Алатай йисуз “Лезги газетдиз” акъатай “Эллериз къадир хьайитIа…” макъала за мад сеферда кIел хъувуна. Хиве кьазва: зун газетриз кхьинар ийиз вердиш кас туш. Амма и макъалада къарагъарнавай месэлайри завни къелем гъиле кьаз туна. Лугьун хьи, и тема чи халкь патал гзаф метлеблуди я. Гьавиляй “Лезги газетдиз” заз рикIин сидкьидай чухсагъул лугьуз кIанзава.
Са кар кьетIендиз къейд ийин: “Лезги газет” къе республикадин изданийрин арада виридалайни чIехи тираж авайди я. Тираж, зи фикирдалди, гьавиляй чIехиди я хьи, газетди и четин девирда халкьдин дерди-гьалдикай хабар кьазва, къалабулух кутазвай хци месэлайрикай кхьизва, веревирдер ийиз тазва. “Эллериз къадир хьайитIа…” макъалани гьа ихьтинбурукай я.
Макъаладин игит, халкьдин вафалу хва Имам Музамудинович Яралиеван баркаллу крарай лезгипересвилин, хайи халкьдиз къуллугъунин чешне аквазва. За кьатIузвайвал, жуван халкьдиз къуллугъ авун Имам Яралиеван руьгьдин игьтияж я.
Чун гъавурда акьуна кIанда хьи, дарда авай вирибуруз са касдивай, вичихъ гьикьван девлетар аваз хьайитIани, куьмек гуз жедайди туш. Амма Яралиева чешне къалурзава: къе чIехи мумкинвилер авай халкьдин рухвайри чпин капиталар, абурулай жезвай къазанжияр эвелни-эвел халкьдиз хийирлу, гзафбуруз менфят гудай рекьера ишлемишна кIанда. И кардай а ксариз кьилди чпиз жедай хийирдихъ галаз инсанрин патай хийир-дуьани къведа. Ингье гьавиляй я къе халкьдин мецел Имам Яралиеван тIвар алайди, адаз вичиз ва хизандиз сагърай лугьузвайди.
Пехил рикIер, туькьуьл мецер, терсина рахадайбурни кими туш, чпиз авур хъсанвилер чир тежедайбурни ава. Амма мецер гьикьван кьежейбур хьайитIани, Яралиева чи инсанар патал вичин къуватралди кьиле тухузвай хийирдин крар садавайни инкар ийиз жедач. Зун гьатта лезги халкьдин меденият, акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гунин, чи тарих, бубайрин баркаллу адетар чирунин, спорт вилик тухунин, вичин район аваданламишунин карда Имам Яралиева чIугвазвай къайгъударвиликай, ийизвай еке харжийрикай рахазвач. Ада вишералди хизанрин суфрадик ризкьи — тухдалди недай фу-къафун, тандал алукIдай пек-партал жедай рекьер туькIуьрзава.
Зун республикадин маса районризни физ-хквезва. Аквазва хьи, Сулейман-Стальский район вилик фенва. Им, гьелбетда, Нариман Абдулмуталибов кьиле авай руководстводин лайихлувал я. Амма лугьун герек я хьи, и карда Имам Яралиеван лайихлувилер чIехибур я. Нариман Шамсудиновича лугьузвайвал, район вилик тухунин бине эцигайди, алай вахтундани вири рекьерай куьмекар гузвайди Имам Музамудинович я.
Дербент шегьердин агьали, ана кьиле физвай гьерекатрин, вакъиайрин шагьид яз, завай лугьуз жеда хьи, тайин девирра ана хьайи регьберрихъ гьардахъ чпин лайихлувилер ава. Имам Яралиева лагьайтIа Дербентдин баркаллу тарихда гуьзел, ири гьарфаралди вичин тIвар кхьенва. Шегьерэгьлийри гьахълудаказ лугьузва хьи, эгер Имам Музамудиновичан къастунал кIевивал хьаначиртIа, ада кьетIи алахъунар авуначиртIа, я Дербентдин юбилейни жедайди тушир, я шегьер цIийикIа туькIуьр хъувунин гьерекатарни.
Риваятра машгьур дегьзаманрин игит, халкьдин азадвал, хушбахтвал патал къудратлу женгчи Шарвили къе лезгийрин бейнида гьатнава. Мадни Имам Музамудинович себеб яз.
Гьахълувал кIани, къанунриз табий чи халкь, алай девирда дарвиле гьатнава, гзаф четинвилерал расалмиш жезва. Девир ахьтинди хьанва хьи, бажарагълу халкьдиз герек куьмек анжах вичивай вичиз гуз жеда, Шарвилидин хьтин рекьин тийир руьгь кутуна. Имам Яралиев кьиле аваз, адан харжидалди Ахцегьа гьар йисуз тухузвай “Шарвили” эпосдин суварин метлеб, макьсад гьа кардикай ибарат я. Сувари чи халкь тупламишзава, чи рикIер, рикIера авай мурадар сад тирди къалурзава, инсандин виридалайни зурба къуват тир руьгь хкажзава, чавай четинвилериз таб гана, бахтаварвилихъ физ жедайдахъ инанмишарзава.
Гзаф сагърай вун, Имам Музамудинович. Чак руьгь кутазвай, лезгивилин тIвар вине кьуна, чун вилик тухузвай. Вун чи даях, чи арха, умуд ва дамах я.
Газет кIелзавайбур дуьз гъавурда акьун патал къейд ийиз кIанзава: зун Имам Яралиеван патав куьмек тIалабиз садрани фейи кас туш. Чун гьатта мукьувай танишни туш. Ада чи халкь патал ийизвай хийирдин крар за жуваз гузвай куьмек яз гьисабзава. Чаз И. Яралиеван къадир ава.
Ханагьмед Ханагьмедов
