Алай йисан 8-февралдиз РФ-дин ЦИК-ди Россиядин Президентвиле вири кандидатар регистрация авуна куьтягьна. Сечкидин бюллетенра 8 касдин тIварар гьатда. Ингье абур: Бабурин Сергей (“Российский общенародный союз”), Грудинин Павел (КПРФ), Жириновский Владимир (ЛДПР), Путин Владимир (вичи-вич къалурнавайди), Собчак Ксения (“Гражданская инициатива”), Сурайкин Максим (“Коммунисты России”), Титов Борис (“Партия Роста”) ва Явлинский Григорий (“Яблоко”).
Муьжуьд кандидатдикай 3 касди алатай йисара уьлкведин президент хкядай сечкийра иштиракна. Абурун делилар ихьтинбур я. Владимир Путиназ сесер гана: 2000-йисуз сечкичийрин 53 процентди, 2004-йисуз 71,31 ва 2012-йисузни 63,6 процентди.
Владимир Жириновскийдиз сесер гана: 1996-йисуз 5,7 процентди, 2000-йисуз 2,7, 2008-йисуз 9,35 ва 2012-йисузни 9, 25 процентди.
Григорий Явлинскийдиз сечкийра иштиракай агьалийрикай 1996-йисуз 7,34 ва 2000-йисузни 5,8 процент сечкичийри сес гана.
Политологри, общественный гьерекатрин векилри агьалийрин арада кьиле тухвай ахтармишунри, хабар кьунри къалурзавайвал, и ксариз гилани 3-5 процент сечкичийри сес гуда. Тестикьарзавайвал, вири кандидатрикай Владимир Путиназ авай рейтинг лап винизди я. Адалай гуьгъуьна Павел Грудинин ава.
Газет кIелзавайбуруз саки вири кандидатрикай са гьихьтин ятIани малуматар ава. Амма виридаз лап хъсандиз чизвайбурук чи уьлкведин Президент Владимир Путин, гьар са телешоуда вич къабачи хьиз тухузвай Владимир Жириновский, политик ва экономист Григорий Явлинский акатзава. Лап радикальный фикирар гваз экъечIнавай “телезвезда” Ксения Собчакни, Россиядин Госдумада чIехи къуллугърал хьайи Сергей Бабуринни гзафбуруз чида. Амма амай кандидатар кIелзавайбур патал цIийи инсанар, политикар я. Ингье абурукай куьруь хьтин делилар.
Павел Грудинин 1960-йисуз Москвада дидедиз хьана. Ахпа хизанди областдин Ленинский районда кIвал-югъ кутуна. Ина диде-бубадин ва адан вичин уьмуьрни къе уьлкведа машгьур Ленинан тIварунихъ галай совхоздихъ галаз алакъалу хьана. Инженер-механиквилин пеше къачур Грудинина совхозда мастерскойрин заведующийвиле, директордин заместителвиле кIвалахна. 1995-йисуз совхоздин коллективди ам директорвиле, са шумуд сеферда Москвадин областдин думадин депутатвилени хкяна. Адахъ кьве хва ава.
Борис Титов 1960-йисуз дидедиз хьана. Адан буба къецепатан алишверишдин къурулушда чIехи къуллугъдал хьайиди я. Б.Титова ЦIийи Зеландияда, МГИМО-да кIелна. Ада таржумачивиле, экспортдин рекьяй пешекарвиле, къецепатан компанияда са департаментдин директорвиле кIвалахна ва хсуси бизнесдал машгъул хьана, Россиядин миллиардеррин жергейра гьатна. Пул хьайила, ада вичин “Партия Роста” партия тешкилна. Адахъ са хвани са руш ава.
1981-йисуз дидедиз хьайи Ксения Санкт-Петербургдин губернатор ва В. Путинан начальник хьайи Анатолий Собчакан руш я. Ксенияди ингилис чIал хъсан чирзавай школада кIелна, балетдин студияда чирвилер къачуна, шикилар чIугунални машгъул хьана. Кстахдиз вердишарай рушахъ вич жуьреба-жуьре рекьерай къалурдай мумкинвилер хьана. Алай вахтунда ада вич еке политик хьиз малумарзава. США-диз фена, таблигъат тухузвай Ксенияди журналистрин суалриз жавабар гудайла, хиве кьуна хьи, вичи сечкийра гъалиб хьун гуьзлемишзавач, 1-2 процент сечкичийри сес гайитIани, разивалда, амма им 2024-йисан президентдин сечкийриз гиламаз гьазурвал акун ва уьлкведа дегишвилер тунин сифте камар я.
Максим Сурайкин 1978-йисуз Москвада дидедиз хьана. Ада Москвадин госуниверситет, аспирантура куьтягьна. Ам тарихдин илимрин кандидат я. ЦIуд йисуз ада компьютеррин техника ремонтдай кархана арадал гъана ва адан кьиле акъвазна.
1996-2004-йисара ам КПРФ-дин член тир. Ада КПРФ-дин Москва шегьердин Кировский райкомдин секретарвиле кIвалахна. Са шумуд йисуз ам “РФ-дин Жегьил коммунистрин Союз” общественный тешкилатдин Россиядин ЦК-дин секретарь тир. 2010-йисалай ам вичи тешкилай “Россиядин коммунистар” партиядин кьиле акъвазнава.
Президентвиле кандидатри сечкичийрин арада таблигъат тухудай вахт алукьнава.
Нариман Ибрагьимов
