Малум тирвал, чи лезги халкьдихъ дерин мана квай, акьул ва насигьат гузвай мисалар гзаф ава. Зегьметдикай лагьанвай мисалар за рикI алаз ишлемишда. Иллаки, ихьтин са мисал: “Зегьметди инсандал баркалла гъида”. Эгер чун мектебра кIвалахзавай муаллимрикай рахайтIа, абурун зегьмет лап екеди я. Муаллимдиз ял ядай вахт тIимил ава. Абуру, акьалтзавай несилдиз чирвал ва тербия гунилай гъейри, гзаф мярекатра ва конкурсра иштиракзава. Пара муаллимар, зегьметдиз килигна, тариф авунизни лайихлу жезва.
Гьар йисуз чна, методистри, гьи мектебриз фин герек ятIа лугьуз, мукьуфдивди графикар туькIуьрзава. Нубатдин сеферда и кIвалахдал машгъул тир вахтунда, Хожа-Къазмайрин мектебдай ракъурнавай чарчи зи фикир вичел желбна.Чарче кхьенвай: 21-октябрдин, яни Дагъустандин медениятдин ва чIаларин йикъаз талукь яз, лезги чIалан ва эдебиятдин тарсар гузвай муаллим Рамазанова Марият Къухмазовнади ачух тарс тухуда. Ихьтин тарс тухузвайла, завай къерехда акъвазиз жедани мегер? Гьаниз килигна, методист Нателла Къафлановна ва зун Хожа-Къазмайрин мектебдиз фин меслят хьана.
Азгар ва гуьлуьшан йикъан пакамахъ чун Хожа-Къазмайрин мектебдиз мугьман хьана. Дегьлиздиз гьахьнамазди, са десте муаллимри чун шаддиз къаршиламишна. Мектебдин регьбер тир Серена Абасовнадихъ галаз хваш–беш авурдалай гуьгъуьниз Марият Къухмазовнадин тарсуниз фена. И тарс-къугъун тешкилун патал ада еке зегьмет чIугунвайди чир жезвай. Суалар грамматикадай, эдебиятдай, тарихда хьайи вакъиайрай къачунвайбур тир.Тарсунин эхирдай Дагъустандикай са вижевай документальный фильмни къалурна.Кьве дестедиз пайнавай аялри, тамам жавабар гуз, чпихъ хъсан чирвилер авайди тестикьарна.Тарс-къугъун лап итижлудаказ кьиле фена.Марият муаллимди гъиле кьур гьар са кIвалах ферлудаказ ийидайдахъ зун инанмиш тир.Тарс куьтягь хьайила, муаллимдиз ва аялриз алхишарни авуна.
Хожа-Къазмайрин мектебда вичин муаллимвилин везифаяр гьакъисагъвилелди тамамарзавай Марият Къухмазовнадихъ галаз зи сифте танишвал 2009-йисуз арадал атана. А йисуз “Йисан муаллим” конкурс Бут-Къазмайрин мектебда кьиле физвай.Заз жюрида хьун кьисмет хьанай. А вахтунда Марият Къухмазовнади 5-классда кIелзавай аялриз сатирик Жамидинан яратмишунрай тухвай тарс зи зигьинда къени ама. Конкурсда ам сад лагьай чкадиз лайихлу хьанай. Дидед чIалан тарс гузвай муаллим конкурсда гъалиб хьун, дугъриданни, шад жедай кар тир.
Ада хиве кьурвал, муаллимвилин пеше адаз мектебда кIелзавай йисарилай хуш тир. Гьаниз килигна ам мектеб хъсан къиметралди акьалтIарайдалай гуьгъуьниз, 1991-йисуз, Дербентдин педколледждиз гьахьна. 1996-йисуз руш чи меркездиз рекье гьатзава ва ДГУ-дик экечIзава. Амни 2002-йисуз куьтягьай рушан къаст чирвилерин дережа мадни хкажун тир кьван. Марият Къухмазовнади 2020-йисуз аспирантурани акьалтIарна.
Алай вахтунда ада, лезги чIалан ва эдебиятдин муаллим яз, Хожа-Къазмайрин мектебда кIвалахиз саки 23 йис я. Марият Къухмазовна датIана кIвалахдин яцIа ава. Вичин пешедив ам жавабдарвилелди, къадирлувилелди эгечIзава. Гъиле кьур гьар са кар тамамвилелди кьилиз акъудзава. Гьавиляй адахъ кIвалахда агалкьунарни хьанва:
“Йисан муаллим” конкурсдин (2009-йис) гъалибчи;
республикадин “Хайи чIалариз кьвед лагьай нефес” конкурсдин призер;
райондин “Виридалайни хъсан видеотарс”;
“Виридалайни хъсан яратмишунрин гьахъ-гьисаб”;
республикадин “Виридалайни хъсан лезги чIалан кабинет” конкурсдин гъалибчи ва икI мад.
Марият Къухмазовнади 5-классдин аялриз 2015-йисуз лезги чIалай ва эдебиятдай кхьинрин дафтарар, Н.М.Таймуровадихъ галаз санал “Квез лезги чIал ва эдебият чизвани?” гъвечIи ктаб гьазурна.
Рамазанова Марият Къухмазовна “РФ-дин умуми образованидин гьуьрметлу работник” тIварцIиз лайихлу хьанва. Ам зегьметдин ветеранни я.
Алай вахтунда аялрин итиж артухарун патал лезги чIалан ва эдебиятдин тарсара информациядин технологияр ишлемишунин месэладал машгъул я.
Марият Къухмазовнадиз муаллимрин ва юлдашрин арада еке гьуьрмет ава. Хизанда пуд велед ава. Абурун гележег экуьди, хъсанди хьун патал ада вичин вири къуватар эцигзава, абуруз акьул, дуьзгуьн тербия гузва. Къуй адахъ кIубан сагъламвал ва мадни агалкьунар хьурай!
Саида Эфендиева,
методист
