ХХ асирдин Гомер, Дагъустандин халкьдин шаир СтIал Сулейманан тIварунихъ галай райондиз арифдаррин, камалэгьлийрин, шаиррин, алимрин макан гьахълудаказ лугьузва. Гьа са вахтунда къадим Куьредин чили цIудралди дуьньядиз машгьур культурадин деятелар, искусстводин ва сегьнедин устадарни гана. Абурун арада театрдин ва кинодин актер, Россиядин халкьдин артист, Россиядин Государственный премиядин лауреат  Расми  (Рамзес)  Халидович  Жабраилова  кьетIен чка кьазва. Машгьур кинофильмайрай ва тамашайрай ам гьам Советрин, гьамни Россиядин тамашачийриз хъсандиз таниш я. Гзафни-гзаф ам эпизодрин, яни гъвечIи ролра къугъвазвай, ятIани кьетIен бажарагъ, устадвал авай Расми Жабраилов тамашачийрин рикI алай артистрикай сад тир.

Расми Жабраилов 1932-йисуз Кьасумхуьрел дидедиз хьана. Ада 1955-йисуз ГИТИС-дин актервилин, 1961-йисуз режиссервилин фа­­культетар акьалтIарна. Дербент ше­гьерда кардик квай СтIал Сулейманан тIварунихъ галай Лезгийрин драмтеатрда актервиле кIвалахна, тамашачийрин рикIел аламукьдай къаматрал сегьнеда чан гъана.

Гуьгъуьнлай кьетIен бажарагъдин сагьиб тир Р.Жабраилова “Таджикфильм” киностудияда кьвед лагьай режиссер яз (1961-1962-йисара), Махачкъалада М. Горькийдин тIварунихъ галай Дагъустандин урусрин театрда ва Избербашда О.Батыраян тIварунихъ галай Даргийрин театрда (1962-1963-йисара), 1963-1964-йисара Туладин областдин М.Горькийдин тIвару­нихъ галай театрда режиссервиле кIвалахна.

1965-йисуз Расми Жабраиловаз Москвадин Таганкадал алай драмадин ва комедиядин театрдиз актервиле теклифна. И театрдин се­гьнеда хьиз, ам актеррин КIвалин сегьнедани къугъваз хьана.

1993-йисалай Р.Жабраилова “Содружество актеров Таганки”, 2000-йисалай В.Маяковскийдин тIварунихъ галай театрда актер яз кIвалахна, 60-далай виниз къаматар яратмишна.

Винидихъ кьунвай театррин тIварарай малум жезвайвал, Расми Халидович искусствода яргъи, четин, гьа са вахтунда бегьерлу рехъ фена, ам са театрдай маса театрдиз, са киностудиядай маса киностудиядиз, са ше­гьердай маса шегьердиз акъатна. Эхирни ада Юрий Любимова регьбервал гузвай Таганкадал алай театрда вичин чка кьуна. И театрдин сегьнеда ам гзаф къугъвана, са бязи тамашайра ада 2-3 роль санал тамамариз хьана.

“Рамзес Таганкадин театрдин яргъалди яшамиш жедай дурумлу руьгь, нефес я”, — лугьудай актердикай, хъуьруьн-зарафат яз, Юрий Любимова.

И труппа чкIайдалай гуьгъуьниз Расми  Жабраилов Николай Губенкодихъ ва Леонид Фила­товахъ галаз цIийи кьи­лелай кIватI хъувур “Сод­ружество актеров Таганки” театрдиз кIвалахал хъфена.  Ада гьам жергедин инсандин, алверчидин, гьам къачагъдин, лежбердин, акьулдиз кьери, зайиф касдин… къаматар къалурна. ГъвечIи буйдин, къариб жуьредин инсан тир Р. Жабраилов критикри бязи вахтара къемедайрин зурба устад Чарли Чаплинав гекъигдай.

Театрдин сегьнедилай гъейри, Расми Жабраилова кинофильмайрани цIудралди ролар тамамарна. Абурукай яз чавай “Одержимые” (Юртайкин), “Наш дом” (телевиденидин работник), “Белый рояль” (Аристарх Платоныч), “Встре­ча у старой мечети” (шикилчи), “Драма из старинной жизни” (Храпошка), “Лаутары” (Янка), “Тысяча первая гастроль” (Каранефис), “Короли и капуста” (Эстебан Дельгадо), “Сказка, рассказанная ночью” (аптекада кIвалахза­вайди), “Испытатели” (Сергей Иванович) ва маса кинофильмайрин тIварар кьаз жеда.

Расми Жабраилов къугъвай “Женитьба” (Жевакин), “Карамазовы” (Фетюкович), “Мертвые души” (Чичикован дах) ва маса тамашаярни уьлкведин театррин къизилдин фондуна гьатнава.

“Преступление и наказание” тамашадилай гуьгъуьниз Москвадин театрдин критикри кхьенай: “Тамаша лап хъсанди хьана, актеррин кIвалахни тарифдинди я, анжах кьве актерди — Владимир Высоцкийди тамамарай Свидригайлован ва Рамзес Жабраилова тамамарай Мармеладован ролар тамаша­чийрин рикIера вири уьмуьрда амукьда”.

Уьлкведа машгьур хьайи лезги актердикай С. Капкова “Характерные актеры российского кино” ктабда кхьизва: “…Расми Халидович сегьнеда хъсандиз къугъвазва. Адавай пис къугъваз, умуми гьалда къугъваз жедач… Дуьз лагьай-тIа, ам регьимлу, хъсан къилихдин, бажарагъдин сергьят авачир артист я. Чаплин фикирдиз гъваш. Расмини, гьам хьиз, гъвечIи буйдин инсан я, амма чувуд туш, лезги я… Артистар авайди я руководстводи гьуьр­метзавай, мадни артистар авайди я халкьдини, артистрини гьуьрметзавай. Расми эхиримжибурук акатзава…”.

Расми Жабраило­вакай, бажарагълу ак­тердикай хьиз, викIегь, дирибаш инсан язни Б.Львовича вичин “Ак­тер­ская курилка” ктабда хуш келимаяр гзаф кхьенва.

Советрин Союздин ва Россиядин Федерациядин машгьур актер, РСФСР-дин лайихлу ва Россиядин халкьдин артист, РФ-дин Государственный премиядин лауреат, “Ватандин вилик лайихлувилерай” II дережадин ордендин медалдин сагьиб Расми Халидович Жабраилов 2022-йисан январдин вацра Москвада кечмиш хьана.

“Кард къарагъай мука адан цIакул амукьда”, — лугьузва мисалда. Расми Жабраилован кар, рехъ адан руш  Мадлен  Жабра­иловади  уьзягъдаказ давамарзава.

1971-йисуз дидедиз хьайи ­Мадлен алай вахтунда Москвада “Мастерская  П.Н.Фоменко” театрда актриса я. Ада гьам театрдин сегьнеда, гьамни кинофильмайра са шумуд роль тамамарна, и кар давамарзава. Театрда ва кинофильмайра жанлу, тамашачийрин рикIел аламукьдай къаматар ярат­ми­шунай ва кьетIен устадвиляй Мадлен Жабраиловадиз Россиядин лайихлу артистка лагьай тIвар ­ганва.

Хазран Кьасумов