Ватандин ЧIехи дяведа дирибашвилер къалурай аскеррин арада Кьурагь райондин Ашарин хуьряй тир Асланов Гьабибуллагьни авай.
1937-йисуз Дербентдин педагогвилин училище куьтягьай Гьабибуллагьа хуьре сифтебурукай яз муаллимвиле кIвалахиз гатIунна. И вахт лап четинди тир. Дагъвийри чпин аялар, иллаки рушар, школадиз ракъурзавачир. Тарсар гунилай гъейри, сифтегьан муаллимри жемятдин арада таблигъатдин кIвалахни тухузвай. Дагъвияр цIийи гьукумди гузвай галайвилерин гъавурда твазвай.
Гитлеран фашистри хабарсуз Советрин Союздал вегьейла, Ашарин хуьряй гзаф итимар гуьгьуьллувилелди фронтдиз фена. Абурукай сад яз — Гьабибуллагь муаллимни. Ам артиллериядин полкунин гьуьлуьн пияда кьушунрин 84 лагьай бригададиз акъатна. Ина адаз разведчиквилин сирер чирна. Кьуд йисан муддатда Асланова гзаф кьадар женгера иштиракна, командиррин лап четин, сирлу тапшуругъар кьилиз акъудна. ГьакI дяведин женгер кьиле физвай йисара Асланован ва адан юлдашрин дирибашвиликай, викIегьвиликай военный корреспондентар тир А.Карамышева, П.Дорохова “Гъалибвал” тIвар алай газетдиз макъалаяр акъуднай.
“Вад кас — 100 касдин аксина” тIвар алай макъалада ихьтин са дуьшуьшдикай суьгьбетзава. “Белоруссиядин са гъвечIи хуьре разведкадин гьерекатар кьиле тухудайла, Асланов Гьабибуллагь ва адахъ галай кьуд разведчик вишдав кьван агакьзавай душмандин аскеррал къапа-къап расалмиш хьана. Ихьтин четин гьалдай экъечIун патал разведчикри сифте чпи душмандал гьужумна. Кьилди Асланова лагьайтIа, куьчедин са дар ккIа душмандин 6 аскер хура туна ва кичIе хьанвай абур гъилер хкажуниз мажбурна”.
Павел Дорохова вичин “Политтарсар” тIвар алай макъалада кхьизва: “Политтарсунин тема Германиядиз акси коалициядин фронт мягькемарунин, гегьеншарунин, ислягьвилин ва хатасузвилин месэла я. Ингье жергедин аскер Асланова вичин юлдашриз суьгьбетзава. Урусдалди четиндиз рахазвайвиляй адак са тIимил къалабулух акатзава. Амма ада, гьиссер гуьзчивилик кутуна, сабурлувилелди 1944-йисан баркаллу гъалибвилерикай ихтилатзава”.
Гьабибуллагь Асланован командир хьайи Петр Кудиновакай дяведилай гуьгъуьниз писатель хьана. Вичин “ЦIун тур” тIвар алай повестда ада са шумуд чкадал “гзаф викIегь разведчик”, “туьнт лезги” Асланован дирибашвиликай ихтилатзава.
Гьар са женгина, командиррин тапшуругъар кьилиз акъуддайла, вич викIегьвилелди, дирибашвилелди тухвай ашарвидиз Баркалладин III дережадин орден, “Жуьрэтлувиляй”, “Германиядин винел гъалиб хьунай” медалар, Верховный Главнокомандующий И.Сталинан къулар алай 20-далай гзаф чухсагъулдин чарар гана.
Гъалибвал душмандин чилел къаршиламишай Гьабибуллагь Асланов 1945-йисан октябрдин вацра хуьруьз хтана ва ада вичин кеспи давамарна. Пенсиядиз фейилани, тежрибалу муаллим акьалтзавай несилдиз чирвал ва тербия гунин важиблу кардивай къерех хьанач. Гьавиляй адаз ДАССР-дин Верховный Советдин Президиумдин Гьуьрметдин грамотани гана.
Къейд авун лазим я хьи, Асланован виликан командир Петр Кудинова 1967-йисуз вичин викIегь разведчик жагъур хъувуна. Сада-садаз чарар кхьена. Гуьгъуьнлай полковник Кудиновахъ галаз дуствилин алакъаяр фронтовикдин хва Желил Асланова давамарна.
Хийир Эмиров
