Ватандашвал — Ватандал кьарувал,  ашукь­вал, адаз паквилелди къуллугъун, вири хъсан ниятар Ватандин кьисметрихъ галаз сад авун… Аламатдин жуьреда чеб чпихъ галаз алакъада авай манаяр. Алай девирда, Украинада чи кьушунри махсус серенжем — денацификация, демилитаризация кьиле тухузвайла, цIийиз майдандиз хтанвай фашистрихъ, нацистрихъ, акьалтIай вагьши душманрихъ — террористрихъ галаз игитвилелди женг чIугвазвайла, ватандашвал, Ватандин таъсибчи хьтин гафарин метлеб мадни вини дережадиз акъатнава.

Дуьз фикиррал алай халисан рухвайрини рушари кьиле физвай крариз дуьз къимет гузва. Ватандин таъсиб чIугвазва.

Залан, четин дяведи чи кьушунрин вилик гьакьван важиблу везифаяр эцигнава. Чи адетдин инсанрин хивени абур авайди гьиссна кIанда.

Алай вахтунда гьам кIвале, гьам къецени гагь-гагь ван жезвай, гьам чи, гьам къецепатан СМИ-рай агакьарзавай бязи хабаррайни кьатIуз жезвайвал, винидихъ лагьанвай  хьтин келимайрикай ва санлай чи вилик акъвазнавай везифайрикайни вирида сад хьиз фикирзавач. Иллаки чеб фад ва гьакьван регьятвилелди тапан “патриотар” тир  “перестройщикрини” цIийи “либералри” девлетлу авур “элитадин” векилар, Ватан четин шар­тIара гьатунни, инай катна. Чпин “амадагрин” патав, инай чуьнуьхай пуларихъ чIехи мулкар, яхтаяр, тав­ханаяр маса къачунвай, фадлай чпин хизанарни акъуднавай “ватанриз” хъфена… Абурун гзафбурун тIва­рар чи телеканалрай мукьвал-мукьвал тикрар жезва. Пара кIанзава лагьана ваъ, абурун хамелеонвал, таъсибсузвал­, гъейратсузвал гьар  сада гьисс авун паталди.

Халисан патриотри Ватанди ганвай тапшуругъ тамамарзава. ЧIехи бубайрин патриотвилин ирс хуьзва. Дяведа игитвилер къалурзава!

Тух “элита”, за тикрарзава, куьчери къушар хьиз, са жизви хата чеб патал акурвалди, катна! Амма ибуру 90-йисара чеб Ватандин “вилер”, обществодин “акьуллу кьилер”, дуьньядин кьисмет гьялзавайбур яз гьисабзавай эхир! Вири ихтиярар, мумкинвилер абурун гъиле тунвай (чубайсар, ходорковскияр, березовскияр, потанинар, абрамовичар, фридманар, мад ва  мад ксар, Америкадин махсус школайра кIелна, кьетIен “чирвилер” къачуна хтайбур).

Борис Ельцин абуру чпин гъилерал, къуьнерал кьунай. Президентдини абурун еке  “бажарагъдиз” далу янавай. Чеб ва чпин къецепатан “халуяр” девлетлу ийиз, акIа­дарна абуру Россиядин экономика, зайифарна армия, оборонадин саки вири хилерикай Америкадинни Великобританиядин махсус ксарин хсусият хьанвай.

Шахтаяр, мяденар, заводар, тамам комплексар, банкар нин гъиле туна? Россиядикай ва россиявийрикай тавур жуьредин ягьанат аматIа?

Ельцина Германиядин канцлер Г.Коль вичин “стха” я, Европада чаз мад душманар амач лагьанай. Горбачева Тетчэраз “вах”, Рейганаз “буба” лагьанай… Ибурукай лап “гьуьрметлу” америкавияр, немсер хьана… СССР, Варшавадин икьрар чукIурна лугьуз, садаз гьатта Нобелан премияни багъишна… Хаинвилиз килигна… Гьа шартIара Америкадини Европади, сад хьана, барбатIна Югославия, Ирак, Ливия,  Сирия, Афгъанистан… Россия гьич квазни хкьунач… Къе саки вири Европа, Америка Россиядин душманар, фашизмдин амадагар я…

Амма акьул, камал, итимвилин гъейрат авай рухваяр, рушар чина амукьна. Евгений­ Примаков, Сергей Лавров, Владимир Путин, Сергей Шойгу хьтинбур. Арадал хкана Россия! Россиядин Армия! РикIел хкана адахъ тарихра дувул янавай зурба къагьри­манвал, халкьарин садвал, дуствал, адет­дин зегьметчийрин устадвал, илимдин деринрай кьил акъудзавай алимар, муаллимар, дипломатар, полководецар, офицерарни ас­керар, морякар авайди… Америкадин ­“агъавилиз” ваъ лагьана. Са-са кам дуьньядин геополитикада Россияди вахчуна. Кьиблепатан Осетия, Абхазия, Кеферпатан Кавказ, Сирия хуьналди, Крым вичин тарихдин гьа­къикъи ватандихъ галаз сад хъхьуналди ва икI мадни маса краралдини уяхвал субутна!

Гьа им гьакъикъи патриотвални, ватандашвални, гъейратлувални хьана! Ватандашвал кьуру гаф туширдан гъавурда акьа­дай крарал чан хкана! “Рекьин тийир полк”, 9-Майдиз Яру Майдандилай парадар фин, вилик жергеда ЧIехи Гъалибвилин Яру Пайдах хьун, дяведин ва адалай гуьгъуьнин йисарин гьакъикъи документар дуьздал ах­къу­дун, абуруз дуьз баянар гун, Ватандин тарих чирун эвелимжи везифайрикай яз ­гьисабун, юнармеецрин жергейрал чан хкун, Баркалладин паркар, обелискар, музеяр, комплексар арадал хкун… Мад ва мад крари ватандашвал вуч гаф ятIа чириз эгечIна. АкIахь­навай экономикадални чан хкана! ТIугъвал­дин вахтунда Россияди вич ви­ридалайни къу­ватлу тирди субутна. Дуьнья­диз!

Гила лагьайтIа, Украинада кьиле физвай вакъиайрихъ галаз алакъалу яз, чи Ватандал ва хейлин ватанэгьлийрални Европадин ва Америкадин “демократри” санкцияр (къадагъаяр) илитIайла, яни чун гьакъикъи имтигьанра гьатайла, вуж вуж ятIа чир жезва.

Тапан патриотар катна! “5-колонна” лугьудайди генани ама. Гьар са камуна абурун  гьерекатри, иллаки тапан информацияди душманри тагудай хьтин зиянар гузва. Ибурал вахтуникай менфят къачуз алахънавай нефсетI лутуярни, угъриярни алава жезва.

Тапан патриотар гьамиша хьайиди я. Гилани ава. Ихьтин шартIара намуслу, гъейратлу са касдивайни кисна акъвазиз жедач. Душмандиз — душман, хаиндиз — хаин, лутудиз — луту, угъридиз — угъри, игитдиз — игит лу­гьун лазим я. Игитар гьар са камуна тебрикун, абурун крарал дамахун, несилриз абурукай дуьз малуматар гун, тун чи везифа я. Гьа ихьтин шартIара халис ватандашвилин гьиссерални чан хкведа!

ЧIехи Гъалибвал гьикI къазанмишайди ятIа виридаз чирун лазим я.

Ватандин тарих чирун, адал дамахун, хуьн несилрин пак буржи тирдан гъавурда тван. Гьахьтин эсерарни яратмишин! Халкьдив агакьарин!

Рагьметдиз фенвайбурун сурарихъ гелкъуьн, памятникар хуьн, обелискар хкажун, патриотвилин манийрин, кIелунин конкурсар тухун, чIехи полководецрин уьмуьрдикай пара чирун герек я. Къенин йикъарин игитрин тIварарихъ куьчеяр, майданар, мектебар ягъин­, абурукай тарсар тешкилин.

Зегьметчи инсандиз кутугай къимет гун, адан тIвар вине тван. Фяле ва лежбер я чи бине хуьзвайбур! “Элита”,  “къизилдин” рухваярни рушар — ваъ!..

Ватандин тарихдал, ам чир хьайила, дамахда. МасакIа чи несилар диб, руьгь авачир манкъуртриз элкъведа. И кар кьатIай хьиз, гила Ватандин тарих 1-классдилай чирда лугьузва.

Куьчери “элитадин” диб тергдай крар авун чи государстводин ва махсус къуллугърин хиве ава… Гьа чIавуз ватандашар уьтквем жеда…

Гьа икI, квелай эгечIзава ватандашвал? За кьатIузвайвал, винидихъни лагьанвайвал, ватандашвилин гьиссер гьеле аял кье­пIина амаз,  кIвале, хайи хуьруьн мектебда, районда, республикада, уьлкведа жуьреба-жуьре шартIара, крара арадал къвезва.

Ватандашвал Ватандикай мани — гимн лу­­гьунилай, адан таъсиб хуьдай кели­май­ри­лай, адал дамахдай чIаларилай эгечI­зава. Шаирди гьавайда лагьайди туш: Ватан авачирди имансуз, амансуз, виждансуз жеда.

_________________________________________________

Чи Пайдах Яру

 

Эй, къарагъ фад кIвачел вири!

Къвезва Пайдах, уьтквем, яру!

Авайди туш ам кьван сейли

Гьуьрметрин арш, мягькем пару!

 

Октябрдин инкъилабди

Адаз вичин багъишна зар.

Дарбадагъна муг азабрин,

Гьахъсузвилиз яна дапIар.

 

Адан гьар са хъвер са рагъ я!

Куьв гекъигда ахьтин кишпир!

Ам чи руьгьдин цавун тагъ я!

Бахтунинд я гьар са гишир!

 

КIута, мукал, гъедни кьилел —

Мад аватIа багьа яржар!

Ишигълаван жезва чилер,

Нурар къугъваз лужар-лужар!

 

Умуд я ам уьтквембурун,

Женгчийриз я ачух лувар.

Ам лишан я кьетIенбурун,

Душман тергиз, кутаз сувар.

 

Чуьнуьхизни кIан хьанай ам,

Такьаз гьатта гъиле, виле.

Хаин ксар чеб хьанай рам,

Яру Пайдах — гьар са кIвале!

 

Дуьньядиз я ажеб машгьур

Рейхстагдиз ягъайди лаш!

Хкажайди кьилер агъур,

Майданрилай рахуриз марш!

 

Ам гилани ква чи вилик,

Захади я зарлу лепе.

Зайиф жедач адан билиг,

Генгвиле тваз гуьтIуь рекьер.

 

Къе мад цIийи фашистри бед

Къурмишайла чIулав саваш,

ГьикI акъваздай рухваяр мерд,

Фасадар чеб тийиз яваш?

 

Донбасс нез кIанз, экъисна сас,

Шумуд вагьши къе хьанва сад.

Яру Пайдах, такьадай пас,

Женгинава, рехъ гуз азад!

 

Донбасс, Донбасс — къуьлуьн мяден,

Стахановчийрин а пак кьеб!..

Фашистриз бес жедани пен?

Несилри чаз гудачни себ?

 

Хак акъатай къудуз ламар,

США-диз чеб ганвай маса,

Гатадайд я куз-куз хамар,

Зунжурра тваз са-сад, са-сад…

 

Яру Пайдах — игитрин таж!

Жедайди туш ерли агъуз!..

Гъалибчийри язава марш,

Мягькем камар уьтквем къачуз!..

Мердали Жалилов