка ятIа, чилин налогдин кьадар  0-диз барабар жеда. Кьезилвал анжах са касдин са участокдиз талукь жеда. Эгер агьалидихъ са шумуд участок аватIа,  абурукай гьидан налог тIимил, гудатIа, адавай вичивай хкя­гъиз жеда. Эгер агьалиди вичи хкя тавуртIа, вычет  виридалайни гзаф кьадар налог къвезвай участокдиз талукь яз ишлемишда.

РД-дин инсанрин ихтиярар хуьнин рекьяй векилвилер ганвайдан аппарат