Яру Армиядин — 100 йис
Чи уьлкведа гьар йисуз 23-февралдин югъ шад гьалара къейдзава. Календардани ам ярудаказ къалурнава. Гзафбуру ам итимрин сувар я лугьуда. Гьакъикъатда ам вири халкьдин чIехи сувар я. Амни чна чпин вири уьмуьр Ватан хуьниз бахшнавайбурухъ галаз алакъалу ийизва.
1918-йисан февраль. Германиядинни Австро-Венгриядин кьушунри вахтуналди меслят хьун акъвазарзавайдакай малумарна, рагъэкъечIдай патан фронт тирвал гьужум башламишна ва Украина, Белоруссия, Прибалтика кьаз эгечIна. Гьа йисан 23-февралдиз Халкьдин Комиссаррин Советдин 21-февралдин “Социализмдин Ватан хаталувиле ава!” Эвер гун чапна. Адаз жаваб яз, жергедин рабочийрини лежберри гъиле яракь кьуна ва абур душмандин хуруз экъечIна. Абуру чапхунчийриз ягъунар кьуна ва Псковдинни Нарвадин патарив гъалибвал къазанмишна. Гьа инлай баркаллу Яру Армиядин тарих башламиш жезва.
ЧIехи несилдин векилри, ветеранри чи армиядикай иллаки еке кIанивилелди суьгьбетарда. Ватан хуьзвайбуруз гьуьрметун чи уьлкведа гьамиша адет хьанвай кар я. МасакIа хьунни мумкин туш. Армия вири халкьдинди я. Хайиди, баркаллуди, къудратлуди лугьуз, чи армиядикай гзаф шиирар, маниярни туькIуьрнава.
Несокрушимая и легендарная,
В боях познавшая радостьпобед.
Тебе, любимая, родная Армия,
Шлет наша Родина песню — привет!
Садани ибур гьакIан чIагай гафар хьиз кьабулзавач, гьикI хьи, абур рикIин деринрай къвезвайбур я.
Советрин Армия вири халкьдинди тир, ада халкьдиз къуллугъзавай, адан тереф вири халкьди хуьзвай. Чи армия женгерин цIаяра лигим ва къуватлу хьана.
Армиядихъ галаз санал чIехи полководецарни майдандиз акъатна: Чапаев, Буденный, Пархоменко, Жуков, Рокоссовский, Черняховский ва гзаф масабурни. Чи армиядиз рабочийринни лежберринди гьавайда лугьузвачир. Пачагьдин гьукуматдин вахтунда рабочийдин, лежбердин кьилиз офицер, генерал хьунин гьич фикирни къведачир. Яру Армиядин команда гудай, политический, технический, инженерный состав саки тамамвилелди халкьдин арадай акъатнавай жергедин, адетдин векилар тир. Советрин властдин сифте йисара Яру Армиядин жергейриз кIел-кхьин течиз фейи гадаяр, лигим хьана, савадлубур яз хкведай, адет яз, абурукай гьуьрмет, авторитет авай ксар жедай. Армиядай хуьрериз сад лагьай классдин трактористар, заводризни эцигунрал хъсан слесарар, электрикар ва маса пешейрин иесияр хкведай.
Яру Армия арадал атай сифте йисара кьин кьунин текст авайди тушир. Аскеррив “Красноармеецдин къуллугъдин книжка” вугузвай. Ана ихьтин гафар авай: эгер вавай вун вуж я, юлдаш, лагьана хабар кьуртIа, зун вири дуьньядин зегьметчияр ва кесибар хуьдайди я лагьана жаваб це. Вуна вуч паталди женг чIугвазва лагьай суалдиз дуьзвал патал, чил ва фабрикаяр, вацIар, тамар ва вири девлетар рабочий инсанриз хьун патал чIугвазва лагь. “Душманрихъ галаз вуна гьикI женг чIугвазва?” суалдиз “Душмандиз за инсафдач. Яру Армияди рабочий халкьдин къастуниз акси экъечIзавайбурухъ, адавай чил ва вири девлетар къакъудиз кIанзавайбурухъ, адан туьтуьниз лукIвилин гьалкъа вегьез кIанзавайбурухъ галаз женг чIугвада” лагь. Яру Армиядин идеяяр аскеррив гьа ихьтин гъавурда акьадай адетдин гафаралди агакьарзавай. Армияда жегьилрин гьам беден, гьам руьгь лигим жезвай.
Ватандин ЧIехи дяведин йисара Яру Армияди фашистрин чапхунчийрихъ галаз игитвилелди женг чIугуна, чIехи гъалибвал къазанмишна. Дяведилай гуьгъуьнин йисара армиядин женгинин къудратлувал мягькемарун патал советрин инсанриз я вахт, я такьатар гьайиф атанач. Чи армия уьлкведин ракетно-ядерный къалхандиз, хатасузвилин заминдиз элкъвена.
Дяведилай гуьгъуьнин йисара чи аскерри дуьньядин къизгъин чкайра гьихьтин везифаяр кьилиз акъудиз хьанатIани, абуру чпин буржи намуслувилелди тамамарна. А йисар тарихдай, инсанрин бейнидай акъудиз жедач.
Гьакъикъатдани, Советрин Армиядин жергейра къуллугъун еке авторитетлу кар тир, гьар са гражданиндин кьилин винизвилин везифа яз гьисабзавай. Армиядиз рекье тун, анай хтайла, шаддиз къаршиламишун гьамиша еке сувар, вакъиа тир. Жегьилриз армияда къуллугъдай еке ашкъи авай.
Эхиримжи йисара РФ-дин Президент В.Путина чи Яракьлу Къуватрин женгинин къудратлувал мягькемаруниз, алай аямдин техникадалди таъминаруниз артух фикир гузва. Эгер са шумуд йис вилик жегьилри армияда къуллугъуникай кьил къакъудзавайтIа, гила республикада ашкъи авай вирибур тухуз жезвач. 2016-йисуз военный училищейриз гьахьун патал вугай арзайрин кьадар хейлин артух хьана. Арзаяр вугай 1010 жегьилдикай 397 кас военный вузриз гьахьна.
Алай аямдин армиядин аскерар анжах женгинин гьазурлухвал мягькемарунал машгъул я. Майишатдин вири кIвалахар граждан ксари тамамарзава.
Яру Армиядин 100 йисан юбилейдин мярекатар кьиле тухун патал чи 13-нумрадин гимназияда “Несокрушимая и Легендарная” лишандик кваз 20-январдилай 20-февралдалди тухудай оборонадин вацран, массовый кIвалахдин план туькIуьрнава.
Отставкада авай офицер яз, за военный къуллугъдин вири ветеранриз ва Россиядин Армиядин аскерриз, виридаз Ватан хуьдайбурун югъ мубаракзава. Къуй дуьньяда ислягьвал, виридахъ мягькем сагъламвал, бахтлувал, агалкьунар хьурай!
Низам Шахбанов, Махачкъаладин 13-гимназиядин ОБЖ-дин ва ОВС-дин муаллим
