Уьмуьрдихъ кьетIенвилер пара ава — накь жегьил руш, свас къе аялрин диде, хтулрин баде я — уьмуьр датIана гьерекат­дик ква. Сир туш, дуьньяда гьар садахъ ви­­чин жигъир, рехъ, вичин рикI алай кеспи ава. И йикъара вичин уьмуьрдин 60-гатфар къаршиламишзавай дидедихъ, чIе­хи дидедихъ, уьмуьрдин юлдашдихъ, яр­гъал йисара меденият вилик тухуник вичин лайихлу пайни кутазвай дишегьлидихъ, гамар хурунин устаддихъ вичин рехъ­­ни, жигъирни, рикI алай пешени ава. Ам вичин уьмуьрдин рехъ дуьздаказ кьиле тухузвайбурукай, рикIе авай шадвал амайбурузни гуз, вичиз чизвай кар амайбурузни чириз чалишмиш жезвай ксарикай сад я…

Эмирбегова  (Ильясова)  Сарихалум   Камиловна  СтIал Сулейманан райондин Зугьрабахуьре дидедиз хьана. Хи­­занда чIехи жезвай 4 рушни 4 гада да­тIана диде-бубадиз куьмекар гуз жедай. Ру­­шари, адет тирвал, дидедихъ галаз кIва­­лин-къан дердияр кьилиз акъуддай, гадаяр бубадихъ галаз багъ-бустандин, мал-къара хуьнин месэлайрал машгъул тир. Сарихалума 8-классдалди хайи хуьре, ахпа къуншидаллай Шихидхуьре кIел­на. Жегьил руш кьадар-кьисметди  Мегьа­рамдхуьруьн райондин Кучун-Къазмайрал акъудна. Ам “Мирный” совхозда кIва-лах­див эгечIна, умуьрдин юлдашни ина шофер тир. Алай вахтунда С.Эмирбегова­ди Кучунрин хуьруьн культурадин кIвалин­ художественный руководитель ва Тагьир­хуьруьн-Къазмайрин аялрин искусствойрин школадин (ДШИ) муаллим яз зегьмет­ ­чIугвазва. Вири йисара ада вичин аял чIа­­валай рикI алай пеше — гамар хурун акъва­зарнач. Зунни адахъ галаз са шумуд мярекатдал устадди храна гъанвай гъвечIи халичаяр “себеб яз” таниш хьайиди рикIел хквезва…

— Гамар за 7 йис хьайидалай инихъ хразва. И сеняткарвал заз зи чIехи диде Имамата чирайди я. И кеспидикай чпин кьил къакъуддай рушарни жедай, амма зи рикI аял чIавалай алайди тир. ЧIехи ди­деди гам храдайла, зи темягь фидай. Ди­деди гамунихъ ацукьдай ихтияр гун патал за кIвалин къайгъуяр фад куьтягьдай. Са-са кваг вегьез, гъвечIи ва чIехи нехишар са-сад арадал къведайла, рикIик еке ашкъи-гьевес акатдай. Чун кIвале кьуд руш авай. Гамар чна санал, бя­з­и вахтара къунши рушарихъ галазни храдай, — рикIел хкизва ада. — Кьиблепатан­ Да­гъус­танда гзаф чешнеяр машгьур тир. Ам­ма за гзафни-гзаф “тапанчияр”, “кьепI­и­рар”, “кьуд фурар”, “машиндин фу-рар” чешнейрай гамар храна. Хъсан вахтар тир абур. Чахъ гамарихъ галаз алакъа­лу яз хъсан адетарни авай. ИкI, юкьван­ фур хьайила, иеси паярни гваз гамунал къведай. Гамунихъ ацукьайла, рушари манийрик ван кутадай. Чна халкьдин манияр гзаф лугьудай. Абурукай хейлинбур исятдани рикIел алама:

Чун гамунихъ ацукьайла,

Билбил рахаз ахъа пенжер,

Вуж ятI(а) лугьуз килигайла,

Заз хъуьрена катран вилер.

 

За хразвай гамун(ин) юкьва

Экуь вацран гъетер ава.

Гьикьван чарар хтайтIани,

Яр хтунал зи вил ала.

 

За гамуниз кваквар яз(а)ва,

Кваквар яз(а)ва жуьт хьуй лугьуз.

За Аллагьдиз ялварзава,

Уьмуьрдин рехъ дуьзд(и) хьуй лугьуз…

Малум хьайивал, Сарихалум Эмирбегова вичин рикI алай пешедивай гилани яргъаз хьанвач — чIагай, гуьрчег чIехи гамар хурунал исятдани машгъул я. Мадни Мегьа­рамдхуьруьн ва къунши районра, гьакI республикадани шад мярекатар тухудайла, ада райондин руководстводин тIала­буналди пишкешар яз гудай гъвечIи гамарни хразва. Кьиблепатан Дагъустанда виликдай лап машгьурди тир и сеняткарвал  ада акьалтзавай несилдизни чирзава. Кар ана ава хьи, 45 йисан яшда аваз ам Махачкъалада культпросветучилищедик экечIна, образование къачуна­.

— За хразвай гамариз райондин кьил Фарид Агьмедова еке къимет гунин не­тижа яз, зун Тагьирхуьруьн-Къазмайрин аял­рин искусстводин школадин му­ал­лимвиле кIвалахал кьабулна. Ина за акьалт­завай несилдиз гъилин сеняткарвилин кеспияр, гамар, мясерар, гуьлуьтар храз  чирзава. Алай вахтунда зи гъилик 24 аял ква. Абуру гъилин сеняткарвилериз екез итижзава. Гьелбетда, им шадвалдай кар я. И мукьвара чаз “Дагъустан” РГВК-дин милли передачайрин редактор Владик Батманов мугьман хьана. За аялрихъ галаз тухузвай кIвалах акуна, ада еке къимет гана.

2011-йисалай за Кучун-Къазмайрин куль­турадин кIвалин (МЦК-дин филиал)  ху­­дожественный руководитель язни кIва­лахзава. Ина за аялриз кьуьлер ийиз, манияр лугьуз чирзава. Абурухъ галаз район­да кьиле физвай мярекатра иштиракзава. И йикъара чна майдин суваррин гьазур­ви­лер аквазва. 1-июндиз, Аялар хуьдай­ меж­­­дународный йикъан сергьятра аваз, чна Тагьирхуьруьн-Къазмайрал гьахъ-гьи­сабдин концерт гун планрик ква, — суьгь­бетзава ада.

Къейд авун лазим я хьи, Сарихалум Эмирбеговади хейлин конкурсра иштиракна, приздин чкаяр кьуна. Ам хейлин шабагьрин сагьиб я. ИкI, алай йисан февралдиз Махачкъалада “Дагъустандин булахар” лишандик кваз РД-дин культурадин министерстводин РДНТ-дин (республикадин халкьдин яратмишунрин кIвал) 85 йис тамам хьуниз талукьарнавай конкурс-выставкада республикада декоративно-прикладной искусство вилик тухуник пай кутунай РД-дин культурадин министрдин везифаяр тамамарзавай З.Бутаевадин, гьакIни алатай йисуз  ДАССР-дин 100 йисан юбилейдиз талукьарна мектебра кIел­завай аялрин арада декоративно-прикладной искусстводай кьиле тухвай республикадин конкурс-выставкайра иштиракунай ва художественный рекьяй чирвилер гунин къурулуш вилик тухуник пай ку­тунай Дагъустандин культурадин минис­терстводин кIелунинни методикадин центрадин директор К.Эльдаровадин патай ам дипломриз лайихлу хьана. Мектебда кIелзавай аялар медениятдин хиле кьиле тухузвай мярекатра иштирак авуниз гьазурунай ва акьалтзавай несилдиз чирвилерни тербия гуник пай кутунай райондин культурадин отделдин директор Э.Т. Селимова, ДШИ-дин директор Т.Н.Мамедова адаз грамотаяр гана. Алатай йисан мартдиз райондин кьил Фарид Агьме­дова чкадин халкьдин адетар хуьнин рекье яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чIугвазвай С.Эмирбеговадин кIва­лах чухсагъулдин чар гуналди къейдна.

Уьмуьрдин юлдаш Пашадихъ галаз са­нал Сарихалум Камиловнади 4 велед тербияламишнава. ИкI, Эмирбег Махачкъалада къанун-къайда хуьдай органрин къуллугъчи я. Денисахъ вичин хсуси бизнес ава. Ва­лентинади Эминхуьруьн мектебда тарихдин тарсарин муаллим яз, Альбинади Та­гьирхуьруьн-Къазмайрин искусстводин школада дидедихъ галаз са­нал кIвалахза­ва. ЧIехи дидедин рикI 10 хтулди шадарза­­ва.­

Чаз Сарихалум Эмирбеговадив юбилей тебрик авунин чими келимаяр агакьариз кIанзава. Къуй адахъ чандин мягькем сагъвал, хизанда хушбахтлувал хьурай!

Рагнеда Рамалданова