КIвалахдив — рикI гваз

НуьцIуьгъай тир муаллим, Дербент шегьердин электросетрин къуллугъчи ва хъсан музыкант  Сулейманов  Алимирзе  Сулейманович  заз фадлай хъсандиз чизвай кас я.

Ам СтIал Сулейманан райондин Нуь­цIуь­гъа лежбердин хизанда 1958-йисуз дидедиз хьана. 1974-йисуз НуьцIуьгърин 8 йисан школа акьал­тIарай жаван Дербентдин педучилищедик экечIна. 1978-йисуз жегьил Дагъус­тандин пединститутдин физикадинни математикадин факультетдиз гьахьна. Хъсан не­тижайралди институт акьалтIарай Алимирзе вичин хайи хуьруьз кIвалахиз ра­къур­зава.

Математикадин муаллимди вич кеспидив эгечIай сифте йикъарилай кар алакьдай, чирвилер авай, зегьметдал рикI алай пешекар яз къалурна.

Кьве йисуз школада кIвалахай ам вичин хизанни галаз Дагъустандин Огни шегьердиз куьч жезва. Ина ада ругуд йисуз­ зегьметчи жегьилрин школада (школа рабочей молодежи) кIвалахна. 1991-йисуз ам яшамиш жез Дербент шегьердиз хквезва. Инани сифте жегьилрин школада кIва­лах­зава, 1993-йисалай гилалди ада, Дербент шегьердин электросетрин къуллугъчи яз, гьакъисагъвилелди зегьмет чIугваз­ва.

  • Алимирзе Сулейманович, муаллим яз кIвалахзавай вун шегьердин электросетриз гьикI акъатайди я? — хабар кьуна за.

— Зун иниз кIвалахиз зи хуьруьнви рагьметлу Алик Агъаханова желб авурди я. Садра чун гьалтайла, ада заз чпин идарадиз инженер герек тирдакай хабар гана. КIвале меслятар авурдалай кьулухъ  зун аниз фидайвал хьана. А вахтунда анин директор рагьметлу Бейбут Бейбутов тир.  Адан патав фейила, ада заз са суал гана: “Вахъ гьи дережадин ва гьи рекьяй образование ава?” За адаз пединститутдин физикадинни математикадин факультет акьал­тIарнава лагьана, жаваб гана. — АкI ятIа, вун чи итим я. Фена документар кадрийрин отделдиз гице, — лагьана ада заз. Гьа икI зун техникадинни зегьметдин ре­кьяй хатасузвал хуьнин инженервиле кIва­лахал эцигна.

Вичин везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай адал горсетрин руководстводи производственный отделдин начальниквилин къуллугъ ихтибарзава. Ада и къуллугъ тамамарзавай вахт шегьерда эк­верин сетар дегишарзавай чIавал  ацалтна­. Вири куьчейрин ва кIвалериз фенвай линияр цIийикIа туьхкIуьрна, подстанцияр ремонтна. И вири кIвалахар тухуз бегьем технический документация гьазурна. Вири проектар Дагэнерго идарадиз тухвана, хвена. Адан гафарай малум хьайивал, алай вахтунда шегьердин электросетар хъсан гьалда ава.

  • Вуна алай вахтунда диспетчер яз кIвалахзава, регьят кIвалах яни?

— За диспетчер яз 2008-йисалай кIва­лахзава. Диспетчервал авун патал сетдин­ участокар гьи гьалда аватIа, ана гьихьтин тадаракар эцигнаватIа ва кIвалахзавайбур гьихьтинбур ятIа чир хьун лазим я. Жуван чирвилер гьамиша цIийи хъувуна кIан­зава. Чаз са шумуд подстанция ава, анра авай тадаракар мукьвал-мукьвал цIийи­буралди эвеззава. Зунни мукьвал-мукьвал анра жезвай дегишвилериз килигиз физва.

Пешеяр лагьайтIа, четин ва регьятбур авайди туш.  Гьар пешедихъ вичин кьетIен­ви­лер ава. Иллаки аварияр арадал атай вахтунда диспетчердин хиве  къарар кьабулунин жигьетдай чIехи жавабдарвал ава. Чи кIвалахда гьихьтин гьалар арадал атай­тIани, вуч авун лазим ятIа, гьар са кам кхьена, инструкцийра къалурнава. Эхь, уьмуьр са чкадал акъвазнавач, къайдаяр дегиш жезва, садбур акъвазарзава, садбурук ала­ваяр кухтазва. Гьавиляй чна чи чирвилер гьамиша хкажзава.

Чна шегьердин электросетрин кьилин инженер Жамирзе Шагьмирзоевич Мирзаметовавай Алимирзе Сулеймановакай  кьве гаф лугьун тIалабна: “Ам уьмуьрдин гьакъикъи гьалариз шадвилелди килигзавай, фагьумна фикирзавай, вич вичихъ агъунвай кас я. И ерийри адаз кIва­лахда гьалтай гьи жуьредин месэлаяр хьайитIа­ни дуьздаказ гьялдай къарар кьабулиз куьмекзава. Акьулбалугъвал, пеше­карвал, инсанвал — ингье адан кьилин ерияр. Иниз килигна, адаз коллективда гьуьрмет ава”.

А.Сулейманова, Дербентда яшамиш жезватIани, хайи хуьр, вичин багъри кIвал рикIелай алудзавач. Ада, мукьвал-мукьвал хуьруьз хъфиз, вичин бубадиз куьмекар гудай. Адан рикIелай вичин бубади гайи акьулдин тарс алатзавач: “Чан хва, зи хуьруьнвийри, хпежвийри, лагьайвал, инсанрин арада дуьз ацукь, дуьз къарагъ. Гьихьтин шартIара хьайитIани, инсанвал хуьх”.

Адан буба Сулейман алатай йисуз рагьметдиз фена. ГъвечIизамаз етим хьайи ам халуйри чIехи авунай. 16 йисан яшда авай ам, кьил хуьз, Хпежай НуьцIуьгъиз фена. Ина жавандал колхоздин кIелер хуьн, ахпа чубанвал ихтибарна. КIвалахда тежриба хьанвай ам серкервиле эцигзава.Ирид аял: кьуд гадани пуд руш кIвачел акъалдарай Сулейман буба зегьметдихъай кичIе тушир, хуьруьнвийрин арада гьуьрмет авай, зирек, дагъви руьгь квай чешнелу инсан тир. Адан веледар къенин юкъуз жемятдин арада гьуьрмет авай инсанар я.

Алимирзе Сулеймановахъ са кьетIен­вал мадни ава: ам хъсан сеняткарни я.

Чи хуьре Ватандин ЧIехи дяведин ветеран, инвалид, чIагъанчи Мегьамед-Эмин халу авайди тир. Адахъ галаз ма­кьа­­мар ягъиз, школадин 8-классда кIел­за­вай Алимирзеди вичи-вичиз кларнет ягъиз чирна. А вахтунда сеняткарар чи патара кьит хьуниз килигна, сеняткарриз къунши республикадайни эверзавай. Мегьмед-Эмина, ихьтин жаван сеняткар авайди чир хьайила, кларнет ягъиз жаван Алимирзедиз эвер­завай. ЧIехи ус­тIардихъ галаз мехъер кьиле тухвай Алимирзедик гьевес акатзава. Инлай кьулухъ ам,  азад вахт хьайила, и алатдин сирерай кьил акъудиз рикIи­вай машгъул жезва. Яваш-яваш вич хьтин сеняткаррихъ галаз адаз мехъерар кьиле тухуз эверзавай. Ада эвленмиш жезвай жегьилрик шад гьиссер кутаз, яргъал йисара “Шад ри­кIер”, “КИМ”, “Аям” ансамблра зегьмет чIугуна, гилани эверай чкайриз мехъеррик физва. Ам сеняткаррин ва жемятдин арада гьуьрмет авай устад я.

За винидихъ лагьайвал, Алимирзе Сулейманович чешнелу хизандин кьилни я. Адан тербиядик кваз пуд хва чIехи хьанва. Пудазни кьилин образование ава. ЧIехи хва вичин хизанни галаз Владивостокда яшамиш жезва, ракьун рекьерин управленида чIехи къуллугъдал ала.

Кьулан гада Рамидина ва гъвечIи гада Заура, гъвечIи карчияр яз, Дербентда зегьмет чIугвазва. Уьмуьрдин юлдаш Рагьимат медсестра я. Алимирзе Сулейманович ругуд хтулдин бахтлу бубани я.

Къагьриман Ибрагьимов